Υπάρχει μια καθησυχαστική ιστορία που αρέσκονται να λένε στον εαυτό τους οι υποστηρικτές του πετρελαίου για να κατευνάσουν τις ανησυχίες τους για το μέλλον: ενώ οι λίγοι προνομιούχοι στην Ευρώπη και την Καλιφόρνια μπορεί να έχουν τρελαθεί με τα ηλεκτρικά οχήματα, δισεκατομμύρια οδηγοί στον Παγκόσμιο Νότο ετοιμάζονται να αποτελέσουν το επόμενο κύμα ζήτησης πετρελαίου.
Όσοι το πιστεύουν αυτό, καλό θα ήταν να ρίξουν μια ματιά στα αυτοκίνητα και στα δίκυκλα που αγοράζουν σήμερα οι άνθρωποι. Κάθε άλλο παρά μένουν πίσω από τον ανεπτυγμένο κόσμο στον ενθουσιασμό τους για τα ηλεκτρικά οχήματα — οι αναπτυσσόμενες χώρες προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς.
Η Κίνα (όπου τα plug-in οχήματα κατέχουν σχεδόν το μισό της αγοράς) προσελκύει τη μεγαλύτερη προσοχή, αλλά η γειτονική Βιετνάμ δεν μένει πολύ πίσω: η αμιγώς ηλεκτρική κατασκευάστρια VinFast Auto Ltd. κάλυψε πάνω από το ένα τρίτο των πωλήσεων αυτοκινήτων στο πρώτο μισό του έτους. Το μερίδιο των αμιγώς ηλεκτρικών στην Τουρκία, στο 13% για το πρώτο τρίμηνο, ήταν περίπου διπλάσιο από το ποσοστό διείσδυσης στην Ισπανία και την Αυστραλία, σύμφωνα με έρευνα της Strategy&. Στην Ινδονησία, το μερίδιο ήταν περίπου ίδιο με των ΗΠΑ, στο 7,4%. Στη Μαλαισία, ήταν 8,6% στο πρώτο εξάμηνο.
Όλες αυτές οι χώρες διαθέτουν παραδοσιακή αυτοκινητοβιομηχανία που συνεχίζει να παράγει οχήματα εσωτερικής καύσης. Η μετάβαση προχωρά ακόμη ταχύτερα σε χώρες που εξαρτώνται πλήρως από εισαγωγές. Πάνω από τα τρία τέταρτα της αξίας των οχημάτων που εισήχθησαν στο Νεπάλ, τη Σρι Λάνκα και το Τζιμπουτί πέρυσι ήταν αμιγώς ηλεκτρικά. Το μερίδιο εισαγωγών στην Αιθιοπία και το Λάος ήταν 40% και 30% αντίστοιχα. Σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας, οι πωλήσεις plug-in οχημάτων αυξήθηκαν κατά 60% συνολικά στις αναπτυσσόμενες χώρες το 2024.
Όπως και με το κύμα των ηλεκτρικών οχημάτων που κατακτά τις πετρελαιοπαραγωγές χώρες του Κόλπου, είναι σημάδι ενός κόσμου που στρέφεται στην ηλεκτρική κινητικότητα με εκπληκτική ταχύτητα. Ο ρυθμός αυτής της αλλαγής κάνει τον Οργανισμό Πετρελαιοεξαγωγικών Κρατών (OPEC), που περιμένει η κατανάλωση πετρελαίου στις αναπτυσσόμενες οικονομίες να αυξηθεί κατά το ήμισυ έως το 2050, να μοιάζει εκτός πραγματικότητας.
Δεν είναι αδύνατο αυτή η ταχεία ηλεκτροκίνηση να επιβραδυνθεί. Οι αγοραστές ηλεκτρικών οχημάτων στις αναδυόμενες αγορές τα τελευταία χρόνια ενθαρρύνθηκαν από μια σειρά απαλλαγών από δασμούς εισαγωγής, άδειες και φόρους πώλησης. Αυτές οι επιδοτήσεις ενδέχεται να καταργηθούν καθώς οι τοπικές αγορές ωριμάζουν.
Ωστόσο, αυτό είναι μια αδύναμη βάση για να στηριχθούν οι ελπίδες για αναζωπύρωση της βενζίνης. Στις μεγάλες αναδυόμενες αγορές, τα ηλεκτρικά οχήματα είχαν ήδη πέρυσι φτάσει περίπου σε ισοτιμία τιμής με τα συμβατικά (στην Ταϊλάνδη ήταν φθηνότερα). Η πτώση του κόστους των μπαταριών και η αύξηση του όγκου πωλήσεων έχουν έκτοτε ρίξει την τιμή των κορυφαίων κινεζικών EVs κατά ακόμη 10%, ενώ ένα ασθενέστερο δολάριο ΗΠΑ έχει βελτιώσει την αγοραστική δύναμη σε πολλές χώρες.
Σε συνδυασμό με το χαμηλότερο κόστος χρήσης των EVs — κρίσιμο παράγοντα στις αναδυόμενες αγορές, όπου μεγαλύτερο ποσοστό οχημάτων χρησιμοποιούνται ως ταξί ή για μεταφορά εμπορευμάτων παρά ως ιδιωτικά αυτοκίνητα — είναι πιθανό να παραμείνουν ανταγωνιστικά έναντι των συμβατικών, ακόμη και χωρίς κρατική στήριξη.
Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είναι επίσης πιθανό να παρατείνουν τέτοια κίνητρα για καθαρά μακροοικονομικούς λόγους. Στην Ινδία και το Πακιστάν, το πετρέλαιο και το φυσικό αέριο αντιστοιχούν έως και στο ένα τρίτο του συνόλου των εισαγωγών, σε σύγκριση με περίπου 10% στις ΗΠΑ και την Ευρωπαϊκή Ένωση. Αυτό καθιστά τις οικονομίες αυτές ιδιαίτερα ευάλωτες σε διακυμάνσεις της τιμής του αργού, και διασφαλίζει ότι τα χρήματα που δαπανώνται για καύσιμα μεταφορών πλουτίζουν άλλες χώρες, αντί να ανακυκλώνονται στις εγχώριες αλυσίδες εφοδιασμού όπου θα μπορούσαν να ενισχύσουν την οικονομική ανάπτυξη. Η μετατροπή του μισού στόλου αυτοκινήτων της Ινδίας σε ηλεκτρικό — ακόμη μακρινός στόχος, βεβαίως — θα ήταν αρκετή για να εξαλειφθεί το χρόνιο έλλειμμα τρεχουσών συναλλαγών της χώρας, σύμφωνα με μελέτη του 2022.
Τα συμβατικά αυτοκίνητα θα συνεχίσουν να καταναλώνουν βενζίνη για χρόνια αφότου εξαφανιστούν από τις εκθέσεις πωλήσεων. Η BloombergNEF δεν αναμένει το απόθεμα των οχημάτων χωρίς πρίζα να κορυφωθεί πριν το 2028. Αυτό θα παρέχει μια συνεχιζόμενη αγορά για βενζίνη και ντίζελ — αλλά μια αγορά σε πτωτική πορεία. Μέχρι το 2030, η BloombergNEF προβλέπει ότι τα EVs θα αντικαθιστούν περίπου 5,3 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα, ποσότητα ισοδύναμη με το ένα δέκατο της παγκόσμιας κατανάλωσης καυσίμων οδικών μεταφορών σήμερα.
Το ισχυρότερο επιχείρημα για την ανθεκτικότητα των καυσίμων οδικών μεταφορών σε αυτό το σημείο δεν είναι ότι οι αναδυόμενες αγορές θα αρχίσουν να καταναλώνουν περισσότερο. Είναι σαφές ότι αυτή η μάχη έχει ήδη χαθεί. Αντίθετα, είναι ότι οι ανεπτυγμένες χώρες έχουν αυξήσει τους δασμούς, έχουν αποτύχει στην ανάπτυξη δικτύου φορτιστών και έχουν χαλαρώσει τους κανόνες κατανάλωσης καυσίμων σε τέτοιο βαθμό, ώστε έχουν σαμποτάρει τα δικά τους σχέδια μετάβασης.
Αυτό δίνει την ευκαιρία στους καθιερωμένους κατασκευαστές να αποσπάσουν λίγα ακόμη χρόνια από τις παρωχημένες τους δραστηριότητες, ενώ οι ανταγωνιστές στον Παγκόσμιο Νότο κατακτούν την τεχνολογική πρωτοκαθεδρία. Η πλειοψηφία του κόσμου ήδη εκμεταλλεύεται την καθαρότερη και φθηνότερη οδική μεταφορά. Όταν οι ανεπτυγμένες χώρες συνειδητοποιήσουν πόσο πίσω έχουν μείνει, θα είναι πλέον πολύ αργά για να καλύψουν το χαμένο έδαφος.
