Μέχρι το 2031 αναμένεται να έχει ολοκληρωθεί η η δεύτερη ηλεκτρική διασύνδεση με την Τουρκία με βάση όσα αναφέρει στο αναθεωρημένο 10ετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης 2025-2034 ο ΑΔΜΗΕ, το οποίο έθεσε σε διαβούλευση χθες η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ).
Να σημειωθεί ότι από τον Οκτώβριο του 2004 το Ελληνικό Σύστημα επαναλειτουργεί σύγχρονα και παράλληλα με το διασυνδεδεμένο Ευρωπαϊκό Σύστημα υπό τον γενικότερο συντονισμό του ENTSO-E (European Network of Transmission System Operators for Electricity), ο οποίος αποτελεί ως προς τα θέματα λειτουργίας και ανάπτυξης του Συστήματος από τον Ιούνιο του 2009 διάδοχο και ευρύτερο σχήμα της UCTE (Union pour la Coordination du Transport de l’ Electricité).
Η παράλληλη λειτουργία του Ελληνικού Συστήματος με το Ευρωπαϊκό επιτυγχάνεται μέσω διασυνδετικών Γ.Μ., κυρίως 400 kV, με τα Συστήματα της Αλβανίας, της Βουλγαρίας, της Βόρειας Μακεδονίας και της Τουρκίας. Επιπλέον, το Ελληνικό Σύστημα συνδέεται ασύγχρονα μέσω υποβρυχίου συνδέσμου συνεχούς ρεύματος τάσης 400 kV με την Ιταλία.
Στο πλάνο, δε, για νέες διασυνδέσεις του Ελληνικού Συστήματος με γειτονικά συστήματα ο ΑΔΜΗΕ προβλέπει μια επέκταση της ενεργειακής σχέσης με την Τουρκία.
Δεύτερη Διασύνδεση Ελλάδας - Τουρκίας
Όπως αναφέρει, σε ένα προηγούμενο διάστημα συστάθηκε κοινή ομάδα εργασίας μεταξύ των Διαχειριστών Συστημάτων Μεταφοράς Ελλάδας, Βουλγαρίας και Τουρκίας (ΑΔΜΗΕ, ESO-EAD & TEIAS) με σκοπό τη διερεύνηση εναλλακτικών σεναρίων για την ανάπτυξη νέων διασυνδέσεων ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό και το Τουρκικό Σύστημα για την αύξηση της ικανότητας μεταφοράς στα σύνορα Ελλάδας-Τουρκίας και Βουλγαρίας-Τουρκίας.
Οι κοινές μελέτες που έχουν ολοκληρωθεί έδειξαν τη δυνατότητα πρότασης μελλοντικών διασυνδετικών γραμμών ανάμεσα στο Ευρωπαϊκό και το Τουρκικό Σύστημα, οι οποίες θα είναι δυνατό να συμβάλλουν στην αύξηση της μεταφορικής ικανότητας και επιπλέον στην ενίσχυση των συστημάτων σε αυτό το σύνορο.
Τον Μάρτιο του 2022, ο ΑΔΜΗΕ και η TEIAS συμφώνησαν για την υλοποίηση της νέας διασυνδετικής Γ.Μ. 400 kV μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας. Η νέα διασυνδετική εναέρια Γ.Μ. 400 kV απλού κυκλώματος μεταξύ του ΚΥΤ Νέας Σάντας και του Υ/Σ Babaeski στην Τουρκία, θα διαθέτει ονομαστική ικανότητα μεταφορά 2000 MVA και εκτιμάται ότι θα έχει συνολικό μήκος περί τα 130 km, εκ των οποίων τα 70 km βρίσκονται στην Ελληνική επικράτεια και τα 60 km στην επικράτεια της Τουρκίας, καθώς προβλέπεται να οδεύσει παράλληλα με την υφιστάμενη διασύνδεση μεταξύ των δύο χωρών.
Τον Δεκέμβριο του 2023 υπογράφτηκε μνημόνιο συνεργασίας μεταξύ του ΑΔΜΗΕ και της TEIAS για την υλοποίηση της νέας διασυνδετικής γραμμής. Στο πλαίσιο αυτό συστάθηκε από κοινού επιτροπή με εκπροσώπους των δύο διαχειριστών με στόχο τον συντονισμό και την επίτευξη της υλοποίησης της νέας διασύνδεσης. Η επιτροπή συνεδριάζει σε περιοδική βάση, συμβάλλοντας ουσιαστικά στην πρόοδο υλοποίησης του έργου.
Βάσει του νέου χρονοπρογραμματισμού, η νέα διασυνδετική γραμμή εκτιμάται ότι θα ολοκληρωθεί έως το 2031. Το έργο έχει ενταχθεί στο 10ετές πλάνο του ENTSO-E (TYNDP 2024). Η νέα διασυνδετική Γ.Μ. προβλέπεται ότι θα αυξήσει την μεταφορική ικανότητα μεταξύ των δύο χωρών κατά 600 MW και στις δύο κατευθύνσεις. Το έργο θα ενισχύσει την σύνδεση του Ευρωπαϊκού συστήματος μεταφοράς με το μεγάλο σε έκταση σύστημα της Τουρκίας η οποία είναι σχετικά ασθενής καθώς τα δύο συστήματα συνδέονται μέσω τριών διασυνδετικών γραμμών (μία διασυνδετική γραμμή Ελλάδα - Τουρκία και δύο διασυνδετικές γραμμές Βουλγαρία - Τουρκία, θα βελτιώσει την ευστάθεια μεταξύ των διασυνδεδεμένων Συστημάτων της Βαλκανικής χερσονήσου με αυτό της Τουρκίας, θα επιτρέψει επίσης την διείσδυση περισσοτέρων ΑΠΕ στο Ελληνικό Σύστημα, θα ενισχύσει την σύγκλιση των αγορών με τις γειτονικές χώρες και θα συνδράμει στην επίτευξη των στόχων για την μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη.
Εισαγωγές κι εξαγωγές
Με βάση τα στοιχεία το 2023 οι εισαγωγές ηλεκτρικής ενέργειας από τη γειτονική χώρα ανήλθαν στις 403 GWh, από 690 GWh, που ήταν το 2019. Κατέγραψαν δηλαδή αποκλιμάκωση.
Με το Σύστημα της Τουρκίας η Ελλάδα συνδέεται μέσω μίας Γ.Μ. 400 kV απλού κυκλώματος με τρίδυμο αγωγό ονομαστικής ικανότητας μεταφοράς 2000 MVA, μεταξύ του ΚΥΤ Νέας Σάντας και του Υ/Σ Babaeski στην Τουρκία.
Το σχέδιο του ΑΔΜΗΕ
Σημειώνεται ότι η ΡΑΑΕΥ, στο πλαίσιο της προβλεπόμενης διαδικασίας έθεσε σε σε Δημόσια Διαβούλευση το σχέδιο του Δεκαετούς Προγράμματος Ανάπτυξης ΔΠΑ του ΕΣΜΗΕ για τα έτη 2025-2034, το οποίο υπέβαλε στην Αρχή ο ΑΔΜΗΕ (ΡΑΑΕΥ Ι-383897/08.11.2024). Υπενθυμίζεται ότι προηγουμένως, ο ΑΔΜΗΕ είχε θέσει σε δημόσια διαβούλευση ένα προκαταρκτικό σχέδιο του εν λόγω ΔΠΑ στο διάστημα 20.3.2024-19.4.2024.
Σημειώνονται τα εξής:
Η ΡΑΑΕΥ κατά πάγια τακτική της ζητά από τους Διαχειριστές εκτίμηση της επίπτωσης των προτεινόμενων επενδύσεων στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις τους, καθώς αποτελεί βασικό στοιχείο ενημέρωσης της αγοράς. Ο ΑΔΜΗΕ δεν έχει ανταποκριθεί σε σχετικά επανειλημμένα αιτήματα της Αρχής.
Ο ΑΔΜΗΕ έχει ενημερώσει ότι προτίθεται να επικαιροποιήσει το ΔΠΑ 2025-2034, ιδίως ως προς τα κόστη μεγάλων έργων διασύνδεσης του Διαχειριστή.
Όπως αναφέρει η Αρχή, τα δύο αυτά στοιχεία αποτελούν τις αιτίες καθυστέρησης της θέσης του Προγράμματος Ανάπτυξης σε δημόσια διαβούλευση. Ωστόσο περαιτέρω καθυστέρηση δεν κρίνεται πλέον αποδεκτή. Η διαβούλευση θα τρέξει έως και τη Τετάρτη 10 Σεπτεμβρίου 2025.
Το ΔΠΑ
Το Δεκαετές Πρόγραμμα Ανάπτυξης (ΔΠΑ) 2025-2034 περιλαμβάνει τα έργα ανάπτυξης του Συστήματος για την αντίστοιχη περίοδο, καθώς και τη βασική φιλοσοφία η οποία ακολουθείται για τον σχεδιασμό, τη διαμόρφωση και τον προγραμματισμό τους.
Ειδικότερα, αυτό περιλαμβάνει την περιγραφή και τον χρονικό προγραμματισμό των έργων της ανάπτυξης του Συστήματος τα οποία αφορούν:
- τις αναγκαίες σε βάθος ενισχύσεις του Συστήματος, όπως νέες Γραμμές Μεταφοράς (Γ.Μ.), αναβαθμίσεις Γ.Μ., νέα Κέντρα Υπερυψηλής Τάσης (ΚΥΤ) και Υποσταθμοί (Υ/Σ), καθώς και επεκτάσεις υφισταμένων ΚΥΤ ή Υ/Σ οι οποίες απαιτούνται για την ασφαλή διακίνηση της ισχύος η οποία προβλέπεται για αυτή τη χρονική περίοδο, › τον εκσυγχρονισμό και την αναβάθμιση υφιστάμενων υποδομών Υ/Σ και ΚΥΤ, όπως και των αντίστοιχων υποδομών ελέγχου τους, › τα αναγκαία έργα βελτίωσης της λειτουργίας και της οικονομικότητας του Συστήματος, όπως ενισχύσεις των υφισταμένων ΚΥΤ και κατασκευή νέων Γ.Μ. για τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των αναγκών των Χρηστών του Συστήματος,
- την ένταξη στο Σύστημα ή/και την αναβάθμιση νέων διασυνδετικών Γ.Μ. με γειτονικές χώρες, › τα έργα σύνδεσης στο Σύστημα (Γ.Μ. και Υποσταθμοί) τα οποία απαιτούνται για την ένταξη των νέων Σταθμών Παραγωγής και των νέων Καταναλωτών Υ.Τ. (Πελάτες Υ.Τ. και Διαχειριστής Δικτύου), για τα οποία έχουν ήδη εκπονηθεί σχετικές μελέτες σύνδεσης και τέλος, › την ανάπτυξη των απαραίτητων υποδομών, όπως συστήματα συλλογής μετρήσεων (SCADA), τηλεπικοινωνιακού δικτύου κορμού (backbone), τηλεπικοινωνιακές ζεύξεις μεταξύ των Υ/Σ - ΚΥΤ και των Κέντρων Ελέγχου Ενέργειας (ΚΕΕ), ανάπτυξη και εγκατάσταση εργαλείων λογισμικού (S/W), σύμφωνα με τις απαιτήσεις της ασφαλέστερης και της αποτελεσματικότερης ς λειτουργίας του Συστήματος και της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας.
Προϋπολογισμός
Αξίζει να σημειωθεί ότι νέο ΔΠΑ έχει ανεβασμένο τον προϋπολογισμό και πέντε επιπλέον έργα, σε σχέση με το ανάλογο που είχε τεθεί σε διαβούλευση από τον Διαχειριστή την άνοιξη του 2024. Πιο συγκεκριμένα, οι επενδύσεις για την τρέχουσα 10ετία αναθεωρούνται στα 6 δισ. ευρώ, έναντι 5,5 δισ. ευρώ που προέβλεπε το αρχικό σχέδιο.
Επίσης, έχουν ενταχθεί 14 μεγάλα έργα από 9 που προβλέπονταν στο προσχέδιο.
