Με το βλέμμα σε ένα ενεργειακό τοπίο χωρίς ρωσικό αέριο έως το 2028, το Συμβούλιο της Ε.Ε. υιοθέτησε τη θέση του για τον κανονισμό REPowerEU, ανοίγοντας το δρόμο για πλήρη απεξάρτηση από τη Μόσχα. Όμως ένα όνομα ξεχωρίζει μέσα στο –κατά τα άλλα– τυπικό ρυθμιστικό κείμενο, αυτού του αγωγού TurkStream.
Σε μια σαφώς στοχευμένη κίνηση, στο άρθρο 7(α) του υπό διαμόρφωση κανονισμού προβλέπεται ρητά ότι όλες οι ροές φυσικού αερίου μέσω Τουρκίας προς τη Βουλγαρία και την Ελλάδα θεωρούνται εξ ορισμού ρωσικής προέλευσης, εκτός αν προσκομιστούν αδιαμφισβήτητα αποδεικτικά στοιχεία για το αντίθετο. Η πρόβλεψη αυτή σχετίζεται άμεσα με τον αγωγό TurkStream, ο οποίος μεταφέρει ρωσικό φυσικό αέριο μέσω Τουρκίας προς τα Βαλκάνια.
Η Ε.Ε. επιχειρεί έτσι να μπλοκάρει προκαταβολικά κάθε πιθανότητα «τεχνικής επαναβάφτισης» φυσικού αερίου ως μη ρωσικού, μέσω ανάμειξης ή re-ticketing κατά τη διέλευσή του από τουρκικό έδαφος.
Σύμφωνα με την απόφαση του Συμβουλίου:
- Από 1/1/2026 απαγορεύονται νέα συμβόλαια με ρωσικό αέριο.
- Υφιστάμενα βραχυπρόθεσμα συμβόλαια μπορούν να «τρέξουν» μόνο έως 17/6/2026.
- Από 1/1/2028 κάθε εισαγωγή ρωσικού αερίου (LNG ή αγωγού) απαγορεύεται πλήρως.
- Το LNG με ανάμειξη θα πρέπει να αποδεικνύει μηδενική συμμετοχή ρωσικού με σαφή πιστοποίηση προέλευσης.
- Τα κράτη-μέλη που εισάγουν ακόμη ρωσικό αέριο θα υποχρεωθούν σε εθνικά σχέδια διαφοροποίησης.
TurkStream: Ρυθμιστικά επιτηρούμενος αγωγός
Ο TurkStream, που μέχρι σήμερα αποτελεί μία από τις βασικές πύλες ροής ρωσικού αερίου στη Νοτιοανατολική Ευρώπη, τίθεται πλέον υπό αυστηρή παρακολούθηση. Η πρόβλεψη του άρθρου 7(α) σημαίνει πρακτικά ότι:
- Κάθε ποσότητα φυσικού αερίου που εισέρχεται από Τουρκία σε Ελλάδα και Βουλγαρία τίθεται αυτομάτως υπό καθεστώς ρωσικής προέλευσης.
- Το βάρος της απόδειξης μεταφέρεται στους εισαγωγείς και στις τουρκικές αρχές.
- Η Ε.Ε. αποκτά νομικό έρεισμα να μπλοκάρει ροές που δεν πιστοποιούνται ως «καθαρά διαφοροποιημένες».
- Η Τουρκία καλείται να επιλέξει αν θα λειτουργήσει ως νόμιμος κόμβος διαφοροποίησης ή ως διαμεσολαβητής παρακαμπτηρίων ροών.
Η Τουρκία ανάμεσα σε δύο δρόμους
Η Άγκυρα φιλοδοξεί τα τελευταία χρόνια να αναδειχθεί σε περιφερειακό “gas hub”, έχοντας ήδη μειώσει το μερίδιο του ρωσικού αερίου στην εσωτερική κατανάλωση και ενισχύοντας τα LNG deals με ΗΠΑ, Αλγερία και Κατάρ. Ωστόσο, έχει δείξει δισταγμό στο να υιοθετήσει ευρωπαϊκής λογικής tracking ροών.
Ελλάδα – Βουλγαρία: Στο επίκεντρο της ενεργειακής θωράκισης
Για την Ελλάδα, η πρόβλεψη δημιουργεί δύο διαστάσεις, θωράκιση απέναντι σε πιθανές πιέσεις για «φθηνές» ρωσικές παρακαμπτήριες ροές και παράλληλη ευκαιρία ανάδειξης των τερματικών LNG σε Αλεξανδρούπολη και Ρεβυθούσα ως “ασφαλείς πύλες διαφοροποίησης”.
Η Βουλγαρία, που έχει εξάρτηση από τον TurkStream, οφείλει πλέον να επανακαθορίσει το ενεργειακό της μείγμα υπό το νέο ρυθμιστικό πλαίσιο.
