Η ανάφλεξη στη Μέση Ανατολή, μετά και την εμπλοκή των ΗΠΑ, θέτει σε συναγερμό την παγκόσμια κοινότητα, που παρακολουθεί τις εξελίξεις με κομμένη την ανάσα, εν αναμονή και των ιρανικών αντιποίνων.
Ο ανώτατος ηγέτης του Ιράν είναι πλέον με την πλάτη στον τοίχο, με αξιωματούχους να δηλώνουν αυτή την εβδομάδα ότι η στρατιωτική τους εκστρατεία κατά του Ιράν θα μπορούσε να προκαλέσει την πτώση του καθεστώτος — ένα γεγονός που θα είχε τεράστιες επιπτώσεις στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου. Η αγορά πετρελαίου έχει αντιδράσει με αξιοσημείωτη αυτοσυγκράτηση, καθώς το Ισραήλ βομβαρδίζει για οκτώ συνεχόμενες ημέρες τον τρίτο μεγαλύτερο παραγωγό αργού πετρελαίου στον ΟΠΕΚ, χωρίς σαφή ένδειξη ότι η σύγκρουση θα τερματιστεί σύντομα. Αυτό όμως μπορεί να αλλάξει, μετά την αιφνίδια εμπλοκή των Ηνωμένων Πολιτειών στη σύγκρουση, με επιθέσεις σε τρεις ιρανικές πυρηνικές εγκαταστάσεις στο Φορντό, τη Νατάνζ και το Ισφαχάν. Οι τιμές του πετρελαίου άνοιξαν με μικρή άνοδο, ενώ οι τιμές του πετρελαίου έχουν ήδη αυξηθεί κατά περίπου 10% από τότε που το Ισραήλ ξεκίνησε την επίθεσή του κατά του Ιράν την περασμένη εβδομάδα, αλλά τόσο το αμερικανικό αργό όσο και το Brent παραμένουν κάτω από τα 80 δολάρια ανά βαρέλι.
Την ίδια ώρα, σε περίπτωση που το Ιράν κλείσει τελικά τα στενά του Ορμούζ, ο κίνδυνος διακοπής της προσφοράς θα προκαλούσε μεγάλη άνοδο των τιμών, σύμφωνα με αναλυτές ενέργειας. Ο Ντόναλντ Τραμπ έχει στο παρελθόν απειλήσει τη ζωή του ανώτατου ηγέτη του Ιράν, αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ. Από την πλευρά της, η ιρανική ηγεσία είναι πιο πιθανό να στοχεύσει περιφερειακές πετρελαϊκές υποδομές αν νιώσει ότι διακυβεύεται η ίδια της η ύπαρξη, λένε οι αναλυτές. Ο κύριος στόχος του Ισραήλ είναι να αποδυναμώσει το πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν, δήλωσε ο Σκοτ Μόντελ, διευθύνων σύμβουλος της συμβουλευτικής εταιρείας Rapidan Energy Group. Ωστόσο, φαίνεται ότι υπάρχει και δευτερεύων στόχος: να πληγεί τόσο σοβαρά το σύστημα ασφάλειας του Ιράν ώστε η εσωτερική αντιπολίτευση να εξεγερθεί κατά του καθεστώτος. «Δεν το αποκαλούν ανατροπή καθεστώτος από έξω, το αποκαλούν ανατροπή από μέσα», δήλωσε ο Μόντελ, πρώην αξιωματούχος της CIA και ειδικός στο Ιράν, που έχει υπηρετήσει στη Μέση Ανατολή.
Περαιτέρω πολιτική αποσταθεροποίηση στο Ιράν «θα μπορούσε να οδηγήσει σε σημαντικά υψηλότερες τιμές πετρελαίου για παρατεταμένα χρονικά διαστήματα», ανέφερε η Νατάσα Κάνεβα, επικεφαλής έρευνας εμπορευμάτων στην JPMorgan, σε σημείωμα προς τους πελάτες της αυτή την εβδομάδα. Σύμφωνα με την JPMorgan, έχουν υπάρξει οκτώ περιπτώσεις αλλαγής καθεστώτος σε σημαντικές πετρελαιοπαραγωγές χώρες από το 1979. Οι τιμές του πετρελαίου αυξήθηκαν κατά μέσο όρο 76% στο αποκορύφωμα αυτών των κρίσεων, πριν σταθεροποιηθούν σε επίπεδα περίπου 30% υψηλότερα από τα προ της κρίσης. Για παράδειγμα, οι τιμές του πετρελαίου σχεδόν τριπλασιάστηκαν από τα μέσα του 1979 έως τα μέσα του 1980, μετά την ιρανική επανάσταση που ανέτρεψε τον Σάχη και έφερε στην εξουσία τη σημερινή Ισλαμική Δημοκρατία. Αυτό πυροδότησε παγκόσμια οικονομική ύφεση. Πιο πρόσφατα, η επανάσταση στη Λιβύη που ανέτρεψε τον Μουαμάρ Καντάφι εκτόξευσε τις τιμές πετρελαίου από τα 93 δολάρια τον Ιανουάριο του 2011 στα 130 δολάρια τον Απρίλιο της ίδιας χρονιάς, σύμφωνα με την JPMorgan. Η άνοδος αυτή συνέπεσε με την κρίση χρέους στην Ευρώπη και παραλίγο να προκαλέσει παγκόσμια ύφεση.
Η αλλαγή καθεστώτος στο Ιράν θα είχε πολύ μεγαλύτερο αντίκτυπο στην παγκόσμια αγορά πετρελαίου από ό,τι η επανάσταση στη Λιβύη, επειδή το Ιράν είναι πολύ μεγαλύτερος παραγωγός, σύμφωνα με αναλυτές. Αν το ιρανικό καθεστώς πιστέψει ότι αντιμετωπίζει υπαρξιακή απειλή, μπορεί να χρησιμοποιήσει το απόθεμά του από πυραύλους μικρού βεληνεκούς για να πλήξει ενεργειακές εγκαταστάσεις στην περιοχή ή πετρελαιοφόρα στον Περσικό Κόλπο, δήλωσε η Χελίμα Κροφτ, επικεφαλής στρατηγικής εμπορευμάτων στην RBC Capital Markets.
Η Rapidan είχε εκτιμήσει την πιθανότητα να συμμετάσχουν οι ΗΠΑ στις αεροπορικές επιθέσεις του Ισραήλ κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων του Ιράν στο 70%. Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να αυξηθούν κατά 4 έως 6 δολάρια ανά βαρέλι αν πληγεί η βασική μονάδα εμπλουτισμού ουρανίου του Ιράν στο Φορντό, σύμφωνα με τον Μόντελ, πριν από τις επιθέσεις του Σαββάτου. Το Ιράν πιθανόν να απαντήσει με περιορισμένο τρόπο, ώστε να διασφαλίσει την επιβίωση του καθεστώτος, πρόσθεσε.
Υπάρχει επίσης 30% πιθανότητα το Ιράν να διαταράξει την ενεργειακή προσφορά, επιτιθέμενο σε υποδομές στον Κόλπο ή σε πλοία στα Στενά του Ορμούζ, σύμφωνα με την εταιρεία. Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να ξεπεράσουν τα 100 δολάρια ανά βαρέλι αν το Ιράν κινητοποιηθεί πλήρως για να διαταράξει τη ναυσιπλοΐα στα στενά. «Θα μπορούσαν, κατά την άποψή μας, να διαταράξουν τη ναυσιπλοΐα στον Ορμούζ για πολύ περισσότερο χρόνο απ’ ό,τι νομίζει η αγορά», είπε ο Μπομπ ΜακΝάλι, ιδρυτής της Rapidan και πρώην ενεργειακός σύμβουλος του προέδρου Τζορτζ Μπους. «Η διακοπή δεν θα κρατήσει ώρες ή μέρες — θα μπορούσε να διαρκέσει εβδομάδες ή και μήνες», τόνισε. «Δεν θα είναι περίπατος».
