Ο ενεργειακός τομέας της Βόρειας Μακεδονίας υφίσταται μια ιστορική μεταμόρφωση, καθώς το πολυαναμενόμενο υδροηλεκτρικό έργο Cebren προχωρά επιτέλους προς υλοποίηση, όπως ανακοίνωσε η υπουργός Ενέργειας Σάνια Μποζινόφσκα σε συνέντευξη Τύπου με αφορμή την πρώτη επέτειο από την ίδρυση του υπουργείου Ενέργειας της χώρας.
Η ίδια επιβεβαίωσε ότι το έργο Cebren θα προχωρήσει, χαρακτηρίζοντάς το ζωτικής σημασίας βήμα προς την εθνική ενεργειακή ανεξαρτησία.
«Αυτό είναι μια επιβεβαίωση ότι κάθε μεγαβάτ από το φράγμα Cebren θα αποτελεί ένα βήμα προς την ενεργειακή μας αυτάρκεια», δήλωσε η Μποζινόφσκα. Το έργο, το οποίο είχε "κολλήσει" για χρόνια με 14 αποτυχημένους διαγωνισμούς, αναμένεται πλέον να προχωρήσει είτε εξ ολοκλήρου ως κρατικό έργο είτε μέσω σύμπραξης δημόσιου και ιδιωτικού τομέα.
Οι αρχικές εκτιμήσεις ανεβάζουν το κόστος του έργου στο ελάχιστο του ενός δισεκατομμυρίου ευρώ, ενώ ενδέχεται να φτάσει έως και τα 1,3 δισ. ευρώ. «Η σύσταση των ειδικών είναι σαφής — το Cebren και το Galishte θα πρέπει να είναι κρατικής ιδιοκτησίας», ανέφερε η Μποζινόφσκα. «Υπολογίζουμε το κόστος. Ο προϋπολογισμός μας έχει περιορισμούς, αλλά αξιολογούμε τις πιο βιώσιμες επιλογές.»
Τόνισε την προτίμηση της κυβέρνησης να διατηρήσει την ιδιοκτησία του εργοστασίου: «Ιδανικά, το Cebren θα είναι δικό μας — μακεδονικό. Αλλά πρέπει να εκτιμήσουμε τις άμεσες χρηματοδοτικές ανάγκες, καθώς πρόκειται για ένα έργο οκταετίας.»
Η τελική απόφαση για το μοντέλο χρηματοδότησης — κρατικό ή με συμπράξεις — αναμένεται σύντομα.
Αναφερόμενη σε εικασίες ότι το φιλόδοξο ενεργειακό έργο της Κοιλάδας του Βαρδάρη μπορεί να παραγκωνιστεί υπέρ του σιδηροδρομικού διαδρόμου υψηλής ταχύτητας του Διαδρόμου 10, η Μποζινόφσκα σημείωσε ότι οι αρχές δεν σκοπεύουν να εγκαταλείψουν «κανένα έργο που φέρνει οφέλη, και ότι οι συζητήσεις με το υπουργείο Μεταφορών συνεχίζονται».
Η υπουργός παρουσίασε επίσης ένα μακροπρόθεσμο αναπτυξιακό σχέδιο το οποίο εστιάζει στην ενίσχυση της υποδομής ηλεκτρικής μετάδοσης της χώρας, τη στήριξη των ευάλωτων καταναλωτών και την επιτάχυνση των επενδύσεων σε καθαρές μορφές ενέργειας.
Ένα βασικό στοιχείο της στρατηγικής είναι η πανεθνική εισαγωγή έξυπνων μετρητών ηλεκτρικής ενέργειας. Η μετάβαση αυτή στοχεύει στην αντικατάσταση της χρέωσης με σταθερό τιμολόγιο από χρέωση βάσει πραγματικής κατανάλωσης, επιτρέποντας έτσι ακριβέστερη τιμολόγηση και βελτιωμένη απόδοση. Επιπλέον, θα εισαχθούν νέες απαιτήσεις για αποθήκευση ενέργειας, με τους παραγωγούς να υποχρεούνται να αποθηκεύουν το 20% της παραγόμενης ηλεκτρικής ενέργειας. Αυτό έχει στόχο να σταθεροποιήσει το δίκτυο και να διαχειριστεί καλύτερα τις διακυμάνσεις στην προσφορά.
Σε περιφερειακό επίπεδο, η Μποζινόφσκα ανέπτυξε αρκετές διασυνοριακές ενεργειακές πρωτοβουλίες που βρίσκονται σε εξέλιξη, καθώς η κυβέρνηση ολοκλήρωσε συμφωνία με την Ελλάδα για έναν αγωγό φυσικού αερίου μήκους 68 χιλιομέτρων. Ένα παρόμοιο έργο με την Αλβανία βρίσκεται σε αρχικό στάδιο, με δημόσιο διαγωνισμό να έχει ήδη προκηρυχθεί και την έναρξη κατασκευής να προβλέπεται για το 2026. Παράλληλα, η Βόρεια Μακεδονία υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με τη Σερβία για μελλοντική υποδομή φυσικού αερίου, που ενδέχεται να περιλαμβάνει και στοιχείο υδρογόνου.
