Η ηλιακή ενέργεια αποτελεί βασικό άξονα της πράσινης μετάβασης και τα φωτοβολταϊκά πάνελ πρωταγωνιστούν σε αυτό το ενεργειακό τοπίο. Ωστόσο, με χιλιάδες πάνελ να πλησιάζουν το τέλος της ζωής τους τις επόμενες δεκαετίες, το ερώτημα της ανακύκλωσης καθίσταται επιτακτικό. Στην Ελλάδα, η διαδικασία βρίσκεται σε λειτουργία – αλλά με προκλήσεις.
Η διαδικασία ανακύκλωσης φωτοβολταϊκών
Τα φωτοβολταϊκά πάνελ ανακυκλώνονται μέσω μιας διαδικασίας που περιλαμβάνει:
- Αποσυναρμολόγηση των μεταλλικών πλαισίων και εξαρτημάτων,
- Θραύση και θερμική επεξεργασία για την αφαίρεση στρωμάτων πλαστικού ή ρητίνης,
- Διαχωρισμό υλικών (γυαλί, πυρίτιο, αλουμίνιο, χαλκός),
- Ανάκτηση έως και 85–90% του βάρους των πάνελ, ανάλογα με την τεχνολογία.
Πού γίνεται η ανακύκλωση στην Ελλάδα;
Η ΦΩΤΟΚΥΚΛΩΣΗ Α.Ε., εγκεκριμένο συλλογικό σύστημα εναλλακτικής διαχείρισης, συντονίζει τη συλλογή και μεταφορά των φωτοβολταϊκών. Αν και προς το παρόν μεγάλο μέρος αποστέλλεται σε μονάδες του εξωτερικού (π.χ. Ιταλία), έχουν ήδη ξεκινήσει ενέργειες για τη δημιουργία εγχώριων μονάδων ανακύκλωσης σε περιοχές όπως:
- Κοζάνη (Δ. Μακεδονία)
- Λαμία (Στερεά Ελλάδα)
- Ηράκλειο (Κρήτη)
Κόστος και ποιος πληρώνει
- Το κόστος ανακύκλωσης κυμαίνεται στα 20–30 ευρώ ανά πάνελ ή περίπου 300 ευρώ/τόνο.
- Για τα νέα πάνελ, το κόστος καλύπτεται από τους παραγωγούς/εισαγωγείς μέσω περιβαλλοντικής εισφοράς.
- Για παλαιότερες εγκαταστάσεις, το κόστος πιθανόν να βαρύνει τον κάτοχο ή τον φορέα του έργου.
Πού βρισκόμαστε σήμερα;
- Έχουν ανακυκλωθεί περίπου 36 τόνοι φωτοβολταϊκών πάνελ στην Ελλάδα μέχρι το 2023.
- Υπάρχουν ήδη πάνω από 320 τόνοι διαθέσιμοι για διαχείριση.
- Η συνολική ισχύς σε λειτουργία ξεπερνά τα 5 GWp, γεγονός που προοιωνίζει χιλιάδες τόνους αποβλήτων μέχρι το 2040.
Νομικό πλαίσιο και υποχρεώσεις
Η ανακύκλωση φωτοβολταϊκών διέπεται από:
- την Οδηγία 2012/19/ΕΕ (WEEE) για τα απόβλητα ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού,
- την ενσωμάτωσή της στο ελληνικό δίκαιο με τον Νόμο 4819/2021 και τις σχετικές Υπουργικές Αποφάσεις,
- τον έλεγχο από τον ΕΟΑΝ (Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης).
Προκλήσεις και προοπτικές
Η μεγαλύτερη πρόκληση σήμερα είναι η έλλειψη ελληνικών εγκαταστάσεων ανακύκλωσης μεγάλης κλίμακας. Επίσης, πολλοί μικροπαραγωγοί αγνοούν τη νομική τους υποχρέωση να ανακυκλώσουν ή δεν γνωρίζουν πού να απευθυνθούν.
Στο μέλλον, η ανάπτυξη καινοτόμων τεχνολογιών ανακύκλωσης (π.χ. επαναχρησιμοποίηση πυριτίου), η καταγραφή όλων των φωτοβολταϊκών αποβλήτων και η ενημέρωση των χρηστών θα είναι κρίσιμα σημεία.
Συμπέρασμα
Η ανακύκλωση φωτοβολταϊκών δεν είναι πολυτέλεια. Είναι αναγκαία συνθήκη για μια βιώσιμη, κυκλική ενεργειακή μετάβαση. Η Ελλάδα διαθέτει ήδη το νομικό πλαίσιο και τα πρώτα βήματα γίνονται – όμως απαιτείται επιτάχυνση, επένδυση και συνεργασία όλων των εμπλεκομένων. Με τις κατάλληλες υποδομές και δράσεις, τα φωτοβολταϊκά μπορούν να συνεχίσουν να «λάμπουν» και μετά τη χρήση τους.
Πηγές
- ΕΟΑΝ – Ελληνικός Οργανισμός Ανακύκλωσης: www.eoan.gr
- Φωτοκύκλωση Α.Ε.: www.fotokiklosi.gr
- SolarPower Europe Reports 2023
- Ευρωπαϊκή Επιτροπή – WEEE Directive
- ΡΑΕ & ΥΠΕΝ ανακοινώσεις για απόβλητα ΑΠΕ
