Χρόνια πολλά σε όλους! Τελευταία Κυριακή του 2025 σήμερα, της ενεργειακής «χρονιάς του Ατλαντικού».
Η κυβέρνηση Trump ξεκίνησε εδώ και ένα χρόνο να γράφει ένα νέο κεφάλαιο στην ιστορία της ενέργειας, τόσο -και κυρίως- στις ΗΠΑ όσο και στο σύνολο του πλανήτη- με τα ορυκτά καύσιμα να επανέρχονται δυναμικά και την πράσινη μετάβαση να συνεχίζεται αλλά χαμηλώνοντας ταχύτητα.
Απολύτως ενδεικτική της νέας κατάστασης είναι η πρωτοχρονιάτικη ευχετήρια κάρτα του υπουργείου Ενέργειας των ΗΠΑ, στην οποία απεικονίζεται -με νόημα- ο Άγιος Βασίλης να έχει γεμάτο το σάκο του όχι με δώρα αλλά με… άνθρακα (φωτο).
«Καθαρό άνθρακα», που διαφημίζουν οι αξιωματούχοι της κυβέρνησης Trump.
Αγωγός Χ2 και καλώδιο Χ3
Η χρονιά ολοκληρώνεται με μια σημαντική εξέλιξη, ο αντίκτυπος της οποίας δεν έχει γίνει ακόμη πλήρως αντιληπτός καθώς συνέπεσε με την έναρξη της περιόδου των διακοπών: την ισχυρή δέσμευση Ελλάδας-Κύπρου και Ισραήλ να προχωρήσουν την ηλεκτρική τους διασύνδεση.
Μαθαίνω ότι οι συζητήσεις στην Ιερουσαλήμ δύο 24ωρα πριν τα Χριστούγεννα ήταν πάρα πολύ ουσιαστικές.
Με ιδιαίτερη έμφαση να δίνεται στο τμήμα Κύπρου-Ισραήλ στο οποίο προωθείται η διπλή διασύνδεση: με αγωγό αερίου και καλώδιο μεταφοράς ηλεκτρισμού.
Δεν είναι τυχαίο ότι στην αποστολή της Κύπρου μετείχε και ο νέος υπουργός Ενέργειας Μιχάλης Δαμιανός, ο οποίος είχε και τετ α τετ με τον Ισραηλινό ομόλογό του Eli Cohen (φωτο).
Αέριο Ισραήλ σε μονάδες LNG της Κύπρου
Οι Ισραηλινοί θέλουν να αυξήσουν τις εξαγωγές αερίου καθώς σήμερα οι εξαγωγές τους κατευθύνονται μόνο σε δύο χώρες: στην Ιορδανία (μικρές ποσότητες) και την Αίγυπτο, με την οποία συνήψαν πρόσφατα πολύ μεγάλη συμφωνία ύψους 37 δις δολαρίων.
Συζητούν, λοιπόν, με την κυπριακή πλευρά το εξής project: να μεταφέρεται το αέριο απ’ ευθείας από τα ισραηλινά κοιτάσματα Leviathan, Tamar και Karish-Tanin σε μονάδες στη μεγαλόνησο, εκεί να υγροποιείται σε εγκαταστάσεις στην ξηρά ή/και στη θάλασσα και να εξάγεται ως LNG στην ευρωπαϊκή, όπου η ζήτηση θα αυξηθεί τα επόμενα χρόνια μετά την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού αερίου, αλλά και την παγκόσμια αγορά.
Στην ισραηλινή κυβέρνηση εκτιμούν ότι καθώς οι εταιρείες που διαχειρίζονται τα κοιτάσματα έχουν συμφέρον να αυξήσουν τις εξαγωγές τους και άρα τα έσοδά τους, θα χρηματοδοτήσουν και τον αγωγό χωρίς να χρειαστεί η συνεισφορά κρατικών κεφαλαίων.
Είναι, συνεπώς, εύλογη η εκτίμηση ότι οι διαδικασίες μπορούν να «τρέξουν» γρήγορα συμπαρασύροντας και το καλώδιο της ηλεκτρικής διασύνδεσης.
Φρεγάτες και υποβρύχια στα κοιτάσματα…
Ο πολλαπλασιασμός των ενεργειακών υποδομών, εκτός από τα προφανή οικονομικά και γεωστρατηγικά οφέλη, φέρνει στην επιφάνεια και την αναγκαιότητα προστασίας τους.
Είναι άλλωστε νωπές οι μνήμες από τις δολιοφθορές στον αγωγό Nord Stream στη Βαλτική.
Γι’ αυτό, αν και δεν επιβεβαιώνεται επίσημα, Ελλάδα, Ισραήλ και Κύπρος εξετάζουν πολύ σοβαρά το ενδεχόμενο δημιουργίας μονάδας ταχείας αντίδρασης, επιπέδου ταξιαρχίας, με δύναμη 2.500 ανδρών.
Το σχέδιο προβλέπει Ελλάδα και Ισραήλ να συνεισφέρουν από 1.000 ένστολους η καθεμιά και η Κύπρος με 500.
Σε επίπεδο αεροπορίας Ελλάδα και Ισραήλ θα συνεισφέρουν από μία μοίρα, και σε επίπεδο ναυτικού από ένα υποβρύχιο η καθεμιά, μια φρεγάτα η Ελλάδα και μια κορβέτα το Ισραήλ.
Αποστολή της μονάδας θα είναι προστατεύει -και- κρίσιμες ενεργειακές υποδομές, όπως τις εγκαταστάσεις εξόρυξης στα κοιτάσματα, τους αγωγούς και τα καλώδια.
…Και ΟΥΚάδες στα FSRU
Την ίδια ώρα αυξημένα μέτρα ασφαλείας ακούω ότι δρομολογούνται (σε ξηρά και θάλασσα -πάνω και, κυρίως, κάτω από την επιφάνειά της) και στα FSRU στην ελληνική επικράτεια, τα οποία επίσης εκτιμάται ότι μπορεί να αποτελέσουν στόχο δολιοφθορών καθώς το ενεργειακό «παιχνίδι» στην Ευρώπη και την Ανατολική Μεσόγειο περνά στην πιο ενδιαφέρουσα φάση του.
Και μπορεί ο ρόλος της Ελλάδας ως ενεργειακού hub να αναβαθμίζεται, μπορεί οι μεγάλοι παραγωγοί LNG ΗΠΑ και Κατάρ να αυξάνουν τα κέρδη τους, υπάρχει, όμως, κι ένας μεγάλος χαμένος, η Ρωσία.
Η ενεργειακή ασφάλεια είναι σήμερα βασική συνιστώσα της εθνικής ασφάλειας -κι αυτό επιβεβαιώνεται στην πράξη.
Η νέα πρέσβειρα και ο βασιλιάς των φωτοβολταϊκών
Στο πλαίσιο των ελληνο-ισραηλινών σχέσεων, έχει ενδιαφέρον ότι το υπουργικό συμβούλιο του Ισραήλ ενέκρινε τον διορισμό της έγκριτης δικηγόρου, με μεγάλη εμπειρία στο μάνατζμεντ και τα μέσα ενημέρωσης, Pnina Yanai ως νέας πρέσβειρας στην Ελλάδα.
Η κα Yanai είναι αδερφή του γνωστού στους φιλάθλους του μπάσκετ ιδιοκτήτη της ομάδας Χαποέλ Τελ Aβίβ η οποία αγωνίζεται στην Euroleague, Ofer Yanai, ο οποίος δραστηριοποιείται με επιτυχία στα φωτοβολταϊκά και την αποθήκευση ενέργειας σε μπαταρίες.
Ο Ofer Yanai, που συγκαταλέγεται στους 50 πιο επιδραστικούς Ισραηλινούς, ίδρυσε το 2012 την εταιρεία Nofar Energy, η οποία έχει αναπτύξει πάνω από 1.000 project με φωτοβολταϊκά (και πλωτά) και συστήματα αποθήκευσης, είναι εισηγμένη από το 2020 στο χρηματιστήριο του Τελ Αβίβ κι έχει παρουσία σε 10 χώρες, μεταξύ των οποίων και την Ελλάδα.
Η πρέσβειρα, τα κάλαντα και η ασορτί γραβάτα
Η Pnina Yanai είναι προφανές ότι θα συνεργαστεί στενά με την ελληνική κυβέρνηση αλλά και την ομόλογό της των ΗΠΑ Kimberly Guilfoyle, η οποία σε διάστημα μόλις δυο μηνών έχει κάνει παραπάνω από αισθητή την παρουσία της -σε τέτοιο βαθμό που δεν το έχει καταφέρει κανείς άλλος Αμερικανός πρέσβης τις τελευταίες δεκαετίες.
Οι ελληνο-αμερικανικές σχέσεις βρίσκονται, κατά κοινή εκτίμηση, σε υψηλό όλων των εποχών, εξέλιξη στην οποία έχει συμβάλλει -λόγω των διασυνδέσεών του με την κυβέρνηση Trump- και ο ατλαντιστής υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος, Σταύρος Παπασταύρου, στους μόλις 9,5 μήνες που βρίσκεται στο υπουργείο.
Στα βήματά του ακολουθούν κι άλλοι υπουργοί της κυβέρνησης Κ. Μητσοτάκη (σχεδόν στο σύνολό τους), όμως, ο Στ. Παπασταύρου έχει τον πρωταγωνιστικό ρόλο και δεν χάνει ευκαιρία να το αποδεικνύει.
Για παράδειγμα, στη χριστουγεννιάτικη επίσκεψη που έκανε στο ΥΠΕΝ η πρέσβειρα των ΗΠΑ, ο Στ. Παπασταύρου και οι συνεργάτες του μερίμνησαν να ακούσει τα παραδοσιακά κάλαντα από μαθήτριες και μαθητές του ειδικού επαγγελματικού γυμνασίου-λυκείου Κορωπίου.
Οι έχοντες καλή μνήμη θυμούνται ότι κάτι ανάλογο είχε γίνει και στο Μέγαρο Μαξίμου όταν κατά την έξοδό της η Kimberly Guilfoyle και ο πρωθυπουργός είχαν μιλήσει με μαθήτριες και μαθητές που περνούσαν από την Ηρώδου Αττικού.
Λεπτομέρεια με σημασία: ο Σταύρος Παπασταύρου, αν και προτιμά τις γραβάτες στα αποχρώσεις του μπλε, κατά την επίσκεψη της πρέσβειρας επέλεξε γραβάτα κόκκινη, την οποία συνδύασε με σκούρο μπλε κοστούμι και λευκό πουκάμισο, τα χρώματα δηλαδή της σημαίας των ΗΠΑ.
Η dream team του υπουργού Ενέργειας
Γενικότερα στις διεθνείς επαφές του αλλά και ειδικότερα στις συναντήσεις του με Αμερικανούς αξιωματούχους, ο Σταύρος Παπασταύρου έχει στο πλευρό του τους εξ απορρήτων συνεργάτες του: τον επικεφαλής στρατηγικού σχεδιασμού και διεθνούς συνεργασίας Γιώργο Πλεύρη και τον σύμβουλο για θέματα επικοινωνίας, πολιτικής και δημόσιων πολιτικών Αλέξανδρο Ραγκαβά (φωτο).
Συχνά και την διευθύντρια του γραφείου του Νάντια Παπαδημητρίου.
Οι τρεις αποκαλούνται η «dream team» του γραφείου του υπουργού και ο Σταύρος Παπασταύρου τους περιβάλλει με απόλυτη εμπιστοσύνη.
Από τα θεμέλια στην ανωδομή
Στο υπουργείο Ενέργειας θεωρούν ότι όσα -πολλά- έγιναν το 2025 για την προώθηση της ελληνο-αμερικανικής συνεργασίας στον ενεργειακό τομέα δεν είναι παρά μόνο η αρχή.
Γι’ αυτό και ο σχεδιασμός για το 2026 προβλέπει τη μετάβαση από τα θεμέλια στην ανωδομή, με «πυκνό» πρόγραμμα πρωτοβουλιών και δράσεων καθώς το έδαφος είναι πρόσφορο.
Είναι ενδεικτικό ότι οι εισαγωγές πετρελαίου και αερίου από τις ΗΠΑ στην Ευρωπαϊκή Ένωση όχι μόνο δεν αυξήθηκαν αλλά μειώθηκαν κατά 7% το τελευταίο 4μηνο και διαμορφώνονται σε ετήσια βάση στα 73,7 δις δολάρια (τα στοιχεία από τους Financial Times), δηλαδή λιγότερο από το 1/3 των 250 δις δολαρίων που έχει συμφωνήσει να αγοράζει ετησίως η ΕΕ από τις ΗΠΑ για την 3ετία 2026-2028.
Κάθετος Διάδρομος: 4-4 στις δημοπρασίες
Εξίσου ενδεικτικό είναι ότι στην τελευταία δημοπρασία (Δεκεμβρίου) του 2025 για τον Κάθετο Διάδρομο δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον.
Ο βασικός λόγος γι’ αυτό; Τα οικονομικά δεδομένα.
Οι τιμές spot είναι υψηλές, η προσφορά στη Νοτιοανατολική Ευρώπη είναι συγκεκριμένη και συνεπώς οι traders δεν έχουν κίνητρο να «κλείσουν» ποσότητες για την Ουκρανία μέσω του συγκεκριμένου διαδρόμου.
Άλλωστε, παρά τις μειώσεις έως 50% στα τέλη διέλευσης από τους διαχειριστές, ο Κάθετος Διάδρομος παραμένει πιο ακριβός για την διακίνηση αερίου στην Ουκρανία από τις άλλες διαδρομές μέσω Πολωνίας και Ουγγαρίας.
Παράλληλα, οι διαδρομές 2 και 3 (Route 2 και Route 3) εγκρίθηκαν από τους διαχειριστές λίγα 24ωρα πριν τις δημοπρασίες της 22ης Δεκεμβρίου, το οποίο σημαίνει ότι οι εταιρείες είχαν πολύ λίγο χρόνο για να προετοιμαστούν.
Συνολικά, στις οκτώ δημοπρασίες που έγιναν στην διαδρομή 1 (Route 1) από τον Μάιο έως τα τέλη του 2025, στις τέσσερις (Μάιος, Αύγουστος, Σεπτέμβριος και Δεκέμβριος) δεν εκδηλώθηκε ενδιαφέρον, ενώ στις υπόλοιπες τέσσερις εκδηλώθηκε από 1,3 GWh/ημέρα τον Ιούνιο έως 13,7 GWh/ημέρα τον Νοέμβριο.
TTF: Λιγότερος ύπνος, περισσότερο trading
To αέριο είναι πλέον στο επίκεντρο του επενδυτικού ενδιαφέροντος και το 2025 σημειώθηκε ρεκόρ όλων των εποχών στη διαπραγμάτευση συμβoλαίων μελλοντικής εκπλήρωσης (futures) και δικαιωμάτων προαίρεσης (options) με 103 εκατομμύρια συμβόλαια στον ευρωπαϊκό δείκτη αερίου TTF (είναι η πρώτη χρονιά ιστορικά που futures και options στον TTF έσπασαν το φράγμα των 100 εκατομμυρίων.
Ως εκ τούτου η πλατφόρμα ICE προσανατολίζεται, σύμφωνα με πληροφορίες, να επεκτείνει στις 22 ώρες την διαπραγμάτευση του ευρωπαϊκού δείκτη αερίου TTF από τις 26 Φεβρουαρίου 2026.
Σήμερα το TTF διαπραγματεύεται για 10 ώρες, από 7 το πρωί έως 5 το απόγευμα (ώρα Λονδίνου), ενώ οι άλλοι δείκτες αερίου, όπως ο Henry Hub για τις ΗΠΑ και ο JKM για τη Βορειοανατολική Ασία διαπραγματεύονται για 22 ώρες, από 50 λεπτά μετά τα μεσάνυχτα έως τις 11 το βράδυ (επίσης ώρα Λονδίνου).
Από τη 1 μετά τα μεσάνυχτα έως τα 11 το βράδυ (ώρα Λονδίνου) διαπραγματεύεται και ο δείκτης πετρελαίου Brent.
Λογαριασμοί ενέργειας και τέλος τηλεόρασης
Μιας και ο λόγος για διαπραγμάτευσης, αντιλαμβάνομαι ότι αντικείμενο (σκληρής) διαπραγμάτευσης θα γίνουν στο όχι κα τόσο μακρινό μέλλον και τα (υπερ)έσοδα 224 εκατομμυρίων ευρώ του τέλους τηλεόρασης που πληρώνουν οι καταναλωτές μέσω των λογαριασμών ενέργειας σε ετήσια βάση.
Το εγγυημένο αυτό έσοδο καταλήγει σήμερα μόνο στην ΕΡΤ, όμως, είναι θέμα χρόνου να διεκδικήσουν μέρος απ’ αυτό και οι ιδιωτικοί τηλεοπτικοί σταθμοί που μεταδίδουν σήμερα δωρεάν τα προγράμματά τους μέσω Digea.
Άλλωστε, είναι ευρέως γνωστό στην αγορά ότι υπάρχουν σχέδια να γίνει συνδρομητική η πλατφόρμα της Digea με αναβαθμισμένες υπηρεσίες και ανταγωνιστική μηνιαία συνδρομή, ένα μέρος της οποίας θα προταθεί να καλύπτεται από το τέλος τηλεόρασης.
Το συγκεκριμένο θέμα μαθαίνω ότι παρακολουθούν στενά και οι εταιρείες ενέργειας, όχι μόνο διότι είναι αυτές που εισπράττουν και αποδίδουν το τέλος (με ό,τι αυτό συνεπάγεται), αλλά και στο πλαίσιο της επέκτασής τους μέσω συνεργασιών στον τηλεοπτικό τομέα.
Το πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ» και το Ταμείο Ανάκαμψης
Η νέα χρονιά που ξεκινά σε λίγα 24ωρα φέρνει και το τέλος του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ) που συνεισέφερε πολλά δισεκατομμύρια ευρώ στην ελληνική οικονομία και ειδικότερα τον ενεργειακό τομέα.
Είναι βέβαιο ότι θα γραφτούν και θα ειπωθούν πολλά, για το εάν ήταν αποδοτική η χρήση των πόρων του Ταμείου, στον απολογισμό που θα γίνει.
Από το Ταμείο μένει και μια «ουρά» για τον τομέα της ενέργειας: η απένταξη του προγράμματος «ΑΠΟΛΛΩΝ», στο οποίο επικεντρώνει την κριτική της η αντιπολίτευση.
«Υπάρχει μόνο μία δράση που απεντάχθηκε και είναι το πρόγραμμα «ΑΠΟΛΛΩΝ». Αυτό έγινε, όχι γιατί εγκαταλείπεται η πολιτική στόχευση, αλλά ακριβώς το αντίθετο. Γιατί με βάση τα τεχνικά, τα οικονομικά και τα συμμετοχικά δεδομένα, δεν θα μπορούσε να εξασφαλιστεί η έγκαιρη ολοκλήρωση εντός Ταμείου
Και έχουμε δεσμευτεί και δεσμευόμαστε και σήμερα εδώ ότι το πρόγραμμα θα επανεκκινήσει με ένα νέο βελτιωμένο πλαίσιο και εναλλακτική χρηματοδότηση, ώστε να μπορέσουμε να πετύχουμε τον κεντρικό στόχο, την ενίσχυση ενεργειακά ευάλωτων νοικοκυριών», είχε απαντήσει στους βουλευτές της αντιπολίτευσης ο υπουργός Σταύρος Παπασταύρου αναλαμβάνοντας την δέσμευση να παρουσιάσει το νέο πλαίσιο το αμέσως προσεχές διάστημα.
Θερμές ευχές για ένα υπέροχο 2026!
