Σήμερα «κλειδώνει» οριστικά και αμετάκλητα η μεταβίβαση της Εγνατίας Οδού στην κοινοπραξία της ΓΕΚ Τέρνα (75%) και της γαλλικής Egis Projects (25%), καθώς θα γίνει η πληρωμή των 1,269 δισ. ευρώ προς το Υπερταμείο. Πρόκειται για τη δεύτερη μεγαλύτερη παραχώρηση οδικού άξονα στην ιστορία της χώρας (σε αξία) μετά την Αττική Οδό, την οποία επίσης έχει αποκτήσει ο όμιλος ΓΕΚ Τέρνα.
Από πλευράς μήκους βεβαίως και των επιμέρους προκλήσεων που η κοινοπραξία καλείται να διαχειριστεί (60 σήραγγες, 1.600 γέφυρες), είναι η μεγαλύτερη και η πιο απαιτητική οδική παραχώρηση που έχει γίνει έως σήμερα από καταβολής ελληνικού κράτους.
Το τίμημα της Αττικής Οδού ανήλθε στα 3,27 δισ. ευρώ, ενώ της Εγνατίας Οδού συνολικά θα διαμορφωθεί περί τα 1,5 δισ. ευρώ. Καμία άλλη οδική παραχώρηση (Ολυμπία Οδός, Μορέας, Νέα/Κεντρική Οδός, Αυτοκινητόδρομος Αιγαίου κ.λπ.) δεν πλησιάζει αυτά τα επίπεδα τιμήματος, καθώς όλες κινούνται αισθητά χαμηλότερα.
Η εμπρόθεσμη ολοκλήρωση της συναλλαγής πριν εκπνεύσει το 2025 ήταν έτσι κι αλλιώς στόχος τόσο του Υπερταμείου όσο και της κοινοπραξίας, καθώς τα 1,269 δισ. ευρώ του τιμήματος θα ενισχύσουν τον προϋπολογισμό και τα έσοδα από τις αποκρατικοποιήσεις που έχει υπολογίσει το οικονομικό επιτελείο για φέτος. Στον Προϋπολογισμό που κατατέθηκε στη Βουλή για το 2026 αναφέρονται έσοδα από αποκρατικοποιήσεις το 2025 ύψους 1,51 δισ. ευρώ, συν άλλα 50 εκατ. ευρώ από ακίνητα.
Θυμίζουμε πως την Πέμπτη 18 Δεκεμβρίου η Επιτροπή Ανταγωνισμού έδωσε (ομόφωνα) το πράσινο φως για να περάσει αποκλειστικά ο έλεγχος του μεγαλύτερου οδικού άξονα της χώρας στο σχήμα που ηγείται ο εισηγμένος όμιλος ΓΕΚ Τέρνα.
Η σύμβαση
Από τις αρχές του 2026 λοιπόν η κοινοπραξία ΓΕΚ Τέρνα και Egis Projects αναλαμβάνει τον οδικό άξονα που ενώνει τον Έβρο με την Ηγουμενίτσα και το Ιόνιο Πέλαγος, διασχίζοντας σχεδόν τη μισή Ελλάδα. Μεταβιβάζεται πλήρως και η ευθύνη λειτουργίας και συντήρησης του δικτύου, ενώ άμεσα θα μπουν σε τροχιά και οι πρώτες αλλαγές και παρεμβάσεις. Η σύμβαση είναι για 35 χρόνια και περιλαμβάνει ένα σύνθετο πλέγμα επενδύσεων, παρεμβάσεων και αλλαγών που ουσιαστικά θα αναβαθμίσουν ολοσχερώς την Εγνατία Οδό, ενός οδικού άξονα κομβικής σημασίας, που αποτελεί βασική πύλη διασύνδεσης της Ευρώπης με την Ανατολή.
Επενδύσεις 420 εκατ. ευρώ την πρώτη 5ετία
H κοινοπραξία αναλαμβάνει την πλήρη αναβάθμιση και των τριών κάθετων αξόνων της Εγνατίας Οδού, οι οποίοι διασφαλίζουν τη διασύνδεση της χώρας με την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία και τη Βουλγαρία. Οι παρεμβάσεις αυτές εντάσσονται στις υποχρεωτικές επενδύσεις της πρώτης πενταετίας, συνολικού ύψους 420 εκατ. ευρώ, ενώ σε όλη τη διάρκεια της παραχώρησης προβλέπεται η υλοποίηση έργων αξίας 1,8 δισ. ευρώ.
Με την παραχώρηση, η Εγνατία Οδός εισέρχεται σε νέα φάση, με στόχο τη μετατροπή της σε αυτοκινητόδρομο σύγχρονων ευρωπαϊκών προδιαγραφών. Σε πρώτο στάδιο θα εφαρμοστούν άμεσα μέτρα οδικής ασφάλειας, έως ότου ολοκληρωθεί η αναβάθμιση των περίπου 60 σηράγγων και του συνόλου του άξονα. Βασικός στόχος είναι η πιστοποίηση των σηράγγων αρχικά στην κατηγορία Ε για τη διέλευση επικίνδυνων φορτίων και σε επόμενη φάση, στην κατηγορία Α, χωρίς περιορισμούς.
Παράλληλα, θα πραγματοποιηθούν έργα σε όλο το μήκος των 658 χιλιομέτρων, καθώς και στους κάθετους άξονες, ώστε ο δρόμος να ανταποκρίνεται στις σύγχρονες τεχνικές και λειτουργικές απαιτήσεις. Κατά την περίοδο των έργων θα ισχύσουν κυκλοφοριακές ρυθμίσεις, ενώ προβλέπεται η κατασκευή 16 Σταθμών Εξυπηρέτησης Αυτοκινήτων (ΣΕΑ) και δώδεκα χώρων στάθμευσης και αναψυχής.
Υβριδικά διόδια
Εντός δύο ετών από την έναρξη της παραχώρησης, η κοινοπραξία υποχρεούται να εγκαταστήσει και να λειτουργήσει υβριδικό ηλεκτρονικό σύστημα διοδίων. Στα τμήματα όπου θα εφαρμοστεί, η χρέωση θα είναι αναλογική, βάσει απόστασης, για τους χρήστες με πομποδέκτη.
Το σύστημα αφορά πέντε τμήματα της Εγνατίας Οδού: Καλοχώρι–Ευκαρπία, Αγ. Ανδρέας–Άσπρα Χώματα, Δωδώνη–Παμβώτιδα, Μάκρη–Κήποι και Ταξιάρχης–Καλαμιά. Στο υπόλοιπο δίκτυο θα συνεχίσει να λειτουργεί ανοικτό σύστημα διοδίων με μετωπικούς και πλευρικούς σταθμούς, διαμορφώνοντας ένα μεικτό μοντέλο χρέωσης.
Ο παραχωρησιούχος διατηρεί τον πλήρη έλεγχο της είσπραξης, με δυνατότητα χρήσης μπαρών, ενώ σε περίπτωση εφαρμογής πλήρως αυτοματοποιημένου συστήματος ελεύθερης ροής (Free Flow) οφείλει να προβλέψει και χειροκίνητες λωρίδες πληρωμής. Παράλληλα, υποχρεούται να διασφαλίζει την ομαλή κυκλοφορία, χωρίς ουρές άνω των 25 οχημάτων ανά πύλη για περισσότερες από τρεις ώρες ημερησίως και για περισσότερες από 14 ημέρες τον μήνα.
Καθ’ όλη τη διάρκεια της 35ετούς παραχώρησης, δύναται να προτείνει νέους σταθμούς διοδίων, υπό την προϋπόθεση εφαρμογής αναλογικής χρέωσης και κατόπιν σχετικής τεκμηρίωσης.
Η πορεία από το ’80 έως σήμερα
Η Εγνατία Οδός αποτελεί έναν από τους σημαντικότερους οδικούς άξονες της χώρας και έναν από τους μεγαλύτερους αυτοκινητοδρόμους της Νοτιοανατολικής Ευρώπης. Ο σχεδιασμός της ξεκίνησε τη δεκαετία του 1970, με στόχο τη δημιουργία ενός σύγχρονου άξονα που θα αντικαθιστούσε σε μεγάλο βαθμό το παλαιό εθνικό οδικό δίκτυο και θα ενίσχυε τη διασύνδεση της Ελλάδας με τα Βαλκάνια και την Ευρώπη.
Τα πρώτα τμήματα της Εγνατίας Οδού παραδόθηκαν στις αρχές της δεκαετίας του 1980, ωστόσο η συστηματική κατασκευή του έργου επιταχύνθηκε από τα μέσα της δεκαετίας του 1990, κυρίως με χρηματοδότηση από κοινοτικούς πόρους. Ο αυτοκινητόδρομος ολοκληρώθηκε λειτουργικά το 2009, ενώ ακολούθησαν επιμέρους έργα και βελτιώσεις τα επόμενα χρόνια.
Ο κύριος άξονας, όπως προαναφέρθηκε, εκτείνεται από την Ηγουμενίτσα έως τους Κήπους Έβρου, διασχίζοντας τη Βόρεια Ελλάδα και συνδέοντας τέσσερα μεγάλα λιμάνια (Ηγουμενίτσα, Θεσσαλονίκη, Καβάλα, Αλεξανδρούπολη). Η Εγνατία Οδός συνδέεται με την Αλβανία, τη Βόρεια Μακεδονία, τη Βουλγαρία και την Τουρκία μέσω έντεκα καθέτων οδικών αξόνων, ενισχύοντας τον ρόλο της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου.
Η Εγνατία Οδός περιλαμβάνει ιδιαίτερα απαιτητικά τεχνικά έργα, όπως περίπου 60 σήραγγες και περισσότερες από 1.600 γέφυρες και άνω διαβάσεις, γεγονός που την καθιστά έναν από τους πιο σύνθετους αυτοκινητοδρόμους που έχουν κατασκευαστεί στην Ελλάδα. Παρά τη στρατηγική της σημασία, για αρκετά χρόνια αντιμετώπισε ελλείμματα συντήρησης, τα οποία καλείται πλέον να καλύψει το νέο καθεστώς παραχώρησης.
