Ένα τεχνικό ακρωνύμιο που δύσκολα θυμάται κανείς, κρύβει πίσω του ένα κόστος που τελικά πληρώνουμε όλοι. Ο Λογαριασμός Προσαυξήσεων Οικονομικής Ουδετερότητας (ΛΠ-3), ένας μηχανισμός εξισορρόπησης ηλεκτρικής ενέργειας έχει βρεθεί στο στόχαστρο της ΕΒΙΚΕΝ (Ένωση Βιομηχανικών Καταναλωτών Ενέργειας), καθώς όπως καταγγέλλει συμβάλει στην αύξηση της χονδρικής τιμής και τελικά των λογαριασμών του ρεύματος.
Ο ΛΠ-3 θεσπίστηκε από τον ΑΔΜΗΕ στο πλαίσιο του κανονισμού της Αγοράς Εξισορρόπησης, για να διασφαλίζει ότι το σύστημα παραμένει «οικονομικά ουδέτερο».
Με απλά λόγια, λειτουργεί σαν λογαριασμός-μαξιλάρι. Αν στο τέλος του κύκλου εξισορρόπησης υπάρχει υπόλοιπο κόστους που δεν καλύφθηκε από τις κανονικές χρεώσεις (π.χ. απόκλιση προσφοράς-ζήτησης, τεχνικές απώλειες, ενεργοποιήσεις εφεδρειών), αυτό το ποσό μεταφέρεται στον ΛΠ-3.
Στη συνέχεια, επιμερίζεται στους συμμετέχοντες της αγοράς – δηλαδή προμηθευτές, βιομηχανίες, και εταιρείες με ευθύνη εξισορρόπησης.
Το πρόβλημα είναι ότι οι προμηθευτές μετακυλίουν το κόστος αυτό στους πελάτες, μέσω των χρεώσεων στα τιμολόγια ρεύματος. Έτσι, ο καταναλωτής πληρώνει χωρίς να γνωρίζει καν τι σημαίνουν τα αρχικά «ΛΠ-3» στη μικρή γραμματοσειρά των συμβολαίων προμήθειας.
Πώς φουσκώνει η χρέωση
Σύμφωνα με στοιχεία της αγοράς, το συνολικό κόστος της αγοράς εξισορρόπησης – που περιλαμβάνει και τον ΛΠ-3 – ξεπερνά σταθερά τα 15 €/MWh τους τελευταίους μήνες.
Αυτό σημαίνει ότι, πέρα από την καθαρή τιμή ενέργειας στη χονδρεμπορική, κάθε MWh που καταναλώνεται επιβαρύνεται με ένα «έμμεσο» κόστος το οποίο πληρώνεται από όλους.
Το παράδοξο της “οικονομικής ουδετερότητας”
Θεωρητικά, ο ΛΠ-3 εξασφαλίζει «οικονομική ουδετερότητα». Στην πράξη, όμως, λειτουργεί ως μηχανισμός αναδιανομής κόστους από τις αποκλίσεις της αγοράς προς όλους τους συμμετέχοντες.
Εάν η αγορά λειτουργούσε ιδανικά – με πλήρη προβλεψιμότητα παραγωγής και ζήτησης – ο ΛΠ-3 θα έμενε σχεδόν μηδενικός. Όμως, στην ελληνική πραγματικότητα, όπου οι αποκλίσεις είναι συχνές και η διείσδυση ΑΠΕ δημιουργεί αστάθειες, ο λογαριασμός έχει γίνει μόνιμη πηγή επιβάρυνσης.
Αναλυτές εκτιμούν ότι η έλλειψη ανταγωνισμού στην αγορά εξισορρόπησης και οι περιορισμοί στο δίκτυο εντείνουν το πρόβλημα, μετατρέποντας τον ΛΠ-3 σε «φόρο» που πληρώνεται μέσω των τιμολογίων προμήθειας.
Οι επιπτώσεις στην τιμή ρεύματος
Στην πράξη, κάθε αύξηση του ΛΠ-3 ανεβάζει τη χονδρική τιμή που χρησιμοποιούν οι προμηθευτές για να διαμορφώσουν τα κυμαινόμενα τιμολόγια.
Αυτό σημαίνει ότι η τελική τιμή λιανικής – είτε για οικιακούς είτε για βιομηχανικούς καταναλωτές – επηρεάζεται έμμεσα.
Μάλιστα, σε ορισμένα εμπορικά τιμολόγια αναγράφεται πλέον ξεκάθαρα «μοναδιαία χρέωση ΛΠ-3», κάτι που αποτυπώνει τη μονιμοποίηση του κόστους αυτού.
Η λειτουργία του ΛΠ-3 εξελίσσεται σε κρίσιμο παράγοντα τιμής για δύο λόγους:
- Καταρχήν, η αυξημένη διείσδυση των ΑΠΕ και η μεγαλύτερη μεταβλητότητα στην παραγωγή αυξάνουν τις αποκλίσεις παραγωγής-ζήτησης, άρα και το κόστος εξισορρόπησης.
- Δεύτερον, τα στοιχεία της αγοράς δείχνουν ότι στην Ελλάδα το κόστος εξισορρόπησης ανά μεγαβατώρα (ΜWh) είναι σημαντικά υψηλότερο σε σύγκριση με άλλες χώρες, κάτι που «μεταφράζεται» σε μεγαλύτερο κόστος ανά καταναλωτή.
Η ΕΒΙΚΕΝ, για παράδειγμα, επικαλείται μελέτη που δείχνει ότι η «χρέωση εξισορρόπησης» στην Ελλάδα για το διάστημα αρχές 2024-Απρ 2025 ήταν περίπου 12,2 €/MWh, έναντι μόλις 3 €/MWh στην Ιταλία.
Αυτό το κόστος ενσωματώνεται στη χονδρική τιμή του ρεύματος, την οποία στη συνέχεια οι προμηθευτές μεταφέρουν στους τελικούς καταναλωτές. Έτσι, η αύξηση του ΛΠ-3 «παίζει» καθοριστικό ρόλο στην τελική τιμή λιανικής.
Η νέα ανακοίνωση της ΕΒΙΚΕΝ
Σε χτεσινή του δήλωση, ο Πρόεδρος της ΕΒΙΚΕΝ, Αντώνης Κοντολέων, αφού ανέφερε ότι το ευρωπαϊκό όργανο ACER εντόπισε στην ελληνική αγορά ηλεκτρισμού «δομικά στοιχεία ολιγοπωλίου» που συμβάλλουν στην αύξηση των τιμών, θύμισε ξανά τις υψηλές χρεώσεις εξισορρόπησης (όπως ο ΛΠ-3) και τελική επιβάρυνση του καταναλωτή.
