Η Ευρωπαϊκή Ένωση ετοιμάζεται να εφαρμόσει πλήρως τον Μηχανισμό Συνοριακής Προσαρμογής Άνθρακα (CBAM), όμως η αγορά ενέργειας εκπέμπει σήμα κινδύνου. Η Energy Traders Europe, που εκπροσωπεί τις μεγαλύτερες εταιρείες εμπορίας ηλεκτρικής ενέργειας, προειδοποιεί ότι χωρίς σαφές και ρεαλιστικό πλαίσιο, οι συνέπειες μπορεί να είναι δυσμενείς τόσο για τις επιχειρήσεις όσο και για την ενεργειακή μετάβαση.
Το «όπλο» της ΕΕ κατά του carbon leakage
Ο CBAM σχεδιάστηκε για να προστατεύσει την ευρωπαϊκή βιομηχανία από τον αθέμιτο ανταγωνισμό τρίτων χωρών που δεν επιβαρύνονται με το κόστος εκπομπών. Στην πράξη, θα επιβάλλει μια αντίστοιχη τιμή άνθρακα στα εισαγόμενα προϊόντα, ώστε να αποφευχθεί το φαινόμενο του carbon leakage – η μεταφορά παραγωγής σε χώρες με χαμηλότερες περιβαλλοντικές απαιτήσεις.
Όμως η περίπτωση της ηλεκτρικής ενέργειας είναι πιο περίπλοκη. Το ενεργειακό μίγμα στις γειτονικές χώρες ποικίλλει, και η πραγματική ένταση άνθρακα των εισαγωγών συχνά διαφέρει σημαντικά από τους μέσους όρους που προτείνεται να χρησιμοποιηθούν.
«Χωρίς ακρίβεια, το μέτρο θα αποτύχει»
Η Energy Traders Europe ζητά οι κανόνες του CBAM να στηρίζονται σε αναλογικότητα και ακρίβεια.
- «Δεν μπορούμε να φορτώσουμε τις επιχειρήσεις με δυσανάλογα κόστη και γραφειοκρατικά εμπόδια», τονίζει η Ένωση.
- Παράλληλα, υπογραμμίζει ότι οι παράγοντες εκπομπών πρέπει να αντικατοπτρίζουν με πραγματικό χρόνο και ωριαία βάση την ένταση άνθρακα στις τρίτες χώρες, και όχι να περιορίζονται σε γενικές εκτιμήσεις.
Με αυτόν τον τρόπο θα αποφευχθούν στρεβλώσεις στην αγορά, ενώ θα ληφθούν υπόψη όλες οι τεχνολογίες παραγωγής, από τον λιγνίτη έως τις ανανεώσιμες πηγές.
Ο φόβος για «παράπλευρες απώλειες»
Χωρίς τις αναγκαίες βελτιώσεις, ο CBAM κινδυνεύει να:
- περιορίσει τη χρήση των διασυνδέσεων ΕΕ – τρίτων χωρών,
- οδηγήσει σε περικοπές ανανεώσιμων (curtailments),
- αυξήσει το κόστος για τις επιχειρήσεις και τους καταναλωτές.
Αντίθετα, εάν εφαρμοστεί με ρεαλιστικά κριτήρια, θα μπορούσε να λειτουργήσει ως κίνητρο για τις γειτονικές χώρες να στραφούν σε καθαρότερη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, ενισχύοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια και την πράσινη μετάβαση της Ευρώπης.
Η μεγάλη πρόκληση της ΕΕ
Η υπόθεση CBAM δείχνει για ακόμη μία φορά ότι η κλιματική πολιτική δεν μπορεί να μένει μόνο στη θεωρία. Για να πετύχει, πρέπει να λάβει υπόψη τις πραγματικές ανάγκες της αγοράς.
Η ισορροπία ανάμεσα στην κλιματική φιλοδοξία και την οικονομική βιωσιμότητα θα κρίνει αν ο CBAM θα αποτελέσει πραγματικό εργαλείο απανθρακοποίησης ή έναν ακόμη κανονισμό που θα φέρει περισσότερα προβλήματα απ’ όσα λύνει.
