Το πρόσφατο μπλακ άουτ στην Ιβηρική χερσόνησο έκρουσε τον κώδωνα του κινδύνου παγκοσμίως. Οι έρευνες συνεχίζονται για να διαπιστωθεί τί συνέβη και γιατί αποσυνδέθηκε το σύστημα μεταφοράς της Ισπανίας από το ευρωπαϊκό δίκτυο το μεσημέρι της 28ης Απριλίου.
Ανεξαρτήτως αιτίας, φαίνεται ότι η ανάγκη για επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας και ενίσχυση της ανθεκτικότητας των δικτύων μοιάζει πιο αναγκαία από ποτέ. Ενώ η έμφαση δίνεται στην ενίσχυση των ΑΠΕ και στα οφέλη τους για το περιβάλλον και τη μείωση εισαγωγών ορυκτών καυσίμων, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής αναγνωρίζουν ότι η αυξανόμενη παραγωγική ικανότητά τους πρέπει να μπορεί να ενταχθεί στα ηλεκτρικά συστήματα. Όμως οι επενδύσεις δεν επαρκούν. Αν τα δίκτυα μεταφοράς, διανομής και οι διασυνδέσεις δεν μπορούν να υποστηρίξουν την ηλεκτρική ενέργεια από την εκρηκτική ανάπτυξη της ηλιακής και αιολικής ενέργειας, η πρόοδος της καθαρής ενέργειας σταματά.
Από πέρυσι κιόλας, το think tank Ember επεσήμανε σε έκθεσή του ότι οι επενδύσεις στα δίκτυα στην Ευρώπη υστερούν σε σχέση με τις προσθήκες ανανεώσιμων πηγών και ότι η έλλειψη ικανότητας μεταφοράς μπορεί να εμποδίσει τη μετάβαση στην καθαρή ενέργεια. Η Ευρώπη χρειάζεται να ενισχύσει σημαντικά τις επενδύσεις στα δίκτυα και να ευθυγραμμίσει πλήρως τον σχεδιασμό με τη νέα πραγματικότητα της ενεργειακής μετάβασης, σύμφωνα με το Ember.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η κατάσταση είναι παρόμοια — η Διεθνής Υπηρεσία Ενέργειας (IEA) αναφέρει ότι χιλιάδες γιγαβάτ ανανεώσιμης ενέργειας περιμένουν σε ουρές για σύνδεση με τα δίκτυα. «Αυτό δείχνει ότι τα δίκτυα γίνονται εμπόδιο στις μεταβάσεις προς μηδενικές εκπομπές», αναφέρει η IEA, επισημαίνοντας ότι οι αυξανόμενες επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές αντιπαραβάλλονται με σχεδόν αμετάβλητες δαπάνες για ενίσχυση και επέκταση των δικτύων, που παραμένουν γύρω στα 300 δισεκατομμύρια δολάρια ετησίως την τελευταία δεκαετία. Αυτό είναι πολύ λίγο για να υποστηριχθούν τα δίκτυα που θα εξυπηρετήσουν τη διάδοση της ανανεώσιμης ενέργειας.
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκτίμησε ότι απαιτούνται από 2 έως 2,3 τρισεκατομμύρια ευρώ για την κάλυψη των αναγκών των ευρωπαϊκών δικτύων μέχρι το 2050, όπως έδειξε μια ανασκόπηση από το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο. «Η επιτυχία εξαρτάται από την υπέρβαση βασικών προκλήσεων, όπως ο συντονισμός του σχεδιασμού δικτύων σε επίπεδο ΕΕ, η απλοποίηση των διαδικασιών αδειοδότησης και η αντιμετώπιση ελλείψεων σε εξοπλισμό και ανθρώπινο δυναμικό», ανέφερε το Ελεγκτικό Συνέδριο. Μόνο για αυτή τη δεκαετία, η ΕΕ χρειάζεται αθροιστικά 584 δισεκατομμύρια ευρώ επενδύσεων στα δίκτυα, σύμφωνα με το σχέδιο δράσης.
Αυτός ο «χαμένος κρίκος» ανάμεσα στην έκρηξη των ανανεώσιμων πηγών και τη σύνδεση και μεταφορά της καθαρής ενέργειας στους καταναλωτές, καθώς και η ανάγκη για πολύ μεγαλύτερες επενδύσεις σε αποθήκευση ενέργειας, ήρθαν στο προσκήνιο της πράσινης ενεργειακής συζήτησης μετά τη μαζική διακοπή ρεύματος στην Ισπανία την περασμένη εβδομάδα.
Οι καθυστερήσεις στην ανάπτυξη των δικτύων έχουν δημιουργήσει μια ουρά αναμονής άνω των 800 GW αιολικής και ηλιακής ισχύος που περιμένουν σύνδεση στην Ευρώπη, σχεδόν διπλάσια από την υφιστάμενη παραγωγική ικανότητα, ανέφερε η Allianz Research ενάμιση μήνα πριν το χειρότερο μπλακ άουτ της Ευρώπης. Επιπλέον, η έλλειψη ευελιξίας στα δίκτυα επιδεινώνει την ενδοημερήσια μεταβλητότητα των τιμών, με υψηλές τιμές ρεύματος κατά τη διάρκεια της αιχμής και αρνητικές τιμές εκτός αιχμής, σύμφωνα με τους αναλυτές της Allianz.
Στο μικροσκόπιο της ΕΕ μπαίνουν και οι διασυνοριακές διασυνδέσεις ηλεκτρισμού ώστε να γίνουν τα δίκτυα πιο ευέλικτα και να επιτρέπει στις χώρες να εισάγουν ρεύμα από τους γείτονες όταν χρειάζεται. Η ΕΕ αύξησε τον στόχο διασύνδεσης στο τουλάχιστον 15% έως το 2030, από τον προηγούμενο στόχο του 10%. Αυτό σημαίνει ότι ένα κράτος-μέλος της ΕΕ θα πρέπει να μπορεί να εισάγει έως και το 15% της κατανάλωσής του από μία ή περισσότερες γειτονικές χώρες.
Στις αρχές του 2025, συνολικά 14 από τις 27 χώρες της ΕΕ είχαν ήδη ξεπεράσει τον στόχο του 2030 και 5 χώρες βρίσκονταν πάνω από το κατώφλι του 10%, ενώ 8 χώρες υπολείπονταν ακόμα και του προηγούμενου στόχου από το 2020. «Αν ολοκληρωθούν εγκαίρως, τα εν εξελίξει έργα διασύνδεσης αναμένεται να βελτιώσουν περαιτέρω τα επίπεδα διασυνδεσιμότητας, αλλά χρειάζονται περισσότερες διασυνδέσεις σε ορισμένες περιοχές, ειδικά ενόψει της αυξανόμενης παραγωγικής ικανότητας ανανεώσιμων πηγών», αναφέρει η ΕΕ.
