του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Κατέχουμε την 6 - 7η καλύτερη θέση στον κόσμο σε παραγωγή πράσινης ενέργειας. Κι όμως, κάθε χρόνο εισάγουμε 7 δισ φυσικό αέριο, όπως είπε χθες στις προγραμματικές του δηλώσεις ο Κυρ.Μητσοτάκης. Επιπλέον βέβαια εισάγουμε 15 δισ. για αργό πετρέλαιο και 6,5 δισ. για πετρελαιοειδή, γέρνοντας έντονα προς το έλλειμμα κάθε χρόνο την ζυγαριά του εμπορικού μας ισοζυγίου,
Εχουμε βάλει στόχο το 2030 το 80% της ηλεκτροπαραγωγής να είναι πράσινο, όμως ακόμη δεν έχουμε εγκαταστήσει ούτε ένα μεγαβάτ από μπαταρίες για αποθήκευση ενέργειας.
Και ακριβώς επειδή δεν έχουν προχωρήσει αυτές οι επενδύσεις, παρ’ ότι έχουμε ένα από τα καλύτερα αιολικά και ηλιακά δυναμικά διεθνώς, κάθε μέρα οι Διαχειριστές του συστήματος ζουν με την αγωνία για την ευστάθεια του συστήματος. Και αναγκάζονται για να μην βυθιστεί το σύστημα, όταν η ζήτηση είναι χαμηλή, να κόβουν σημαντικές ποσότητες πλεονάζουσας πράσινης ενέργειας, που παρ’ ότι παράγεται, κυριολεκτικά πετιέται.
Το ηλιακό και αιολικό δυναμικό
Στις παραπάνω φράσεις συνοψίζονται μερικές από τις μεγαλύτερες προκλήσεις για το νέο υπ. Περιβάλλοντος & Ενέργειας Θόδωρο Σκυλακάκη. Είναι παράλογο μια χώρα με τέτοια πηγή πλούτου, όπως οι συνθήκες ηλιοφάνειας και το αιολικό δυναμικό που στα βουνά της Κρήτης φτάνει τα 8,5 μέτρα ανά δευτερόλεπτο, να παραμένει οικονομικά και γεωπολιτικά εξαρτημένη, όπως είπε ο κ. Μητσοτάκης, όταν θα μπορούσαμε να στηριζόμαστε στις δικές μας δυνάμεις και να παράγουμε τη δική μας ενέργεια, με μικρά και μεγάλα συστήματα αποθήκευσης.
Η Ελλάδα βρίσκεται σε ένα κρίσιμο σταυροδρόμι. Εχει την ευκαιρία να πάψει να ανακυκλώνει ένα μοντέλο που έχει από καιρό πεθάνει. Και αυτήν ακριβώς την ευκαιρία βλέπει ο νέος ΥΠΕΝ Θ.Σκυλακάκης που γνωρίζει καλά από την θητεία του στο υπ. Οικονομικών τι σημαίνει ενεργειακή εξάρτηση από τρίτες χώρες και πόσο καθοριστικό ρόλο διαδραματίζει η ενέργεια σε γεωπολιτικό επίπεδο.
Ούτε έχουμε την πολυτέλεια να «πετάμε» πολύτιμη πράσινη ενέργεια, επειδή έχουμε μείνει πίσω στην αποθήκευση, όταν παρά τον πόλεμο που έχουν δεχθεί οι ΑΠΕ από τους «κατ’ επάγγελμα» οικολόγους, εντούτοις έχουμε καταφέρει μια στις δύο καταναλισκόμενες κιλοβατώρες, να είναι από αιολικά και φωτοβολταικά.
Μεταβατική φάση
Και μπορεί σήμερα η Ελάδα να υλοποιεί ένα φιλόδοξο πρόγραμμα πράσινης μετάβασης, όπως άλλωστε και οι άλλες ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο το ερώτημα είναι τι πρόνοιες έχουμε λάβει για τη μεταβατική φάση. Εκείνη δηλαδή ως την πλήρη απανθρακοποίηση του 2050, όταν οι ΑΠΕ θα αποτελούν την κυρίαρχη μορφή ενέργειας, συμμετέχοντας με 50% στο παγκόσμιο μείγμα. Ακόμη όμως και στο σενάριο μηδενικών εκπομπών του IEA, το φυσικό αέριο θα συνεχίσει να κατέχει μερίδιο 30%.
Πώς επομένως θα προχωρήσουμε στην πράσινη μετάβαση, εάν δεν υπάρχει ομαλή τροφοδοσία της χώρας με φθηνό φυσικό αέριο τα επόμενα χρόνια; Πολύ περισσότερο όταν δεν έχει ακόμη υπάρξει απάντηση στο ερώτημα ποιά είναι τα αξιοποιήσμα κοιτάσματα της χώρας στο Ιόνιο ή νότια της Κρήτης ;
Και αν τα ερωτήματα αυτά παραμένουν ακόμη αναπάντητα, δεν ισχύει το ίδιο όσον αφορά τα κόστη που καλούμαστε κάθε χρόνο να πληρώνουμε. Τα 7 δισ. ευρώ το έτος για εισαγωγή υδρογονανθράκων, που θα φθάσουν τα 10 δισ. ευρώ τα επόμενα χρόνια, δημιουργούν κορυφαία ερωτήματα εθνικής στρατηγικής, όταν χώρες όπως Νορβηγία, Βρετανία και Δανία δηλώνουν ότι θα αξιοποιήσουν το σύνολο των κοιτασμάτων υδρογονανθράκων που διαθέτουν.
Οι υποεπενδύσεις
Εξάλλου, οι υποεπενδύσεις από «δυτικές» εταιρείες (ExxonMobil, TOTAL, κλπ) στον τομέα του φυσικού αερίου και του πετρελαίου έχουν δημιουργήσει όλες εκείνες τις προυποθέσεις για να ξεσπάσουν καινούργιες κρίσεις μέχρι το 2050, όπου το αέριο θα χρησιμοποιείται ως μεταβατικό καύσιμο. Κρίσεις που θα προκαλέσουν και πάλι αύξηση εσόδων και ενίσχυση της γεωπολιτικής επιρροής κολοσσών όπως οι Aramco, Gazprom και China Petroleum, δηλαδή των χωρών που βρίσκονται από πίσω τους, με εύλογα επακόλουθα για τις γεωστρατηγικές ισορροπίες.
Εάν κάτι ανέδειξε η κρίση, είναι ότι πρέπει να δούμε την ευρωπαϊκή ενεργειακή ασφάλεια ως την κορυφαία αναπτυξιακή προτεραιότητα, μαζί με μέτρα καταπολέμησης της ενεργειακής φτώχειας.
Νέες πηγές και νέοι δρόμοι τροφοδοσίας με φυσικό αέριο αναδεικνύονται σε πυλώνες στρατηγικής αυτονομίας. Τα φορτία φυσικού αερίου που έλειπαν το 2021 στην Ε.Ε., αυτά που προκάλεσαν και την ενεργειακή κρίση, ήταν, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Ενέργειας ΙΕΑ, της τάξης των 40 bcm. Εδώ ακριβώς υπεισέρχεται η μεγάλη εθνική και ευρωπαϊκή αναγκαιότητα αγωγών, όπως ο EastMed, ένα σχέδιο προς το παρόν παγωμένο.
Και μπορεί οι Αμερικανοί να έχουν σπεύσει να αποσύρουν το ενδιαφέρον τους για τον συγκεκριμένο αγωγό, εντούτοις τα νεα δεδομένα με τον πόλεμο στην Ουκρανία διατηρούν στο τραπέζι το σχέδιο, αν και η ανάγκη για πιο άμεσες και οικονομικές λύσεις οδηγεί σε συμφωνίες όπως αυτή που προετοιμάζεται για την ώρα σε τεχνοκρατικό επίπεδο μεταξύ Ισραήλ και Κύπρου, για μεταφορά φυσικού αερίου στο νησί για την κάλυψη εσωτερικών αναγκών αλλά και για κατασκευή μονάδας LNG για εξαγωγή του αερίου.
