Άκαρπο αποδείχθηκε το σημερινό crash test για τον Κάθετο Διάδρομο μεταφοράς φυσικού αερίου, καθώς καμία από τις τρεις ταυτόχρονες δημοπρασίες δέσμευσης δυναμικότητας για τον Ιανουάριο δεν προσέλκυσε ενδιαφέρον από την αγορά. Το αποτέλεσμα αιφνιδίασε τα εμπλεκόμενα μέρη, ιδίως σε μια περίοδο όπου είχαν καλλιεργηθεί προσδοκίες για ενίσχυση των ροών –κυρίως αμερικανικού LNG– προς την Ουκρανία μέσω της ελληνικής διαδρομής.
Οι δημοπρασίες αφορούσαν τα τρία προϊόντα Route 1, Route 2 και Route 3, τα οποία καλύπτουν συνολικά τη μεταφορά φυσικού αερίου από τρεις διαφορετικές πύλες εισόδου στη χώρα: τη Ρεβυθούσα, το FSRU Αλεξανδρούπολης και τον αγωγό TAP μέσω Κομοτηνής. Παρά το γεγονός ότι οι διαχειριστές είχαν υπερδιπλασιάσει τις προσφερόμενες ποσότητες –φθάνοντας συνολικά τις 51 GWh έναντι 23 GWh στη δημοπρασία του Δεκεμβρίου– καμία ποσότητα δεν «κλείδωσε».
Η μεγαλύτερη έκπληξη ήρθε από το Route 1, δηλαδή το προϊόν που αφορά αέριο από τη Ρεβυθούσα. Πρόκειται για τη διαδρομή που προσφέρεται εδώ και μήνες και στην προηγούμενη δημοπρασία είχε συγκεντρώσει έντονο ενδιαφέρον, με περίπου το 60% της διαθέσιμης δυναμικότητας να δεσμεύεται. Αντιθέτως, για τα δύο νέα προϊόντα –Route 2 από το FSRU Αλεξανδρούπολης και Route 3 από τον TAP– παράγοντες της αγοράς δεν απέκλειαν εξαρχής χαμηλή συμμετοχή, καθώς εγκρίθηκαν από τις ρυθμιστικές αρχές μόλις λίγες ημέρες πριν, αφήνοντας περιορισμένο χρόνο προετοιμασίας στους δυνητικούς χρήστες.
Το σημερινό αποτέλεσμα έρχεται σε αντίθεση με τις ανάγκες της Ουκρανίας, η οποία αναζητά πρόσθετες ποσότητες φυσικού αερίου για τον χειμώνα. Σύμφωνα με διαθέσιμα στοιχεία, η χώρα έχει ήδη καλύψει το μεγαλύτερο μέρος των αναγκών της μέσω δεσμεύσεων από άλλες διαδρομές. Περίπου 300 εκατ. κυβικά μέτρα μηνιαίως από την Πολωνία, ποσότητες από την Ουγγαρία –η οποία πρόσφατα έκλεισε συμφωνία για προμήθεια αμερικανικού LNG– καθώς και μικρότερες ροές από τη Λιθουανία. Με αυτά τα δεδομένα, κύκλοι της αγοράς εκτιμούν ότι η Ουκρανία ενδέχεται να αξιοποίησε εναλλακτικές οδεύσεις μέσω Βουλγαρίας και Μολδαβίας, περιορίζοντας την ανάγκη άμεσης χρήσης του Κάθετου Διαδρόμου.
Συνάντηση Παπασταύρου - Γκίλφοϊλ
Την ίδια ώρα, σε πολιτικό επίπεδο, η Αθήνα εξακολουθεί να επενδύει στρατηγικά στον ρόλο του Διαδρόμου. Κατά τη συνάντησή του με την πρέσβειρα των ΗΠΑ, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας επανέλαβε ότι η ενέργεια βρίσκεται στον πυρήνα της ελληνοαμερικανικής συνεργασίας, με κοινό στόχο την απεξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό αέριο. Η αμερικανική πλευρά, άλλωστε, έχει εκφράσει έντονο ενδιαφέρον για τη διοχέτευση LNG προς τη Νοτιοανατολική και Κεντρική Ευρώπη μέσω της Ελλάδας.
Ωστόσο, η εικόνα της αγοράς δείχνει ότι το εγχείρημα δεν έχει ακόμη περάσει το τεστ της εμπορικής ωρίμανσης. Παρά τις σημαντικές εκπτώσεις στα τέλη χρήσης δικτύου, που φθάνουν έως και το 50% σε ορισμένα τμήματα της διαδρομής, ο Κάθετος Διάδρομος εξακολουθεί να θεωρείται ακριβός σε σύγκριση με ανταγωνιστικές οδούς, όπως εκείνες μέσω Πολωνίας, Κροατίας και Βαλτικής, όπου λειτουργούν ισχυροί τερματικοί LNG.
Το αποτέλεσμα των δημοπρασιών ενισχύει την άποψη ότι απαιτούνται περαιτέρω παρεμβάσεις, τόσο στο ρυθμιστικό πλαίσιο όσο και στην τιμολογιακή πολιτική. Δεν είναι τυχαίο ότι έχει ήδη συσταθεί task force με πρωτοβουλία του ΥΠΕΝ, ενώ στο τραπέζι βρίσκεται και η δημιουργία ομάδας εργασίας σε διακρατικό επίπεδο, με στόχο την ενοποίηση των ταριφών και την απλοποίηση των κανόνων κατά μήκος της διαδρομής.
Για την ώρα, πάντως, ο Κάθετος Διάδρομος παραμένει ένα έργο με ισχυρό γεωπολιτικό αφήγημα αλλά εύθραυστη εμπορική βάση. Το αν θα μπορέσει να εξελιχθεί σε αξιόπιστη λύση για τη μεταφορά μη ρωσικού αερίου προς την Ουκρανία και την ευρύτερη περιοχή, θα κριθεί στους επόμενους μήνες – και κυρίως στις επόμενες δημοπρασίες, όταν η αγορά θα έχει περισσότερο χρόνο να «ζυγίσει» το κόστος και τα οφέλη της συγκεκριμένης διαδρομής.
