Νέα δεδομένα φέρνουν τα αποτελέσματα της τελευταίας δημοπρασίας δυναμικότητας στον Κάθετο Διάδρομο Φυσικού Αερίου, την «ενεργειακή λεωφόρο» που συνδέει τη Ρεβυθούσα με την Ουκρανία. Η ισχυρή ζήτηση από την ουκρανική πλευρά είχε ως αποτέλεσμα να δεσμευτεί χθες περίπου το 60% των ποσοτήτων που προσφέρθηκαν για τον Δεκέμβριο στο Route 1, σηματοδοτώντας σαφές «ράλι» ενδιαφέροντος σε σχέση με τον προηγούμενο μήνα.
Σύμφωνα με τα στοιχεία της πλατφόρμας RBP, στη δημοπρασία που διενήργησαν από κοινού χθες οι διαχειριστές συστημάτων φυσικού αερίου της Ουκρανίας, της Μολδαβίας, της Ρουμανίας, της Βουλγαρίας και της Ελλάδας, προσφέρθηκαν συνολικά 23,18 GWh/ημέρα (περίπου 2,37 εκατ. κ.μ.) δυναμικότητας. Από αυτές, συμβολαιοποιήθηκαν 13,68 GWh/ημέρα, δηλαδή σχεδόν τριπλάσιο ποσοστό σε σύγκριση με τη δημοπρασία του προηγούμενου μήνα, όταν είχε καλυφθεί μόλις το 30% της διαθέσιμης δυναμικότητας (6 GWh/ημέρα από 19,9 GWh/ημέρα).
Traders και αναλυτές αποδίδουν το «άλμα» στη ζήτηση της Ουκρανίας, η οποία προσπαθεί να διασφαλίσει πρόσθετες ποσότητες φυσικού αερίου ενόψει ενός από τους δυσκολότερους χειμώνες της πολεμικής περιόδου. Εκτιμάται ότι η χώρα έχει χάσει έως και το 57% της προπολεμικής ηλεκτροπαραγωγικής της ικανότητας (περίπου 30,5 GW) λόγω των συνεχών ρωσικών επιθέσεων στις ενεργειακές της υποδομές, γεγονός που καθιστά κρίσιμη τη διασφάλιση επαρκούς καυσίμου για θέρμανση και ηλεκτροπαραγωγή.
Η αυξημένη κίνηση στο Route 1 έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά τη Δήλωση Προθέσεων (MoU) που υπέγραψαν η ΔΕΠΑ Εμπορίας και η Naftogaz για την προμήθεια φυσικού αερίου στην ουκρανική αγορά την περίοδο Δεκεμβρίου 2025 – Μαρτίου 2026. Η συμφωνία προβλέπει τη μεταφορά ποσοτήτων αμερικανικού LNG μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, με φορτία που θα εκφορτώνονται στη Ρεβυθούσα και θα διοχετεύονται προς βορρά μέσα από το “Route 1”, το προϊόν δυναμικότητας που έχουν από κοινού τεθεί στη διάθεση της αγοράς από τους διαχειριστές της Ελλάδας (ΔΕΣΦΑ), της Βουλγαρίας (Bulgartransgaz), της Ρουμανίας (Transgaz), της Μολδαβίας (VestMoldTransgaz) και της Ουκρανίας (GTSOU).
Το MoU ΔΕΠΑ–Naftogaz, το οποίο υπογράφηκε κατά την πρόσφατη επίσκεψη του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα και θεωρείται «κλειδί» για την αξιοποίηση της διαδρομής και την ενεργοποίηση μεγαλύτερου μέρους της διαθέσιμης δυναμικότητας. Μάλιστα, ήδη από τη δημοπρασία της 27ης Οκτωβρίου για τον Νοέμβριο είχε φανεί μια πρώτη μεταστροφή, με δέσμευση 6,32 GWh/ημέρα σε σύνολο 19,9 GWh/ημέρα και τη ΔΕΠΑ σε πρωταγωνιστικό ρόλο.
Δύο ακόμη προϊόντα μεταφοράς
Την ίδια στιγμή, το ενδιαφέρον για τον Κάθετο Διάδρομο δεν περιορίζεται στο Route 1, καθώς «τρέχουν» οι προετοιμασίες για τη διάθεση δύο νέων προϊόντων δυναμικότητας, τα Route 2 και Route 3, τα οποία θα διευκολύνουν περαιτέρω τη διοχέτευση φυσικού αερίου προς την Ουκρανία από τον επόμενο μήνα έως και τον Απρίλιο. Η βουλγαρική ρυθμιστική αρχή EWRC έχει ήδη θέσει σε δημόσια διαβούλευση πρόταση για την εισαγωγή νέων διαγωνιστικών προϊόντων, με προθεσμία έως τις 5 Δεκεμβρίου.
Το προϊόν Route 2 αφορά στη δέσμευση δυναμικότητας για φορτία αμερικανικού LNG, τα οποία θα εισέρχονται στο σύστημα μέσω του FSRU της Αλεξανδρούπολης, ενώ το Route 3 αντιστοιχεί σε ποσότητες φυσικού αερίου που θα διοχετεύονται στο δίκτυο από τον αγωγό TAP, ο οποίος μεταφέρει αέριο από το Αζερμπαϊτζάν.
Καθοριστικό παράγοντα για την ανταγωνιστικότητα των νέων προϊόντων θεωρούνται τα τιμολόγια μεταφοράς. Γι’ αυτό και οι Διαχειριστές έχουν ενσωματώσει σημαντικές εκπτώσεις στα τέλη χρήσης δικτύου. H έκπτωση που προσφέρουν ο ΔΕΣΦΑ και η Bulgartransgaz διαμορφώνεται στο 25%, για τη ρουμανική Transgaz και τη μολδαβική Vestmoltransgaz φθάνει το 50%, ενώ για την ουκρανική Ukraine LLC και τον ICGB ανέρχεται στο 45%.
Εν τω μεταξύ, οι εισαγωγές φυσικού αερίου της Ουκρανίας μέσω του Κάθετου Διαδρόμου καταγράφουν ήδη αισθητή αύξηση. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ουκρανικού διαχειριστή, για την προσεχή Παρασκευή προβλέπεται η διέλευση 2,28 εκατ. κυβικών μέτρων αερίου από τη συγκεκριμένη διαδρομή, έναντι 1,28 εκατ. κυβικών μέτρων την Πέμπτη.
Σε κάθε περίπτωση, οι ενισχυμένες ανάγκες της Ουκρανίας σε φυσικό αέριο, σε συνδυασμό με τις συμφωνίες που υπογράφηκαν πρόσφατα, τόσο στην PΤΕC όσο και με την επίσκεψη του προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι στην Αθήνα, φαίνεται ότι λειτουργούν ως επιταχυντής για τους σχεδιασμούς μεταφοράς αερίου από την Ελλάδα προς την ουκρανική αγορά.
Για την Ελλάδα, η αυξανόμενη χρήση του Κάθετου Διαδρόμου και η σταδιακή ενεργοποίηση των Route 1, 2 και 3 επιβεβαιώνουν τον ρόλο της ως πύλης εισόδου και διαμετακομιστικού κόμβου για το φυσικό αέριο της περιοχής. Η Ρεβυθούσα και η Αλεξανδρούπολη δεν λειτουργούν πλέον μόνο ως υποδομές εγχώριας ασφάλειας εφοδιασμού, αλλά και ως κρίκοι ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού σχεδίου που στοχεύει στην ενεργειακή στήριξη της Ουκρανίας και στη μείωση της εξάρτησης από το ρωσικό αέριο.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι πρόσφατες δημοπρασίες στον Κάθετο Διάδρομο δεν είναι απλώς τεχνικά γεγονότα της χονδρεμπορικής αγοράς, αλλά ενδείξεις μιας ευρύτερης γεωοικονομικής μετατόπισης, στην οποία η Ελλάδα επιχειρεί να κατοχυρώσει αναβαθμισμένο ρόλο, με σαφή ενεργειακή και πολιτική προστιθέμενη αξία.
