Ξεκινά το πρωί της Παρασκευής η κρίσιμη Σύνοδος του Συμβουλίου των υπουργών Ενέργειας της ΕΕ που θα εξετάσει την αντίδραση της Ένωσης στον “ενεργειακό εκβιασμό” του Προέδρου Πούτιν.
Οι υπουργοί Ενέργειας των χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης καλούνται στην άτυπη σύνοδο της Πράγας να συγκεράσουν τις διαφορές τους και να δώσουν ένα ισχυρό στίγμα προθέσεων για τα πιθανά σημεία συναίνεσης ενόψει του δύσκολου χειμώνα που έρχεται.
Η βάση για τις συνομιλίες είναι ένα σύνολο προτάσεων που έγιναν από την Πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν - μεταξύ αυτών:
- ένα ανώτατο όριο τιμής για το ρωσικό φυσικό αέριο, που έχει προκαλέσει και τις μεγαλύτερες αντιδράσεις.
- μια εισφορά σε σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής χωρίς φυσικό αέριο,
- μια μείωση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας σε όλο το μπλοκ και
- πιστωτικές γραμμές έκτακτης ανάγκης για εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας που αντιμετωπίζουν αυξανόμενες απαιτήσεις ασφάλειας.
Διπλωμάτες της ΕΕ δήλωσαν ότι οι χώρες φαίνονται ευρέως υποστηρικτικές των μέτρων για την παροχή ρευστότητας στις εταιρείες, και ορισμένες είχαν επίσης υποστηρίξει τον περιορισμό της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας.
Όχι στο πλαφόν
Άλλες προτάσεις ήταν πιο διχαστικές. Το ανώτατο όριο τιμής του ρωσικού φυσικού αερίου έχει αποτύχει μέχρι στιγμής να κερδίσει την υποστήριξη της πλειονότητας των χωρών, με ορισμένους να αμφισβητούν πώς θα βοηθούσε στη συγκράτηση των τιμών δεδομένων των χαμηλών ποσοτήτων φυσικού αερίου που στέλνει τώρα η Μόσχα στην Ευρώπη.
Το εν λόγω ζήτημα, ήτοι το πλαφόν στην τιμή του ρωσικού φυσικού αερίου, προκαλεί προς το παρόν τις περισσότερες αντιδράσεις. Είτε πρόκειται για την Αθήνα, η οποία θεωρεί ότι υφίσταται κίνδυνος διακοπής των ροών μέσω Turkstream, είτε για το Βερολίνο που που θεωρεί ότι θα πρέπει να μοιραστεί τα αποθέματά του με άλλα κράτη – μέλη της ΕΕ, οι υπουργοί Ενέργειας των «27» θα πρέπει να βρουν ξανά τον τρόπο να τετραγωνίσουν τον κύκλο.
"Η πρόθεσή μας πρώτα και κύρια είναι να μειώσουμε τις τιμές. Ένα ανώτατο όριο μόνο στο ρωσικό φυσικό αέριο δεν θα μειώσει τις τιμές", δήλωσε στο Reuters ο υπουργός Ενέργειας του Βελγίου Tinne Van der Straeten.
Τα κράτη της Βαλτικής είναι μεταξύ εκείνων που υποστηρίζουν την ιδέα, υποστηρίζοντας ότι ένα ανώτατο όριο τιμών θα εξακολουθούσε να στερεί τη Μόσχα από έσοδα για τη χρηματοδότηση στρατιωτικών δραστηριοτήτων στην Ουκρανία.
Ο πρόεδρος Βλαντιμίρ Πούτιν δήλωσε την Τετάρτη ότι η Ρωσία θα σταματήσει να προμηθεύει φυσικό αέριο στην Ευρώπη εάν επιβάλει ανώτατο όριο τιμών. Η υποστήριξη σε αυτή την πρόταση είναι μικρή μεταξύ των κρατών της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης που δεν επιθυμούν να χάσουν τις λιγοστές προμήθειες που εξακολουθούν να λαμβάνουν.
Οι παραδόσεις ρωσικού αγωγού φυσικού αερίου μέσω των τριών κύριων οδών προς την Ευρώπη μειώθηκαν σχεδόν κατά 90% τους τελευταίους 12 μήνες, σύμφωνα με στοιχεία της Refinitiv. Η Μόσχα κατηγόρησε τις περικοπές εφοδιασμού σε τεχνικά ζητήματα που προκαλούνται από τις κυρώσεις της Δύσης για την εισβολή της στην Ουκρανία.
Δεν θα υπάρξουν αποφάσεις
Οι χώρες της ΕΕ δεν αναμένεται να εγκρίνουν καμία πολιτική την Παρασκευή, αλλά μάλλον θα δώσουν ένα μήνυμα στις Βρυξέλλες σχετικά με το ποιες επιλογές έχουν αρκετή υποστήριξη για να μετατραπούν σε τελικές προτάσεις. Οι νόμοι της ΕΕ για την έκτακτη ανάγκη εγκρίνονται συνήθως από την πλειοψηφία των χωρών, αν και ορισμένες μπορεί να απαιτούν ομόφωνη έγκριση.
Μια ιδέα για ανάκτηση εσόδων από τους παραγωγούς ηλεκτρικής ενέργειας εκτός φυσικού αερίου και ξοδεύοντας τα μετρητά για τη μείωση των λογαριασμών των καταναλωτών έχει επίσης προκαλέσει αντίσταση σε ορισμένες πρωτεύουσες.
Η πρόταση της ΕΕ προβλέπει ανώτατο όριο στα 200 ευρώ ανά μεγαβατώρα στην τιμή που πληρώνουν οι παραγωγοί εκτός αερίου για την ισχύ τους και θα για τους παραγωγούς αιολικής ενέργειας, πυρηνικής ενέργειας και άνθρακα, σύμφωνα με προσχέδιο που είδε το Reuters.
Οι ευρωπαϊκές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας καθορίζονται συνήθως από εργοστάσια φυσικού αερίου και το ανώτατο όριο θα στοχεύει στη μείωση του κόστους ηλεκτρικής ενέργειας που παράγεται από σταθμούς που δεν εκτίθενται σε εκτοξευόμενες ευρωπαϊκές τιμές φυσικού αερίου - οι οποίες τον περασμένο μήνα έφτασαν 12 φορές υψηλότερα από το επίπεδο τους στις αρχές του 2021.
Η Βιομηχανία
Στο φόντο αυτό η μείωση της κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας με δεσμευτικούς στόχους, η επιβολή πλαφόν τιμής στο Ρωσικό φυσικό αέριο αναμένεται να βρεθούν στο επίκεντρο της συζήτησης με την Επιτροπή να έχει βρεθεί στο στόχαστρο της κριτικής για τις επιλογές της να προτείνει αυτά τα θέματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι το θέμα του πλαφόν στην τιμή του Ρωσικού αερίου έχει διχάσει την ΕΕ με την Ελλάδα μάλιστα να είναι κάθετα αντίθετη στον όλο σχεδιασμό.
Παράλληλα εξετάζεται το τι θα γίνει στη βιομηχανία όπου ήδη καταγράφονται σοβαρές αντιδράσεις.
Ήδη, με κοινή επιστολή προς την τσεχική προεδρία της ΕΕ και την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα Φον ντερ Λαίεν, οι 12 ευρωπαϊκοί βιομηχανικοί φορείς κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου εστιάζοντας στο ότι πολλές μονάδες έχουν κλείσει εξαιτίας της εκτόξευσης του κόστους του φυσικού αερίου και του ηλεκτρισμού.
Θέτουν, επίσης, ζήτημα για τον τρόπο λειτουργίας της αγοράς φυσικού αερίου. «Δεδομένης της συγκέντρωσης της αγοράς από την πλευρά της προσφοράς, της αστάθειας και του ακραίου επιπέδου των ευρωπαϊκών τιμών του φυσικού αερίου, μπορεί κανείς να αμφισβητήσει εάν η αγορά φυσικού αερίου λειτουργεί. Η κατάσταση αυτή έχει σοβαρές συνέπειες και για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας» τονίζει η επιστολή και προσθέτει:
«Η τιμή του φυσικού αερίου στην ΕΕ να κορυφώθηκε στα 334 €/MWh (TTF τιμές spot) πριν από δύο εβδομάδες, ένα επίπεδο που είναι 15 φορές ανώτερο από τις προ κρίσης τιμές, 10 φορές υψηλότερο από τις τιμές των ΗΠΑ και πολύ πάνω από τις τιμές στην Ασία. Είναι σαφές ότι η σχέση με η κανονική αγορά έχει χαθεί.
Το φυσικό αέριο
Με αναλυτική, επίσης, ανάρτησή του, χθες. σε μέσο κοινωνικής δικτύωσης ο διευθύνων σύμβουλος της ΔΕΠΑ Εμπορίας Κωνσταντίνος Ξιφαράς παρεμβαίνει στην δημόσια συζήτηση σε ευρωπαικό επίπεδο για τις κατάλληλες παρεμβάσεις στην αγορά του φυσικού αερίου.
Στην αναρτησή του στην αγγλική γλώσσα, ο κ. Ξιφαράς επισημαίνει ότι “δεν μπορούμε να δεχτούμε την κερδοσκοπία που προκαλείται από τις συναλλαγές παραγώγων που οδήγησαν σε υπερβολικά υψηλές τιμές φυσικού αερίου που δεν αντικατοπτρίζουν το πραγματικό κόστος του φυσικού αερίου.”
Ο ίδιος αποδίδει την στρέβλωση στο γεγονός ότι συνεχίζει να γίνεται η τιμολόγηση του φυσικού αερίου στην Ευρώπη στο Ολλανδικό χρηματιστήριο. “Ο όγκος του φυσικού αερίου που διακινείται στο #TTF είναι 100 φορές μεγαλύτερος από τον όγκο του φυσικού αερίου που διακινείται στην ολλανδική αγορά” αναφέρει χαρακτηριστικά, προσθέτοντας ότι πλέον αυτός δείκτης μετά και την ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δεν είναι αξιόπιστος.
Το σχέδιο
Πάντως η Κομισιόν με βάση το σχέδιο κειμένου που διανεμήθηκε στα κράτη-μέλη προτάσει τη κάποιων δεσμευτικών στόχων μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας. Συγκεκριμένα προτείνει ένα ποσοστό αποκλιμάκωσης της κατανάλωσης, σε επίπεδο κράτους μέλους κι όχι κλάδου, στο 10%, με το δεσμευτικό δείκτη να είναι στο 5% στις ώρες αιχμής στη χονδρική αγορά και χρόνο εφαρμογής από από 1η Νοεμβρίου 2022 ως και 31η Μαρτίου 2023. Βάση σύγκρισης προτείνεται να είναι η αντίστοιχη περίοδος 2017-2018.
Παράλληλα η Επιτροπή κάνει συστάσεις για αποφυγή στρέβλωσης του ανταγωνισμού λόγω των “ταριφών” μείωσης κατανάλωσης ενώ σημειώνει ότι θα πρέπει να επιδειχθεί προσοχή στο να μην υπάρχει μονομερής επιβάρυνση συγκεκριμένων καταναλωτών.
Τέλος η Κομισιόν προτείνει τη θέσπιση ανώτατου ορίου τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας στα 200 EUR/MWh για τις τεχνολογίες εκείνες όμως εκτός φυσικού αερίου.
