Στασιμότητα στην αυτοπαραγωγή και «πάγωμα» των ενεργειακών κοινοτήτων μετά τη μετάβαση στο net billing καταγράφει το The Green Tank στην 8η σχετική ανασκόπηση που κάνει. Βασικές αιτίες είναι, πέρα από τη μετάβαση από το net metering στο net billing και η έλλειψη διαθέσιμου ηλεκτρικού χώρου. Σύμφωνα με μελέτη του Green Tank, η αλλαγή του μηχανισμού συμψηφισμού από τον Οκτώβριο του 2024 συνοδεύτηκε από κατάρρευση των νέων αιτήσεων, ελάχιστες ηλεκτρίσεις έργων και αύξηση των ακυρώσεων.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΔΕΔΔΗΕ που επεξεργάστηκε το Green Tank, από την έναρξη του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων το 2018 έως και τον Σεπτέμβριο του 2025 έχουν κατατεθεί συνολικά 6.391 αιτήσεις έργων, συνολικής ισχύος 4.889 MW, που αφορούν τόσο εμπορικά έργα όσο και έργα αυτοπαραγωγής.
Όμως, μετά τις αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο και τη μετάβαση από τον (εικονικό) ενεργειακό συμψηφισμό στο net billing, οι νέες αιτήσεις ουσιαστικά κατέρρευσαν. Την περίοδο Ιανουαρίου 2024 – Σεπτεμβρίου 2025 κατατέθηκαν μόλις 76 νέες αιτήσεις έργων ενεργειακών κοινοτήτων, εκ των οποίων μόνο 18 από τον Μάρτιο του 2025 και μετά, στοιχείο που αποτυπώνει με σαφήνεια το «πάγωμα» του ενδιαφέροντος.
«Τα στοιχεία δείχνουν καθαρά ότι η μετάβαση από το net metering στο net billing επιβράδυνε σημαντικά τις αιτήσεις έργων αυτοπαραγωγής, ειδικά από ενεργειακές κοινότητες. Η Πολιτεία καλείται να αναστρέψει αυτή την αρνητική δυναμική, που περιορίζει την ουσιαστική συμμετοχή των πολιτών στην ενεργειακή μετάβαση, αυξάνοντας τον διαθέσιμο ηλεκτρικό χώρο στα 3 GW και κατευθύνοντας εθνικούς και ευρωπαϊκούς πόρους –όπως το Κοινωνικό Ταμείο για το Κλίμα– στη στήριξη της αυτοπαραγωγής και των ενεργειακών κοινοτήτων.», δήλωσε ο Νίκος Μάντζαρης, αναλυτής πολιτικής του Green Tank.
Η εικόνα αυτή έρχεται σε πλήρη αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, όταν οι ενεργειακές κοινότητες κατέγραφαν έντονη αναπτυξιακή δυναμική, ιδίως στα έργα αυτοπαραγωγής με εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό.
Σε επίπεδο υλοποίησης, έως τον Σεπτέμβριο του 2025 έχουν ηλεκτριστεί και λειτουργούν 2.025 έργα ενεργειακών κοινοτήτων, συνολικής ισχύος 1.465 MW, που αντιστοιχούν σε περίπου 30% της συνολικής αιτούμενης ισχύος. Η κατανομή των έργων αυτών αναδεικνύει όμως μια έντονη ανισορροπία. Το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος αφορά εμπορικά έργα που πωλούν όλη την παραγόμενη ενέργεια στο δίκτυο, καθώς πρόκειται για 1.831 έργα ισχύος 1.363,9 MW. Αντίθετα, έχουν ηλεκτριστεί μόλις 194 έργα αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες, συνολικής ισχύος 101,4 MW, ποσοστό που αντιστοιχεί σε μόλις 6,9% της ηλεκτρισμένης ισχύος.
Σημειώνεται ότι κανένα από τα έργα αυτοπαραγωγής που έχουν ηλεκτριστεί δεν λειτουργεί με τον νέο μηχανισμό του εικονικού ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού (virtual net billing), γεγονός που καταδεικνύει τις δυσκολίες προσαρμογής στο νέο πλαίσιο.
Η επιβράδυνση αποτυπώνεται και στον ρυθμό ηλεκτρίσεων. Ενώ το 2023 συνδέθηκαν 400 έργα ενεργειακών κοινοτήτων ισχύος 302 MW (+36,7% σε σχέση με το 2022), το 2024 οι ηλεκτρίσεις μειώθηκαν σε 290 έργα, με ακόμη χαμηλότερη δυναμική να διαφαίνεται το 2025. Παρά την αύξηση της ηλεκτρισμένης ισχύος έργων αυτοπαραγωγής τα προηγούμενα χρόνια – από 4,2 MW το 2022 σε 50,1 MW το 2024 και 51,2 MW στο εννεάμηνο του 2025 – η συνολική εικόνα παραμένει προβληματική, καθώς η ανάπτυξη αυτή αφορά κυρίως παλαιότερες αιτήσεις με το προηγούμενο καθεστώς Ιδιαίτερα ανησυχητική είναι η εικόνα των ακυρώσεων. Το 2023 ακυρώθηκαν 607 έργα συνολικής ισχύος 434,8 MW, το 2024 άλλα 365 έργα ισχύος 293,5 MW, ενώ στο πρώτο εννεάμηνο του 2025 ακυρώθηκαν 441 έργα ισχύος 320,5 MW.
Συνολικά, από την έναρξη του θεσμού το 2018 έως σήμερα έχουν ακυρωθεί 3.208 έργα ενεργειακών κοινοτήτων, συνολικής ισχύος 2.482,6 MW. Από αυτά, 1.984 έργα ισχύος 1.573,8 MW, δηλαδή 63,4% της ακυρωμένης ισχύος, είχαν προηγουμένως λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ.
Σύμφωνα με την έκθεση του Green Tank, τα στοιχεία αυτά τεκμηριώνουν ποσοτικά ότι η ανεπάρκεια ηλεκτρικού χώρου, σε συνδυασμό με το νέο καθεστώς του net billing, αποτελεί σήμερα έναν από τους βασικότερους ανασταλτικούς παράγοντες για την περαιτέρω ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων και της αυτοπαραγωγής προς όφελος των πολιτών.
