Λίγες μέρες μετά το μπλακ άουτ στην Ιβηρική, το ζήτημα των δικτύων αλλά και της επάρκειας ηλεκτρικού χώρου αναδεικνύεται εμφατικά από ανάλυση του The Green Tank με εστίαση στα ζητήματα ενεργειακής δημοκρατίας, δηλαδή, τις ενεργειακές κοινότητες και την αυτοπαραγωγή στην Ελλάδα.
Όπως αναφέρεται το βασικό εμπόδιο για την ανάπτυξη των ενεργειακών κοινοτήτων είναι η ανεπάρκεια ηλεκτρικού χώρου.. Παρά την αυξανόμενη κοινωνική ανάγκη για συμμετοχή των πολιτών και των τοπικών φορέων στην ενεργειακή μετάβαση, τα πιο πρόσφατα στοιχεία του ΓΕΜΗ και του ΔΕΔΔΗΕ, με βάση την ανάλυση, επιβεβαιώνουν ότι οι θεσμικές και τεχνικές προκλήσεις ανακόπτουν την περαιτέρω ανάπτυξη.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία του Απριλίου 2025, που επικαλείται το The Green Tank οι ενεργές ενεργειακές κοινότητες ανέρχονται πλέον σε 1.703. Παρότι καταγράφηκαν 32 νέες κοινότητες από τον Σεπτέμβριο του 2024, στο ίδιο διάστημα διαγράφηκαν 42 και 10 μετατράπηκαν σε ιδιωτικές εταιρείες, με αποτέλεσμα τη συνολική μείωση κατά 20. Από αυτές, 1.488 εξακολουθούν να λειτουργούν με το καθεστώς του νόμου 4513/2018, παρά το γεγονός ότι από τον Νοέμβριο 2023 δεν επιτρέπεται η υποβολή νέων αιτήσεων για έργα.
Επιπλέον, υπάρχουν 140 Συνεταιριστικές Επιχειρήσεις (ΣυνΠΕ), 6 Συνεταιρισμοί, 2 Αστικές Εταιρείες, 1 κοινότητα «Λοιπών Υπόχρεων», καθώς και 66 νέες ενεργειακές κοινότητες υπό το πλαίσιο του ν.5037/2023 (40 Κοινότητες Ανανεώσιμης Ενέργειας και 26 Ενεργειακές Κοινότητες Πολιτών).
Ωστόσο, η ουσιαστική αδυναμία εξέλιξης των ενεργειακών κοινοτήτων αποτυπώνεται στον αριθμό των έργων που τελικά υλοποιούνται. Από το 2018 έως σήμερα, έχουν κατατεθεί 6.409 αιτήσεις έργων, συνολικής ισχύος 4.920 MW, αλλά μόνο 1.932 έργα ισχύος 1.397,5 MW (28,4%) έχουν καταφέρει να ηλεκτριστούν. Η συντριπτική πλειονότητα αυτών (1.792 έργα – 1.335,7 MW) αφορά εμπορικές εφαρμογές, ενώ μόλις 140 έργα αυτοπαραγωγής συνολικής ισχύος 61,8 MW έχουν υλοποιηθεί, και κανένα εξ αυτών με το νέο μοντέλο εικονικού ταυτοχρονισμένου συμψηφισμού. Και όπως αναφέρεται στην ανάλυση οι αιτήσεις ουσιαστικά «πάγωσαν» μετά τις πρόσφατες αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο αφού την περίοδο Ιανουαρίου 2024-Μαρτίου 2025 κατατέθηκαν μόλις 60 νέες αιτήσεις έργων ενεργειακών κοινοτήτων.
Παρόλα αυτά η πρόοδος στην ηλέκτριση ειδικά των έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες είναι αξιοσημείωτη καθώς από 4.2 MW το 2022 και 14.4 MW το 2023, το 2024 έκλεισε με υπερτριπλάσια ηλεκτρισμένη ισχύ (47.7 ΜW), ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2025 ηλεκτρίστηκαν επιπλέον 14.1 MW έργων αυτοπαραγωγής από ενεργειακές κοινότητες. Από την άλλη μεριά, η συντριπτική επικράτηση των εμπορικών έργων έναντι των έργων αυτοπαραγωγής αναδεικνύει την κατάχρηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων στη χώρα μας για την αποκόμιση κερδών.
Παράλληλα, τα στοιχεία αποκαλύπτουν ότι οι ακυρώσεις έργων υπερβαίνουν τις ηλεκτρίσεις. Το 2023, ακυρώθηκαν 607 έργα ισχύος 434,8 MW, το 2024 ακόμη 365 έργα (293,5 MW), ενώ μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν 170 ακυρώσεις έργων συνολικής ισχύος 138,5 MW. Από τις 2.936 συνολικές ακυρώσεις έργων από το 2018 μέχρι σήμερα (ισχύος 2.300 MW), περισσότερες από τις μισές (1.762 έργα – 1.407,6 MW ή 61,2%) ακυρώθηκαν λόγω γνωστοποιήσεων αδυναμίας σύνδεσης από τον ΔΕΔΔΗΕ.
Ενώ το 2023, ηλεκτρίστηκαν 408 έργα (309,9 MW), το 2024 μειώθηκαν στα 299 έργα (212,3 MW), ενώ το πρώτο τρίμηνο του 2025 καταγράφηκαν μόλις 42 νέες ηλεκτρίσεις (34,4 MW).
Οι περιοχές
Από το πλήθος ενεργειακών κοινοτήτων και την ηλεκτρισμένη ισχύ, η Κεντρική Μακεδονία είναι πρωταθλήτρια και στα ακυρωμένα έργα, τα οποία έχουν σχεδόν διπλάσια ισχύ (661.3 MW) από αυτή των ηλεκτρισμένων (353.7 MW). Το 55% των ακυρωμένων έργων (363.2 ΜW) είχε λάβει προηγουμένως γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης. Στη δεύτερη θέση ως προς την ισχύ των ακυρωμένων έργων βρίσκεται η Δυτική Μακεδονία με 335.1 ΜW, ενώ επιπλέον η Δυτική Μακεδονία κατέχει και δύο πανελλαδικές πρωτιές. Πρώτον, έχει τη μεγαλύτερη αναλογία ακυρωμένης προς ηλεκτρισμένη ισχύ καθώς η πρώτη (335.1 ΜW) είναι υπερτριπλάσια της δεύτερης (105.7 ΜW). Δεύτερον, έχει το μεγαλύτερο μερίδιο ακυρωμένων έργων, τα οποία πριν την ακύρωση είχαν λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης (87.4%). Στην τρίτη και τέταρτη θέση βρίσκονται αντίστοιχα η Θεσσαλία και η Ανατολική Μακεδονία & Θράκη με παραπλήσια συνολική ακυρωμένη ισχύ (324.9 ΜW και 309.4 ΜW, αντίστοιχα) αλλά και ισχύ η οποία πριν την ακύρωση είχε λάβει γνωστοποίηση αδυναμίας σύνδεσης (213.8 ΜW και 212.4 ΜW, αντίστοιχα).
Σύμφωνα με την ανάλυση τα στοιχεία αυτά αναδεικνύουν ποσοτικά τον λόγο για τον οποίο η ανεπάρκεια ηλεκτρικού χώρου αποτελεί ένα από τα βασικότερα εμπόδια για την περαιτέρω αξιοποίηση του θεσμού των ενεργειακών κοινοτήτων προς όφελος των πολιτών.
