Προοπτικές για να καταστεί ένας από τους σημαντικότερους ενεργειακούς κόμβους της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, διαδραματίζοντας καίριο ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει πλέον η Ελλάδα, με ό,τι συνεπάγεται αυτό και για τα γεωστρατηγικά και γεωοικονομικά οφέλη.
Ευρισκόμενη σε μια εξαιρετικά κομβική γεωγραφική τοποθεσία, που αποτελεί γέφυρα τριών ηπείρων και έχοντας πρωτοκαθεδρία στην πιο προνομιακή θάλασσα του πλανήτη, τη Μεσόγειο, η χώρα μας είναι σε προνομιακή θέση για να είναι στο επίκεντρο της ενεργειακής αγοράς των επόμενων δεκαετιών.
Η γεωγραφική θέση της χώρας, σε συνδυασμό με τις επενδύσεις σε υποδομές φυσικού αερίου και ηλεκτρικής διασύνδεσης, την καθιστούν στρατηγικό σημείο αναφοράς για τη ροή ενέργειας προς τα Βαλκάνια και την Κεντρική Ευρώπη.
Διανύουμε μια συγκυρία κοσμογονικών αλλαγών στον τομέα της ενέργειας όπου ο συνολικός «χάρτης» ξαναγράφεται από την αρχή τα τελευταία χρόνια ενώ διαμορφώνονται οι νέοι «δρόμοι» μετά τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις υπόλοιπες γεωπολιτικές εξελίξεις, οπότε κάθε νέα συμφωνία, είναι κρίσιμη.
Το αμερικανικό LNG και οι υδρογονάνθρακες
Η πρόσφατη συμφωνία της κοινοπραξίας Aktor – ΔΕΠΑ Εμπορίας για την προμήθεια αμερικανικού LNG, σε συνδυασμό με τη χρήση του σταθμού LNG της Ρεβυθούσας ως πύλης εισόδου, τοποθετούν τη χώρα ως γεωστρατηγικό σημείο κλειδί για την ενεργειακή τροφοδοσία της Ευρώπης.
Το LNG που εισάγεται στην Ελλάδα θα διανέμεται μέσω του Κάθετου Διαδρόμου, αγωγού που συνδέει την Ελλάδα με Βουλγαρία, Ρουμανία, Μολδαβία και Ουκρανία, συμβάλλοντας στην απεξάρτηση της περιοχής από ρωσικές πηγές ενέργειας.
Παράλληλα, εξαιρετικά μεγάλης σημασίας είναι οι εξελίξεις και στον τομέα των ερευνών για υδρογονάνθρακες, όπου επίσης καταγράφονται σημαντικές συμφωνίες όπως η είσοδος της ExxonMobil στο «μπλοκ 2» και η διαπραγμάτευση με την Chevron για τις περιοχές νότια της Πελοποννήσου και νότια της Κρήτης.
Την ίδια ώρα, η Ελλάδα επενδύει και σε άλλες μορφές ενέργειας, όπως η παραγωγή "πράσινων" καυσίμων και συνθετικών καυσίμων e-fuels, ενσωματώνοντας τη μετάβαση προς πιο βιώσιμες μορφές ενέργειας, κάτι που ενισχύει περαιτέρω τη γεωοικονομική της θέση μέσα στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Συνολικά, η Ελλάδα μετατρέπεται σε ενεργειακό κόμβο με πολύπλευρα οφέλη που ενισχύουν τη γεωστρατηγική και γεωοικονομική της αξία, προσελκύοντας επενδύσεις και διαδραματίζοντας κεντρικό ρόλο στην ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης, ειδικά στην κρίσιμη περίοδο της ενεργειακής μετάβασης και γεωπολιτικών ανακατατάξεων.
Ρεβυθούσα και Αλεξανδρούπολη
Μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, η Ευρώπη αναζήτησε εναλλακτικές πηγές εφοδιασμού φυσικού αερίου, και η Ελλάδα βρέθηκε στην πρώτη γραμμή αυτής της μετάβασης. Οι εγκαταστάσεις υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG) στη Ρεβυθούσα και κυρίως το νέο FSRU στην Αλεξανδρούπολη αποτελούν κρίσιμα έργα που ενισχύουν τη δυναμικότητα εισαγωγών LNG από τις Ηνωμένες Πολιτείες και άλλες χώρες.
Η Ελλάδα, έτσι, μετατρέπεται σε πύλη εισόδου για το αμερικανικό LNG προς τα «στεγνά» από ενέργεια Βαλκάνια, τροφοδοτώντας αγορές όπως Βουλγαρία, Ρουμανία και Σερβία, οι οποίες παραδοσιακά είχαν απόλυτη εξάρτηση από το ρωσικό αέριο.
Ο αγωγός TAP, που μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν στην Ευρώπη μέσω της Ελλάδας, καθώς και οι διασυνδέσεις IGB (Ελλάδα–Βουλγαρία) και IGI Poseidon, ενισχύουν περαιτέρω τη θέση της χώρας ως διαμετακομιστικού κόμβου.
Παράλληλα, τα σχέδια για ηλεκτρικές διασυνδέσεις με την Αίγυπτο, την Κύπρο και το Ισραήλ (Eurasia Interconnector, GREGY Interconnector) ανοίγουν τον δρόμο για τη μεταφορά πράσινης ενέργειας από τη Μέση Ανατολή και τη Βόρεια Αφρική προς την Ευρώπη, μέσω ελληνικού εδάφους.
Αυτές οι εξελίξεις δεν ενισχύουν μόνο την ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε., αλλά αναβαθμίζουν και τον γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας, η οποία καθίσταται κρίσιμη «γέφυρα» μεταξύ Ανατολής και Δύσης.
Γεωοικονομικά οφέλη και στρατηγικές προοπτικές
Η νέα ενεργειακή αρχιτεκτονική δημιουργεί για την Ελλάδα πολλαπλά οικονομικά οφέλη. Οι επενδύσεις σε υποδομές, οι αυξημένες εξαγωγές ενέργειας και η συμμετοχή ελληνικών επιχειρήσεων σε διεθνή projects ενισχύουν την ανταγωνιστικότητα της χώρας και τη γεωοικονομική της επιρροή.
Παράλληλα, η ενεργειακή διαφοροποίηση συμβάλλει στη σταθερότητα της ευρύτερης περιοχής, με την Ελλάδα να λειτουργεί ως παράγοντας ασφάλειας και προβλεψιμότητας σε μια εποχή έντονων γεωπολιτικών ανακατατάξεων.
Το επόμενο βήμα: η πράσινη μετάβαση
Η ελληνική ενεργειακή στρατηγική δεν περιορίζεται στο φυσικό αέριο. Με επενδύσεις σε ΑΠΕ, αποθήκευση ενέργειας και υδρογόνο, η χώρα φιλοδοξεί να αποτελέσει και κόμβο πράσινης ενέργειας. Η αξιοποίηση της ηλιακής και αιολικής δυναμικής, σε συνδυασμό με τις διεθνείς διασυνδέσεις, μπορεί να καταστήσει την Ελλάδα εξαγωγέα καθαρής ενέργειας στην Ευρώπη τα επόμενα χρόνια.
Η Ελλάδα, μέσα από τη σταδιακή μεταμόρφωση του ενεργειακού της ρόλου, αποκτά όχι μόνο οικονομική, αλλά και διπλωματική ισχύ. Από περιφερειακός «παίκτης», μετατρέπεται σε στρατηγικό εταίρο της Ευρώπης στην πορεία προς την ενεργειακή ασφάλεια και τη βιώσιμη ανάπτυξη.
