Σε μια κρίσιμη καμπή για την ελληνική ναυτιλία που καλείται να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις της απανθρακοποίησης, το ενδιαφέρον για εναλλακτικές μορφές ενέργειας αυξάνεται ραγδαία. Ανάμεσα στις πιο καινοτόμες, αλλά και πολυσυζητημένες τεχνολογίες, η πυρηνική ενέργεια επανέρχεται δυναμικά στο προσκήνιο. Το Deon Policy Institute, ένα ανεξάρτητο ελληνικό think tank, ανοίγει τον δημόσιο διάλογο παρουσιάζοντας την πρώτη ολοκληρωμένη μελέτη στην Ελλάδα για την εφαρμογή της πυρηνικής τεχνολογίας στη ναυσιπλοΐα, με τίτλο «Πυρηνική Ενέργεια στη Ναυσιπλοΐα: Μια Νέα Τεχνολογική Επανάσταση και ο Ρόλος της Ελλάδας». Την έκθεση υπογράφουν οι Γ. Λάσκαρης, Ι. Κουράσης, Σ. Χειρδάρης και Α. Πλατιάς, με την επιστημονική επιμέλεια της Α. Ξύδη. Ο Γιώργος Λάσκαρης, Πυρηνικός Φυσικός και Πρόεδρος του Ινστιτούτου Πολιτικής “Δέον” με έδρα την Βοστώνη των ΗΠΑ, μιλά στο energymag.gr για τα συμπεράσματα της έκθεσης αλλά και τον ρόλο που πρέπει να αναλάβει η Ελλάδα.
1. Ποια είναι τα βασικά συμπεράσματα της έκθεσης σας για την πυρηνική ενέργεια στη ναυσιπλοΐα;
Η πυρηνική ενέργεια αναδύεται ως τεχνολογία-κλειδί για την απαλλαγή της ναυσιπλοΐας από τον άνθρακα, ιδιαίτερα για βαριά και υπερατλαντικά δρομολόγια. Τα πυρηνοκίνητα πλοία προσφέρουν υψηλότερες ταχύτητες, μεγαλύτερη αυτονομία, αυξημένη χωρητικότητα φορτίου και μηδενικές εκπομπές CO₂. Παράλληλα, οι Πλωτοί Πυρηνικοί Σταθμοί (Floating Nuclear Power Plants - FNPPs) μπορούν να υποστηρίξουν λιμάνια, βιομηχανίες, παραγωγή πράσινων καυσίμων και κέντρα δεδομένων. Το κόστος παραμένει υψηλό, αλλά οι εξελίξεις στην τεχνολογία και το επιχειρηματικό μοντέλο το καθιστούν πλέον βιώσιμη επένδυση.
2. Γιατί ήρθε η ώρα να μπει και η Ελλάδα στην πυρηνική συμμαχία;
Η Ελλάδα ελέγχει περίπου το 20% του παγκόσμιου εμπορικού στόλου και έχει στρατηγικό ενδιαφέρον να διατηρήσει την ηγεσία της σε ένα νέο τεχνολογικό παράδειγμα. Η ένταξη στην παγκόσμια πυρηνική εφοδιαστική αλυσίδα (π.χ. κατασκευή, επισκευές, καύσιμα, εκπαίδευση) αποτελεί μοναδική ευκαιρία. Παράλληλα, μπορεί να διαδραματίσει ηγετικό ρόλο στη διαμόρφωση του ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου και να ενισχύσει τα ναυπηγεία της μέσα από την επαναβιομηχάνιση του κλάδου.
3. Ποιο είναι το κόστος;
Όπως αναφέρουμε και στο κείμενο, το αρχικό κόστος για την κατασκευή πυρηνοκίνητων πλοίων ή πλωτών σταθμών είναι υψηλό, αλλά αντισταθμίζεται από τα χαμηλά λειτουργικά έξοδα και την εξοικονόμηση σε καύσιμα. Η εξοικονόμηση κόστους λειτουργίας καθιστούν την επένδυση ιδιαίτερα ελκυστική ειδικά για υπερωκεάνια πλοία μεγάλης χωρητικότητας π.χ. ULCC, ULCV. Στην παρούσα μελέτη δεν συμπεριλάβαμε την επίδραση των φόρων εκπομπών ρύπων, οι οποίοι ήδη επιβάλλονται ή προγραμματίζονται διεθνώς. Αν αυτοί ληφθούν υπόψιν, η οικονομική βιωσιμότητα των πυρηνικών επενδύσεων καθίσταται ακόμη πιο ισχυρή.
4. Ποια είναι τα οφέλη;
Τα οφέλη είναι πολυεπίπεδα: τεχνολογικά (ταχύτητα, αυτονομία, χωρητικότητα), περιβαλλοντικά (μηδενικές εκπομπές CO₂), οικονομικά (μείωση φόρων άνθρακα, αύξηση ταξιδιών), στρατηγικά (ενίσχυση ενεργειακής ανεξαρτησίας και βιομηχανικής ικανότητας) και γεωπολιτικά (διείσδυση στην πυρηνική διπλωματία). Ειδικά οι FNPPs (πλωτοί πυρηνικοί σταθμοί) προσφέρουν πολλαπλές χρήσεις, από ηλεκτροδότηση και παραγωγή πράσινων καυσίμων μέχρι στήριξη υποδομών σε απομακρυσμένες περιοχές.
5. Πού αλλού μπορούν να χρησιμεύσουν οι πλωτοί πυρηνικοί σταθμοί;
Οι Πλωτοί Πυρηνικοί Σταθμοί μπορούν να παρέχουν ενέργεια σε απομακρυσμένες περιοχές, λιμάνια, data centers, υποδομές αφαλάτωσης και υπεράκτιες εξορύξεις. Μπορούν να στηρίξουν παραγωγή πράσινων καυσίμων (υδρογόνο, αμμωνία, μεθανόλη), να ενισχύσουν την ασφάλεια ενεργειακής επάρκειας σε περιπτώσεις φυσικών καταστροφών και να ενταχθούν σε στρατηγικές υποδομές, αξιοποιώντας την εγγύτητα στη θάλασσα και το μοντέλο modular-shipyard fabrication.
6. Τι αλλαγές πρέπει να γίνουν στο θεσμικό πλαίσιο;
Απαιτείται ένα σύγχρονο θεσμικό πλαίσιο που να επιτρέπει την αδειοδότηση, εποπτεία και ασφάλιση πυρηνικών εφαρμογών στη θάλασσα. Αυτό προϋποθέτει ενίσχυση της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας, προσαρμογή του ρυθμιστικού καθεστώτος στον IMO, συμμετοχή της Ελλάδας στις διεθνείς πρωτοβουλίες (NEMO, ATLAS), καθώς και θεσμική συνεργασία μεταξύ ναυτιλιακών και πυρηνικών αρχών. Παράλληλα, απαιτείται ενημέρωση της κοινωνίας και ανάπτυξη εξειδικευμένου ανθρώπινου δυναμικού.
