Στροφή στην πυρηνική ενέργεια φαίνεται πως κάνει η Ευρώπη, καθώς οι χώρες προσπαθούν να διασφαλίσουν μεγαλύτερη ενεργειακή ανεξαρτησία.
Μόνο τις τελευταίες εβδομάδες η Δανία ανακοίνωσε σχέδια για επανεξέταση της 40ετούς απαγόρευσης στην πυρηνική ενέργεια, η Ισπανία φέρεται να δείχνει διάθεση να επανεξετάσει το σχέδιο για το κλείσιμο των πυρηνικών της εργοστασίων, ενώ η Γερμανία εγκατέλειψε την παραδοσιακή αντίθεσή της προς την πυρηνική ενέργεια.
Η στροφή της Ευρώπης και η αναζωπύρωση του ενδιαφέροντος αντανακλά τη στρατηγική των χωρών να διασφαλίσουν την ενεργειακή τους αυτάρκεια, ειδικά καθώς αυξάνεται η οικονομική και τεχνική πίεση στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, όπως η ηλιακή και η αιολική. “Η ηλιακή και η αιολική ενέργεια παραμένουν οι φθηνότερες και ταχύτερες λύσεις για την πράσινη μετάβαση – και συνεχίζουν να αποτελούν τον πυρήνα της πολιτικής μας. Όμως πρέπει να εξετάσουμε αν οι νέες πυρηνικές τεχνολογίες μπορούν να παίξουν έναν υποστηρικτικό ρόλο,” δήλωσε ο Lars Aagaard, Υπουργός Κλίματος, Ενέργειας και Υπηρεσιών Κοινής Ωφέλειας της Δανίας.
Η Δανία, που απαγόρευσε την πυρηνική ενέργεια το 1985, ανακοίνωσε στα μέσα Μαΐου ότι θα αναλύσει τις δυνατότητες και τους κινδύνους νέων πυρηνικών τεχνολογιών, ως συμπλήρωμα της ηλιακής και αιολικής ενέργειας. “Δεν έχουμε εμπειρία με την πυρηνική ενέργεια ούτε τη γνώση για την ασφάλεια ή τη διαχείριση αποβλήτων. Γι’ αυτό ξεκινάμε μια σοβαρή μελέτη – όχι για να αντικαταστήσουμε τις ΑΠΕ, αλλά για να δούμε αν η νέα πυρηνική τεχνολογία μπορεί να τις συμπληρώσει στο μέλλον,” πρόσθεσε ο Aagaard.
Ο Georg Zachmann, ανώτερος ερευνητής του think tank Bruegel με έδρα τις Βρυξέλλες, δήλωσε ότι η πυρηνική ενέργεια παραμένει η πιο διχαστική μορφή ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη. “Είναι κάπως έκπληξη που επανέρχεται στο πολιτικό προσκήνιο, δεδομένου ότι το κόστος των ανταγωνιστικών τεχνολογιών όπως τα νέα αιολικά και ηλιακά πάρκα έχει μειωθεί πάνω από 80%, ενώ το κόστος των πυρηνικών έχει αυξηθεί,” τόνισε.Παράλληλα, το «κρυφό κόστος» εξισορρόπησης και μεταφοράς ενέργειας από ΑΠΕ αυξάνεται με την ενίσχυση του μεριδίου τους στο ενεργειακό μείγμα.
Η Ισπανία, που θεωρείται παραδοσιακά αντιπυρηνική, έδειξε σημάδια αλλαγής στάσης. Η Υπουργός Περιβαλλοντικής Μετάβασης Sara Aagesen δήλωσε ότι, παρόλο που τα σχέδια για απενεργοποίηση των αντιδραστήρων μέχρι το 2035 συνεχίζονται, δεν αποκλείονται παρατάσεις λειτουργίας. Η αλλαγή στάσης ήρθε έπειτα από μαζικό μπλακ άουτ που επηρέασε την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη νότια Γαλλία. Ορισμένοι απέδωσαν την ευθύνη στις ΑΠΕ και στους στόχους μηδενικών εκπομπών, αφού Ισπανία και Πορτογαλία βασίζονται έντονα σε ηλιακή και αιολική ενέργεια. Ωστόσο, ο Πρωθυπουργός Σάντσεθ και ο διαχειριστής του εθνικού δικτύου Red Electrica de España (REE) αρνήθηκαν ότι οι ΑΠΕ ευθύνονται για τη διακοπή. “Η συζήτηση ‘πυρηνικά ή ΑΠΕ’ τελικά βοηθά μόνο το φυσικό αέριο — το οποίο θα συνεχίσει να καίγεται όσο δεν επενδύουμε μαζικά σε καθαρές μορφές ενέργειας,” προειδοποιεί ο Zachmann.
Η Γερμανία, που έκλεισε τους τελευταίους της πυρηνικούς σταθμούς το 2023, ανέστειλε την αντίθεσή της προς τη γαλλική πίεση για αναγνώριση της πυρηνικής ενέργειας ως "πράσινης" στην ευρωπαϊκή νομοθεσία. Η αλλαγή πολιτικής ήρθε υπό την ηγεσία του νέου καγκελαρίου Friedrich Merz, όπως ανέφεραν οι Financial Times στις 19 Μαΐου.
Αν και χαμηλών εκπομπών, η πυρηνική ενέργεια διχάζει. Ορισμένοι περιβαλλοντικοί οργανισμοί τη θεωρούν ακριβή και επικίνδυνη εκτροπή από καθαρότερες λύσεις, όπως οι ΑΠΕ. Ο Zachmann παραδέχεται ότι η ιδέα ότι οι παλαιοί πυρηνικοί σταθμοί μπορούν να συνεχίσουν τη λειτουργία τους ή ότι οι μικροί νέοι αντιδραστήρες θα είναι φθηνοί προκαλεί έντονο ενδιαφέρον στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής. “Ωστόσο, τα νέα πυρηνικά εργοστάσια θα είναι δύσκολο να χρηματοδοτηθούν και, στην καλύτερη περίπτωση, θα αποδώσουν σε βάθος δεκαετιών,” σημειώνει.
Σύμφωνα με το ινστιτούτο ενέργειας Ember το ηλεκτρικό σύστημα της ΕΕ μετασχηματίζεται ραγδαία υπέρ των ΑΠΕ. Το πρώτο εξάμηνο του προηγούμενου έτους, η ηλιακή και αιολική ενέργεια έφτασαν το 30% της παραγωγής στην ΕΕ — ξεπερνώντας για πρώτη φορά τα ορυκτά καύσιμα. Την ίδια περίοδο, η παραγωγή πυρηνικής ενέργειας στην ΕΕ αυξήθηκε κατά 3,1%.
