Η διακοπή ρεύματος διάρκειας δύο ωρών που επηρέασε τη μισή Βόρεια Μακεδονία το περασμένο Σαββατοκύριακο αναζωπύρωσε τις ανησυχίες σχετικά με τον ρόλο της ηλιακής ενέργειας και τον ευρύτερο αντίκτυπό της στο ενεργειακό σύστημα — όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο, αλλά και στο διασυνδεδεμένο περιφερειακό δίκτυο. Παρόλο που το κράτος προωθεί τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, η πορεία ενδέχεται να εξελιχθεί σε αρνητική για τους μικροεπενδυτές, σύμφωνα με τοπικά μέσα ενημέρωσης.
Ένας αυξανόμενος αριθμός πολιτών και επιχειρήσεων στη Βόρεια Μακεδονία επενδύει σε φωτοβολταϊκά (PV) συστήματα, παρακινούμενοι από τις υποσχέσεις για μακροπρόθεσμες αποδόσεις και τον στόχο της ενεργειακής ανεξαρτησίας. Ωστόσο, αντί για σταθερές αποδόσεις, πολλοί αντιμετωπίζουν σοβαρά διοικητικά, νομικά και εμπορικά εμπόδια.
Αυτά περιλαμβάνουν καθυστερήσεις στη σύνδεση με το δίκτυο, μη λειτουργικές συμβάσεις αγοράς, ασαφείς κανονισμούς και αθέμιτο ανταγωνισμό με μεγάλους παραγωγούς ενέργειας. Παρά τις αναπτυξιακές δυνατότητές της, η ηλιακή ενέργεια εξελίσσεται σε μια ριψοκίνδυνη επένδυση.
Ένας επιχειρηματίας στον χώρο των φωτοβολταϊκών από το Πρίλεπ δήλωσε σε τοπικά μέσα ότι υπάρχουν σοβαρά προβλήματα στην πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας.
«Οι τιμές του ρεύματος δεν είναι αυτές που ήταν. Τελευταία άκουσα ότι η ταρίφα είναι μόλις 1,4 δηνάρια ανά κιλοβατώρα — ένας γελοίος αριθμός, σε σύγκριση με πριν που ήταν 4–5 δηνάρια. Από τις 10 π.μ. έως τις 3 μ.μ., όταν η παραγωγή από φωτοβολταϊκά κορυφώνεται σε όλη την Ευρώπη, οι παραγωγοί συχνά πληρώνουν για να διοχετεύσουν ρεύμα στο δίκτυο. Αυτό είναι το πρόβλημα με τις αρνητικές τιμές. Τις Κυριακές υπάρχει ιδιαίτερη δυσκολία — τα εργοστάσια είναι κλειστά, δεν υπάρχει ζήτηση και η ενέργεια δεν έχει πού να πάει. Αυτό αναγκάζει τους ιδιοκτήτες να διακόπτουν τη λειτουργία των φωτοβολταϊκών τους,» εξήγησε, σημειώνοντας επίσης ότι οι αιχμές στην παραγωγή ακολουθούνται από προκλήσεις στη διανομή της ενέργειας.
Σύμφωνα με τον Αλεξάνταρ Πατρικλίσκι, επιχειρηματία από τα Σκόπια που διατηρεί φωτοβολταϊκή μονάδα, ο αυξανόμενος αριθμός φωτοβολταϊκών συστημάτων δημιουργεί υπερπροσφορά κατά τις ώρες ηλιοφάνειας. Η πλεονάζουσα ενέργεια, όπως λέει, πρέπει να αποθηκεύεται.
«Εργαζόμαστε για την εγκατάσταση συστημάτων μπαταριών ώστε να αποθηκεύουμε την πλεονάζουσα ενέργεια και να την απελευθερώνουμε όταν η ζήτηση και οι τιμές είναι υψηλότερες. Αν θέλουμε πραγματικά να μειώσουμε τις εκπομπές CO₂ και να προστατέψουμε τον πλανήτη, αυτός είναι ο μόνος δρόμος,» δήλωσε ο Πατρικλίσκι.
Μέχρι στιγμής, η Βόρεια Μακεδονία έχει εγκαταστήσει συνολικά 847,65 MW ηλιακής ισχύος, που αντιστοιχούν στο 13,91% της συνολικής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας της χώρας — εκ των οποίων τα 341,5 MW εγκαταστάθηκαν μόνο το 2024.
Η ειδικός ενέργειας Μπιλκάνα Τσιτκουσέβα Ντιμιτρόφσκα από το Πανεπιστήμιο του Στιπ προειδοποιεί ότι η ραγδαία αύξηση εγκαταστάσεων ηλιακής ενέργειας προκαλεί σημαντική πίεση τόσο στο επίπεδο διανομής όσο και στο επίπεδο μεταφοράς του ηλεκτρικού συστήματος.
«Οι ηλιακές μονάδες παράγουν την περισσότερη ενέργεια κατά τη διάρκεια της ημέρας, όταν η ζήτηση είναι συχνά χαμηλή. Αυτό δημιουργεί πλεονάζουσα ενέργεια στο δίκτυο. Επιπλέον, η αύξηση των PV μπορεί να οδηγήσει σε προβλήματα υπερτάσεων στο δίκτυο διανομής, προκαλώντας αστάθεια. Η ταχεία επέκταση των φωτοβολταϊκών απαιτεί παράλληλες επενδύσεις σε νέα υποδομή, όπως συστήματα αποθήκευσης και νέους υποσταθμούς,» εξήγησε.
Επισήμανε επίσης ότι οι πολίτες και οι επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προκλήσεις με τις συνδέσεις στο δίκτυο, τις πληρωμές και τις πωλήσεις ηλεκτρικής ενέργειας.
«Τα μεγαλύτερα προβλήματα προέρχονται από τις χρονοβόρες διοικητικές διαδικασίες και τη χαμηλή μεταφορική ικανότητα του δικτύου. Χρειαζόμαστε δομικές μεταρρυθμίσεις, σαφείς προτεραιότητες και υποστηρικτικές πολιτικές για τις ανανεώσιμες πηγές, ώστε να εξασφαλίσουμε ένα βιώσιμο και αποδοτικό ενεργειακό σύστημα,» σημείωσε.
