Η πυρηνική ενέργεια βρίσκεται ξανά στο προσκήνιο, με τις χώρες να αναζητούν ασφαλείς και ευέλικτες λύσεις για καθαρή παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Οι Small Modular Reactors (SMRs), δηλαδή Μικροί Αρθρωτοί Αντιδραστήρες, προτείνουν μια νέα εποχή στην πυρηνική τεχνολογία.
Οι Small Modular Reactors (SMRs), είναι μια νέα μορφή πυρηνικών αντιδραστήρων. Είναι πολύ μικρότεροι από τους παραδοσιακούς, φτιάχνονται σε εργοστάσια και μεταφέρονται έτοιμοι στην περιοχή όπου θα χρησιμοποιηθούν. Έχουν ισχύ περίπου 50–300 megawatt (MW), δηλαδή αρκετή για να καλύψει τις ανάγκες μιας μικρής πόλης. Όπως και οι μεγάλοι αντιδραστήρες, παράγουν ενέργεια από τη διάσπαση ατόμων ουρανίου (τεχνολογία σχάσης), αλλά με έναν πολύ πιο ασφαλή τρόπο.
Το εντυπωσιακό με τους SMRs είναι ότι διαθέτουν παθητικά συστήματα ψύξης. Αυτό σημαίνει ότι δεν χρειάζονται ηλεκτρικό ρεύμα ή αντλίες για να ψύχονται σε περίπτωση βλάβης. Αν κάτι πάει στραβά, ο αντιδραστήρας ψύχεται μόνος του, με φυσικές διαδικασίες όπως η εξάτμιση και η συμπύκνωση του νερού — χωρίς ανθρώπινη παρέμβαση.
Αυτός ο τρόπος λειτουργίας μειώνει τον κίνδυνο ατυχημάτων, ακόμη κι αν κοπεί το ρεύμα.
Οι SMRs είναι ιδανικοί για μικρές ή απομακρυσμένες περιοχές για χώρες που δεν έχουν ανεπτυγμένο ενεργειακό δίκτυο, για χώρες σεισμογενείς και για καταστάσεις όπου απαιτείται ευελιξία και ασφάλεια.
Μπορούν να εγκατασταθούν εύκολα, να προστεθούν νέες μονάδες όποτε χρειάζεται και να παραχθεί καθαρή ενέργεια χωρίς εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα. Οι νέοι πυρηνικοί αντιδραστήρες αντέχουν τους ισχυρότερους σεισμούς.
Ένα από τα πιο καινοτόμα στοιχεία των SMRs είναι η δυνατότητα υπόγειας εγκατάστασης. Οι μονάδες τοποθετούνται μέσα σε ενισχυμένες δεξαμενές από σκυρόδεμα, συνήθως κάτω από το επίπεδο του εδάφους. Τα πλεονεκτήματα αυτής της επιλογής είναι πολλαπλά:
- Μειώνεται η πλευρική επιρροή των σεισμικών κυμάτων, καθώς το υπέδαφος προσφέρει σταθερότητα.
- Προστατεύονται από δευτερογενή φαινόμενα όπως κατολισθήσεις, πυρκαγιές ή τσουνάμι.
- Το περιβάλλον τους λειτουργεί σαν φυσικός μονωτής σεισμικών κραδασμών.
- Ορισμένα σχέδια SMRs χρησιμοποιούν ειδικά τεχνολογικά συστήματα στη θεμελίωση, όπως ελαστικά υποστρώματα (Base Isolators),κατασκευασμένα από καουτσούκ και μέταλλο, απορροφούν τη σεισμική ενέργεια και επιτρέπουν στην μονάδα να κινείται ανεξάρτητα από το έδαφος.
- Απόσβεση ενέργειας (Dampers): Μηχανισμοί που διαχέουν τη σεισμική ενέργεια σε ειδικές περιοχές, μειώνοντας τις ταλαντώσεις του εξοπλισμού και αποτρέποντας καταστροφές.
- Συμπαγής, μονολιθική δομή. Οι SMRs έχουν ενιαίο σχεδιασμό. Ο πυρήνας, οι γεννήτριες ατμού και τα συστήματα ασφαλείας είναι ενσωματωμένα σε ένα και μόνο δοχείο. Αυτό μειώνει τον αριθμό των αγωγών και εξαρτημάτων που θα μπορούσαν να αστοχήσουν σε σεισμό. Το αποτέλεσμα είναι μία υψηλής σταθερότητας και μικρής επικινδυνότητας μονάδα, που προσφέρει μεγάλη ανθεκτικότητα.
Ήδη πολλές χώρες, όπως ο Καναδάς, οι ΗΠΑ και η Φινλανδία, επενδύουν στην τεχνολογία των SMRs. Αναμένεται ότι μέσα στα επόμενα χρόνια θα αρχίσουν να χρησιμοποιούνται ευρέως, προσφέροντας ασφαλή και καθαρή ενέργεια.
Στο πλαίσιο της παγκόσμιας ενεργειακής μετάβασης, οι Μικροί Μοναδιαίοι Πυρηνικοί Αντιδραστήρες (SMRs – Small Modular Reactors) έχουν τραβήξει την προσοχή κυβερνήσεων, εταιρειών ενέργειας και επιστημόνων. Συνδυάζοντας χαμηλές εκπομπές, ευελιξία εγκατάστασης και ενισχυμένη ασφάλεια, αποτελούν υποψήφιους «πρωταγωνιστές» της παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας τα επόμενα χρόνια. Όμως, το κόστος εγκατάστασης παραμένει κρίσιμο ερώτημα για την υλοποίηση αυτών των μονάδων.
Οι λεγόμενες FOAK (First of a Kind) μονάδες έχουν συνήθως αυξημένο κόστος. Η ανάπτυξη, η αδειοδότηση και η κατασκευή μιας πρωτοποριακής τεχνολογίας συνοδεύεται από αβεβαιότητες και αναπόφευκτες καθυστερήσεις. Ενδεικτικά, το πρώτο έργο της NuScale στις ΗΠΑ είδε το προβλεπόμενο κόστος του να φτάνει τα 6 δισεκατομμύρια δολάρια για ισχύ 300 MW, δηλαδή 20.000 δολάρια ανά εγκατεστημένο kW. Αντίστοιχα υψηλό κόστος παρουσιάζει και το σχέδιο Clinch River της TVA, το οποίο εκτιμάται στα 5,4 δισεκατομμύρια δολάρια για ίδια ισχύ.
Η Ελλάδα σήμερα δεν διαθέτει πυρηνική υποδομή, γεγονός που συνεπάγεται: Υψηλό κόστος αρχικής επένδυσης (προμήθεια, εκπαίδευση, δίκτυα), καθυστέρηση στην αδειοδότηση, εξάρτηση από ξένους κατασκευαστές και τεχνογνωσία
Αυτό σημαίνει πως μια πρώτη μονάδα SMR 300 MW θα κόστιζε πιθανότατα άνω των 4–5 δισεκατομμυρίων ευρώ, αν δεν ενταχθεί σε ευρύτερη διακρατική ή ευρωπαϊκή πρωτοβουλία.
Ωστόσο, στο μέλλον, αν η Ελλάδα συμμετάσχει σε ευρωπαϊκά δίκτυα πυρηνικής καινοτομίας ή συνεργαστεί με κράτη που αναπτύσσουν ήδη SMR (π.χ. Ρουμανία, Φινλανδία, Πολωνία), το κόστος μπορεί να πέσει κάτω από 1,5 δις €. ανά μονάδα.
Οι SMRs είναι μια πολλά υποσχόμενη λύση για το ενεργειακό μέλλον του πλανήτη. Με μικρό μέγεθος, υψηλή ασφάλεια και καθαρή λειτουργία, δείχνουν τον δρόμο για μια βιώσιμη και πράσινη πυρηνική ενέργεια.
