Η εξαγορά του ομίλου Ελληνικά Χρηματιστήρια από το διεθνή όμιλο Euronext – αν γίνει τελικώς δεκτή η πρόταση από τους μετόχους της ΕΧΑΕ - δεν θα αλλάξει μόνο το status quo στο ελληνικό χρηματιστήριο μετοχών, το οποίο λειτουργεί από το μακρινό 1880, αλλά θα αλλάξει και τη λειτουργία και την οντότητα του νεοσύστατου χρηματιστηρίου ενέργειας, που λειτουργεί από το 2018. Και ασφαλώς, θα αλλάξει και τον τρόπο που γίνονται οι… τιμολογήσεις στην αγορά ενέργειας.
Η προοπτική της εξαγοράς του ομίλου ΕΧΑΕ (Athens Stock Exchange) από την Euronext ανοίγει ένα παράθυρο ευκαιριών για την ελληνική αγορά ενέργειας.
Πρώτον, η ένταξη της ελληνικής αγοράς ενέργειας στο δίκτυο ενός μεγάλου ευρωπαϊκού ομίλου σημαίνει άμεση πρόσβαση σε μεγαλύτερο πλήθος διεθνών επενδυτών. Η Euronext προσφέρει ευρύτερο «ράφι» με επενδυτές και θεσμικούς παίκτες, που μπορούν να φέρουν ρευστότητα στις συναλλαγές ενέργειας — κάτι που μεταφράζεται σε πιο αξιόπιστες τιμές και μικρότερες διακυμάνσεις για παραγωγούς και προμηθευτές.
Δεύτερον, η τεχνολογία και οι υποδομές συναλλαγών της Euronext είναι σαφώς πιο ώριμες, έχουν μεγαλύτερο βάθος και μεγάλη εμπειρία, καθώς ήδη στην «ομπρέλα» βρίσκονται εφτά χρηματιστηριακές αγορές. Ενσωματώνοντας την πλατφόρμα και τις υπηρεσίες post-trade (εκκαθάριση, διακανονισμός, διαχείριση ρίσκου), η Ελλάδα θα μπορούσε να επεκτείνει τα προϊόντα που προσφέρει — για παράδειγμα περισσότερα παράγωγα ενέργειας, διασυνοριακά πακέτα και συνδυασμούς προϊόντων «πράσινης» ενέργειας — αυξάνοντας το βάθος και τη χρηστικότητα της αγοράς.
Τρίτον, η συμμαχία με έναν πανευρωπαϊκό φορέα θα διευκόλυνε τη σύνδεση της ελληνικής αγοράς με άλλες αγορές της Euronext και την προσέλκυση δημιουργίας κόμβων ρευστότητας για την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Αυτό θα μπορούσε να μετατρέψει την Ελλάδα σε μικρότερου αλλά σημαντικού βάρους περιφερειακό κόμβο, ιδιαίτερα για προϊόντα που σχετίζονται με ανανεώσιμες πηγές και πιστοποιητικά προέλευσης.
Ερωτήματα
Βεβαίως, υπάρχουν και ενστάσεις, προϋποθέσεις και ερωτήματα καθώς το όφελος, δεν θεωρείται δεδομένο ούτε «κλειδωμένο». Απαιτείται συντονισμός σε ρυθμιστικό επίπεδο, διασφάλιση της ανεξαρτησίας κρίσιμων λειτουργιών και επένδυση στη γνώση των τοπικών συμμετεχόντων. Επίσης, θέματα δημόσιου συμφέροντος, εργασιακά και κόστους πρόσβασης για μικρότερους παίκτες πρέπει να αντιμετωπιστούν ώστε η «μεγέθυνση» να μην αποκλείσει τοπικούς φορείς.
Σε κάθε περίπτωση, αν η εξαγορά ολοκληρωθεί και το μοντέλο λειτουργίας και αλληλοκάλυψηης των αγορών σχεδιαστεί σωστά, η ένταξη της ΕΧΑΕ στον όμιλο Euronext μπορεί να προσφέρει στην ελληνική αγορά ενέργειας πιο πολλούς επενδυτές, καλύτερη τεχνολογία, νέα προϊόντα και πιο στενές διασυνδέσεις με την Ευρώπη — προϋποθέσεις για μεγαλύτερο βάθος, ρευστότητα και σταθερότητα. Τα οφέλη όμως θα εξαρτηθούν από την εφαρμογή πολιτικών που θα εξισορροπήσουν διεθνή σύγκλιση και τοπικό δημόσιο συμφέρον.
Το παράδοξο της ελληνικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας το 2025
Παρά τη σημαντική πτώση των χονδρικών τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στην Ελλάδα το 2025, οι τελικοί καταναλωτές εξακολουθούν να πληρώνουν από τις υψηλότερες τιμές λιανικής στην Ευρώπη. Οι τιμές spot στο Χρηματιστήριο Ενέργειας μειώθηκαν από τα 135 €/MWh τον Ιανουάριο σε 92,5 €/MWh τον Ιούλιο, χάρη στην αυξημένη παραγωγή ΑΠΕ και τη σταθερότητα του φυσικού αερίου.
Ωστόσο, τα οφέλη αυτά δεν φτάνουν στους καταναλωτές λόγω συστημικών προβλημάτων: αυξημένου κόστους εξισορρόπησης που προβλέπεται να ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ το 2025, αδιαφανών διαδικασιών και χρονικών ανισορροπιών μεταξύ παραγωγής και ζήτησης. Η ενδοημερήσια μεταβλητότητα τιμών – χαμηλές μεσημεριανές τιμές από ηλιακή παραγωγή και υψηλές βραδινές αιχμές από θερμικούς σταθμούς – μειώνει την αξία της φθηνής ενέργειας για τον τελικό χρήστη.
Η αποθήκευση ενέργειας και η ενίσχυση της ευελιξίας θα μπορούσαν να εξομαλύνουν τις αιχμές και να περιορίσουν την εξάρτηση από φυσικό αέριο. Όμως, η πραγματική αξιοποίηση αυτών των τεχνολογιών εξαρτάται από σαφή ρυθμιστικά πλαίσια και προβλέψιμες ροές εσόδων.
Χωρίς διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις στον τρόπο εξισορρόπησης, τη διαχείριση του διακανονισμού και την ευθυγράμμιση κινήτρων σε όλα τα επίπεδα της αγοράς, η Ελλάδα κινδυνεύει να διατηρήσει υψηλό κόστος για τους καταναλωτές και να πλήξει τη βιομηχανική της ανταγωνιστικότητα, παρά τη βελτίωση των χονδρικών τιμών.
Προοπτικές
Σημαντικές προοπτικές ανοίγονται και για τις ελληνικές ενεργειακές εταιρείες, όπως η ΔΕΗ και οι επιχειρήσεις ΑΠΕ, που θα μπορούν να αντλούν κεφάλαια από ένα ευρύτερο ευρωπαϊκό επενδυτικό κοινό. Η δυνατότητα διπλής εισαγωγής τίτλων σε διαφορετικές αγορές ενδέχεται να μειώσει το κόστος χρηματοδότησης νέων έργων και επενδύσεων.
Τέλος, η στρατηγική επιδίωξη της Euronext να αναδείξει την Αθήνα σε περιφερειακό χρηματοοικονομικό κόμβο για τη Νοτιοανατολική Ευρώπη θα μπορούσε να καταστήσει την ελληνική αγορά ενέργειας σημείο αναφοράς για την περιοχή, προσελκύοντας νέα προϊόντα και κεφάλαια από γειτονικές χώρες.
Σε κάθε περίπτωση όμως, αν τελικώς ολοκληρωθεί το deal κα ι το Euronext αναλάβει την ευθύνη καθοδήγησης και ανάπτυξης του ομίλου ΕΧΑΕ, τότε και το χρηματιστήριο ενέργειας θα ωφεληθεί τα μέγιστα. Η συμφωνία αυτή έχει τη δυναμική να μεταμορφώσει το ελληνικό χρηματιστήριο ενέργειας, ενισχύοντας τη ρευστότητα, τη διαφάνεια και την περιφερειακή του επιρροή.
