Μεγάλες προκλήσεις αντιμετωπίζει η ελληνική αλλά και η ευρωπαϊκή ιχθυοκαλλιέργεια, που δίνει τα πλέον πράσινα αλλά και υψηλότατου πρωτεϊνικού φορτίου τρόφιμα. Αυτό τόνισε η Λάρα Μπαράζι-Γερουλάνου, η πρώτη γυναίκα πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας και μέλος της διοίκησης της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) μιλώντας στο συνέδριο που διοργάνωσε στο ΕΚΠΑ, την Τετάρτη 17/9, η Ένωση με τίτλο “Από ιχνηλάσιμες πρώτες ύλες, σε πιστοποιημένες ιχθυοτροφές”.
Όπως σημείωσε η κα Μπαράζι - Γερουλάνου ο κλάδος των ιχθυηρών είναι ο πλέον επαρκής ως προς τι δυνατότητες κάλυψης διατροφικών αναγκών, αλλά και προκλήσεων αειφορίας, στο πεδίο των τροφίμων. Υπογράμμισε ότι απαιτεί λίγο νερό και μειωμένο αποτύπωμα άνθρακα, ενώ είναι κομβικός για την ΕΕ, αποτελώντας συστατικό στοιχείο της διατροφικής της κουλτούρας σε μια ήπειρο με τα υψηλότερα περιβαλλοντικά και κοινωνικά στανταρντ. Ενδεικτικό της σημασίας του, όπως τόνισε είναι το ότι αποτελεί “πυλώνα” του Green Deal. Ωστόσο αντιμετωπίζει σειρά προκλήσεων.,
“Είμαστε σε σταυροδρόμι και πρέπει να περάσουμε σε δράση για καινοτομία” τόνισε η πρόεδρος της Ομοσπονδίας Ευρωπαίων Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας σημειώνοντας ότι η για την Ελλάδα, που είναι ο παραδοσιακός ηγέτης σε ευρωπαϊκό επίπεδο, ο κλάδος έχει ένα έντονο εξαγωγικό αποτύπωμα με 600 εκατ πωλήσεις.
Κλειδί το χωροταξικό
Στο μεταξύ κλειδί για την επόμενη μέρα για τον κλάδο στην Ελλάδα είναι το χωροταξικό, στο οποίο αναφέρθηκε ο Πρωθυπουργός στη ΔΕΘ. Συγκεκριμένα, είχε κάνει λόγο για καθυστερήσεις και είχε ζητήσει επιταχύνσεις. Το θέμα είναι κομβικό, με βάση και τις αναφορές που κατατέθηκαν στο συνέδριο, ενώ όπως τόνισε στο χαιρετισμός του, ο γενικός γραμματέας του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων Σπύρος Πρωτοψάλτης αποτελεί προτεραιότητα η ολοκλήρωση του Ειδικού Χωροταξικού Πλαισίου για τις Υδατοκαλλιέργειες και η έκδοση των Προεδρικών Διαταγμάτων για τις ΠΟΑΥ (Περιοχές Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών).
Σημείωσε, ότι “η ολοκλήρωση αυτού του πλαισίου αποτελεί άμεση κυβερνητική δέσμευση, ώστε να εξασφαλιστεί: θερμική σταθερότητα για επενδυτές και παραγωγούς, σαφές πλαίσιο αδειοδότησης, προστασία του περιβάλλοντος και των παράκτιων περιοχών, και οργανωμένη, υπεύθυνη ανάπτυξη του κλάδου”.
“Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούμε τις προϋποθέσεις για έναν κλάδο ακόμη πιο ισχυρό, εξωστρεφή και ανταγωνιστικό διεθνώς, που θα συμβάλει στην εθνική παραγωγική ανασυγκρότηση, στη δημιουργία θέσεων εργασίας και στην επισιτιστική ασφάλεια της χώρας”, επισήμανε.
Όπως ανέφερε ο Γ.Γ. του ΥπΑΑΤ, μέσω του Προγράμματος Αλιείας, Υδατοκαλλιέργειας και Θάλασσας 2021–2027 (ΠΑΛΥΘ), υλοποιείται το Σχέδιο Παραγωγής και Εμπορίας της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Ιχθυοκαλλιέργειας με δράσεις για το branding, την προώθηση των ελληνικών ιχθυηρών προϊόντων και χρηματοδότησης ενεργειών προώθησης και εμπορίας προϊόντων υδατοκαλλιέργειας και αλιείας
Το “σήμα” της ΕΛΟΠΥ
“Η εξαγγελία του πρωθυπουργού για την ολοκλήρωση του ειδικού χωροταξικού σχεδίου για τις ιχθυοκαλλιέργειες (ΠΟΑΥ), αποτελεί μια ιδιαίτερα θετική εξέλιξη για την ΕΛΟΠΥ και τα μέλη της - για τους 12.000 εργαζόμενους, τις τοπικές κοινωνίες και τη συνεισφορά στις εξαγωγές της χώρας. Πρόκειται για μια διαχρονική εκκρεμότητα, που συνδέεται άμεσα με τη βιώσιμη ανάπτυξη, τη διαφάνεια στις διαδικασίες αδειοδότησης και τη δημιουργία σαφούς πλαισίου για επενδύσεις. Το μήνυμα του πρωθυπουργού αποτελεί οδηγό για το αρμόδιο Υπουργείο, προκειμένου να δρομολογηθούν οι απαραίτητες ενέργειες και να προχωρήσει ουσιαστικά η υλοποίηση της εξαγγελίας αυτής. Ως ΕΛΟΠΥ έχουμε υποχρέωση και το έχουμε αποδείξει διαχρονικά ότι πρόθεσή μας είναι να συνεργαστούμε με όλους τους φορείς έχοντας ως γνώμονα το κοινό συμφέρον, την περιβαλλοντική ισορροπία και την περιφερειακή ανάπτυξη”, ανέφερε σε δήλωσή του λίγες ώρες μετά τις εξαγγελίες του κ. Μητσοτάκη, ο πρόεδρος της ΕΛΟΠΥ, Απόστολος Τουραλιάς.
Οι μεγάλες προκλήσεις του κλάδου
Στο μεταξύ, με πρώτο το χωροταξικό, όπως αναφέρθηκε στην ημερίδα, ο κλάδος της εγχώριας ιχθυοκαλλιέργειας βρίσκεται αντιμέτωπος με πληθώρα προκλήσεων τα τελευταία χρόνια, όπως η γραφειοκρατία, το υψηλό κόστος παραγωγής, η αδυναμία πρόσβασης των επιχειρήσεων του κλάδου σε τραπεζική χρηματοδότηση, η όξυνση του ανταγωνισμού από την Τουρκία και φυσικά η ιλιγγιώδης ταχύτητα με την οποία «τρέχει» η κλιματική αλλαγή.
Σε όλα αυτά έρχονται να προστεθούν και τα ζητήματα του κλίματος αλλά των ζητημάτων με τη μεγαλύτερη εταιρεία του κλάδου στην Ελλάδα, την Avramar.
“Η κλιματική αλλαγή ξαναγράφει τον χάρτη της γεωργίας και της θαλάσσιας ζωής”, τόνισε, απευθύνοντας χαιρετισμό στην ημερίδα η Διευθύντρια Επικοινωνίας της ΕΛΟΠΥ, Ισμήνη Μπογδάνου.
Οι προοπτικές του αύριο
«Η Ελλάδα με 15.000 χλμ ακτογραμμής και 3.000 νησιά έχει και θα συνεχίσει να έχει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανάπτυξη της βιώσιμης ιχθυοκαλλιέργειας», δήλωσε στη συνέχεια ο πρόεδρος της εταιρείας παραγωγής ιχθυοτροφών, Irida, Νίκος Παπαϊωάννου, με την κυρία Μπογδάνου να συμπληρώνει την ανάγκη να αντιληφθούν όλοι ότι η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια συνιστά μια «εθνική ευκαιρία». «Η ισχυρή εξαγωγική δραστηριότητα της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας είναι αυτή που τη διαφοροποιεί», σημείωσε από την πλευρά της η πρόεδρος της Federation of European Aquaculture Producers (FEAP) και μέλος του ΔΣ της ΕΛΟΠΥ, Lara Barazi-Γερουλάνου, καθιστώντας σαφές πως πρόκειται για έναν κρίσιμο κλάδο για το σύνολο της αγροδιατροφής, ο οποίος χρειάζεται να επενδύσει στην καινοτομία, την έρευνα και την ανάπτυξη.
Η σημασία των ιχθυοτροφών και η εικόνα στην Ελλάδα
Απαντώντας, πάντως, στα όσα ακούγονται για τα θέματα της αειφορίας ο κλάδος εστίασε στο πώς παράγονται οι ιχθυοτροφές, στην περιβαλλοντικά υπεύθυνη αλίευση πρώτων υλών. αλλά και στο ρόλο των θαλάσσιων συστατικών στην παραγωγή ιχθυοτροφών.
Σύμφωνα με τον Deputy Division Director της Sustainable Fisheries Partnership, Dave Martin, κάθε συστατικό που αφορά στην παραγωγή ιχθυοτροφής θα πρέπει να καλύπτεται από πλήρη διαφάνεια, ενώ οι παραγωγοί ιχθυοτροφών θα πρέπει να δεσμευτούν για τις κινήσεις που διασφαλίζουν το μέλλον τους, καθώς και για την ανάληψη πρωτοβουλιών με στόχο τον περιορισμό των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής στην παραγωγή ιχθυοτροφών.
Μιλώντας για την εικόνα των ιχθυοτροφών στην Ελλάδα ο πρόεδρος της Irida, Νίκος Παπαϊωάννου, ανέφερε ότι η παραγωγή αγγίζει τις 290.000 τόνους, οι εξαγωγές ανέρχονται σε 30.000 τόνους και οι εισαγωγές σε 12.000 τόνους, ενώ η κατανάλωση εκτιμάται σε 272.000 τόνους. Συνολικά υπάρχουν οκτώ εργοστάσια παραγωγής ιχθυοτροφών τη χώρα, ενώ ο τζίρος της αγοράς εκτιμάται στα 400 εκατ. ευρώ.
Στην ερώτηση «τι τρώνε τα ψάρια;» ο κ. Παπαϊωάννου εξήγησε ότι απαιτούνται δύο κιλά ιχθυοτροφής για την παραγωγή ενός κιλού ψαριού (τσιπούρα και λαβράκι), αποκαλύπτοντας δε πως η Ελλάδα χρησιμοποιεί ελάχιστο ποσοστό ιχθυαλεύρου και ιχθυελαίου αλιείας το οποίο είναι πιστοποιημένο για την αειφορία του.
«Οι συνθέσεις των ελληνικών ιχθυοτροφών κατά 50-55% προέρχονται από μετατροπή υπολειμμάτων σε πρώτες ύλες, καθιστώντας τες παράδειγμα προς μίμηση κυκλικής οικονομίας», σημείωσε. Ο κλάδος σε αριθμούς Το 2024 χαρακτηρίστηκε έτος σταθερότητας για τον κλάδο μετά την «τέλεια καταιγίδα» που έπληξε το ελληνικό ψάρι τη διετία 2022-2023 στη σκιά της όξυνσης των πληθωριστικών πιέσεων.
Η παραγωγή
Στο μεταξύ η παραγωγή, φέτος, αναμένεται να κλείσει στα ίδια επίπεδα με το 2024 που ήταν λίγο πιο κάτω από το 2023. Να σημειωθεί ότι με βάση την τελευταία ετήσια έκθεση Υδατοκαλλιέργειας της ΕΛΟΠΥ, η παραγωγή ψαριών ιχθυοκαλλιέργειας το 2023 ανήλθε σε 131.300 τόνους αξίας 752 εκατ. ευρώ, παρουσιάζοντας μείωση 4% ως προς τον όγκο και την αξία πωλήσεων σε σχέση με το προηγούμενο έτος.
Η τάση αυτή χαρακτηρίζει τον κλάδο της μεσογειακής υδατοκαλλιέργειας σε ευρωπαϊκό και σε διεθνές επίπεδο και είναι αποτέλεσμα των πρόσφατων γεωπολιτικών εξελίξεων που επηρέασαν τόσο τις επιχειρήσεις όσο και την αγοραστική δύναμη των καταναλωτών. Η τσιπούρα και το λαβράκι αποτελούν το 92% της παραγωγής και το υπόλοιπο 8% αποτελείται από άλλα μεσογειακά είδη όπως ο κρανιός και το βραχύπτερο φαγκρί.
Αναλυτικότερα, η παραγωγή τσιπούρας και λαβρακιού ανήλθε σε 121.300 τόνους (66.000 τόνοι τσιπούρας και 55.300 τόνοι λαβρακιού) συνολικής αξίας σχεδόν 697 εκατ. ευρώ. Σε σχέση με το 2022 παρατηρείται πτώση 4,2% ως προς τον όγκο παραγωγής και πτώση 4,5% ως προς την αξία πωλήσεων.
Σε σχέση με το 2022, η παραγωγή τσιπούρας σημείωσε πτώση 9% ως προς τον όγκο και πτώση 8% ως προς την αξία πωλήσεων ενώ το λαβράκι αύξηση κατά 2,5% ως προς τον όγκο και οριακή πτώση 0,2% ως προς την αξία πωλήσεων. Αν και οι κλιμακούμενες πληθωριστικές πιέσεις στα τρόφιμα το 2023 είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές και στην κατανάλωση ψαριών, η ελληνική ιχθυοκαλλιέργεια διατήρησε την έντονη εξωστρέφεια της καθώς διέθεσε το 83% της παραγωγής σε 36 χώρες εκτός Ελλάδας και το υπόλοιπο 17% της παραγωγής στην εγχώρια αγορά.
Το 2023 εξήχθησαν 100.361 τόνοι τσιπούρας και λαβρακιού αξίας 572 εκατ. ευρώ. Κυριότερες αγορές για το ελληνικό ψάρι ιχθυοκαλλιέργειας παραμένουν παραδοσιακά η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία, που απορροφούν πάνω από τη μισή ελληνική παραγωγή.
Σε αυτές τις τρεις χώρες πωλήθηκε το 2023 το 61% της ελληνικής παραγωγής ή το 73% των εξαγωγών. Αν εξαιρεθούν ΗΠΑ, Ολλανδία, Γερμανία, Βουλγαρία, Πορτογαλία, Ρουμανία Καναδά, Κύπρο και Αγγλία όπου οι εξαγωγές κυμάνθηκαν από 1.000 - 5.000 τόνους, σε όλες τις υπόλοιπες 24 χώρες οι εξαγωγές κυμάνθηκαν κάτω των 800 τόνων. Οι μέσες τιμές εξαγωγής το 2023 ήταν πιεσμένες κυρίως για το λαβράκι. Η μέση τιμή πώλησης της τσιπούρας κυμάνθηκε στα 5,24 ευρώ/κιλό παρουσιάζοντας οριακή βελτίωση 0,6% σε σχέση με το προηγούμενο έτος ενώ για το λαβράκι η μέση τιμή πώλησης μειώθηκε κατά 2,6 % στα 6,3 ευρώ/κιλό. Ωστόσο, φέτος, οι τιμές είναι πάνω από 7 ευρώ, λόγω μειωμένης παραγωγής της Τουρκίας αλλά και της Ελλάδος, σε επίπεδα δηλαδή που είναι ρεκόρ 20ετίας.
Η Avramar
Στο μεταξύ, στην τελική ευθεία η διαδικασία διάσωσης της Avramar, της μεγαλύτερης εταιρείας παραγωγής τσιπούρας και λαβρακιού στην Ευρώπη, καθώς σύμφωνα με πληροφορίες έκλεισαν τελευταίες εκκρεμότητες μεταξύ των πιστωτριών τραπεζών και του προτιμητέου επενδυτή Aqua Bridge. Το Δ.Σ. αναμένεται να καταθέσει σε συνεργασία με τις πιστώτριες τράπεζες στο Πρωτοδικείο το σχέδιο εξυγίανσης έως τις 31 Οκτωβρίου. Ωστόσο, η υπόθεση θα περάσει από το Πρωτοδικείο όπου δεν αποκλείεται ο βασικός μέτοχος Amerra, που πλέον δεν εκπροσωπείται στο ΔΣ, να καταθέσει δική του πρόταση ή να προχωρήσει σε νομικές ενέργειες που θα μπορούσαν να μπλοκάρουν ή να καθυστερήσουν τη διαδικασία.
Η παρουσία του επικεφαλής της Aqua Bridge
Αίσθηση, πάντως, προξένησε η παρουσία του επικεφαλής της Aqua Bridge, Mohammad Tabish, στην ημερίδα που διοργάνωσε χθες η Ελληνική Οργάνωση Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) σε συνεργασία με το MarinTrust, παγκόσμιο πρόγραμμα πιστοποίησης πρώτων υλών θαλάσσιας προέλευσης, κίνηση που ερμηνεύεται από παράγοντες της αγοράς ως πρόθεση της εταιρείας να εμφανιστεί ενεργά στον κλάδο ακριβώς τη στιγμή που κρίνεται το μέλλον της Avramar.
