Η οργισμένη ομιλία του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ στα Ηνωμένα Έθνη για την κλιματική πολιτική μοιάζει με μια καθυστερημένη προσπάθεια να ανακόψει τη ριζική αναδιάρθρωση του παγκόσμιου ενεργειακού μείγματος, γράφει ο αρθρογράφος του Bloomberg John Authers.
Τα τελευταία στοιχεία δείχνουν ότι, για πρώτη φορά στην ιστορία, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας παρήγαγαν περισσότερη ηλεκτρική ενέργεια παγκοσμίως από τον άνθρακα κατά το πρώτο εξάμηνο του 2025.
Σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακής Πληροφόρησης των ΗΠΑ (EIA), από τα 12,3 GW που πρόκειται να αποσυρθούν φέτος από το αμερικανικό δίκτυο, σχεδόν το 70% προέρχεται από εργοστάσια καύσης άνθρακα.
Η απομάκρυνση αυτή δεν προκαλεί έκπληξη· η ιδεολογική και επενδυτική ώθηση προς τις «πράσινες» τεχνολογίες έχει οδηγήσει σε έκρηξη νέων επενδύσεων. Όμως, η πολιτική αντίδραση που εκφράζει ο Τραμπ —με την προσπάθειά του να «αναστήσει» το κάρβουνο— ακόμη δεν έχει αποτυπωθεί στους αριθμούς της παραγωγής.
Πλέον, η παραγόμενη ηλεκτρική ενέργεια προέρχεται κατά 34,3% από ανανεώσιμες πηγές και κατά 34,2% από άνθρακα.
Το ρεύμα της Τεχνητής Νοημοσύνης
Η υπόθεση, όμως, ξεπερνά την πολιτική και την ιδεολογία.
Η πραγματικότητα είναι απλή: η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας εκτοξεύεται, τροφοδοτούμενη από τα ενεργοβόρα data centers που στηρίζουν την ανάπτυξη της τεχνητής νοημοσύνης (AI).
Μετά από χρόνια τεχνολογικών βελτιώσεων, οι ανανεώσιμες πηγές βρίσκονται σε πλεονεκτική θέση για να καλύψουν αυτή τη νέα ζήτηση.
Όπως σημειώνει ο Marijn van Diessen της STX Group: «Βλέπουμε ισχυρή ζήτηση για ανανεώσιμη ενέργεια φέτος, ιδιαίτερα από τις μεγάλες τεχνολογικές εταιρείες και τα data centers. Οι ενεργειακές τους ανάγκες αυξάνονται ραγδαία και παραμένουν δεσμευμένες να προμηθεύονται καθαρή ενέργεια για να επιτύχουν τους στόχους τους έως το 2030. Μάλιστα, ζητούν πλέον 24ωρες, “κοκκώδεις” λύσεις πράσινης ενέργειας.»
Παύση ή αναβίωση για τον άνθρακα;
Μήπως αυτό σημαίνει το τέλος του άνθρακα ή απλώς ένα διάλειμμα στην επενδυτική του πορεία;
Οι επενδυτές πάντως δεν τιμολογούν πτώση, αν κρίνουμε από τα ETF που παρακολουθούν τον κλάδο.
Ο άνθρακας έχει δεχθεί νέα ώθηση χάρη στη διοίκηση Τραμπ, η οποία ανακοίνωσε επενδύσεις 625 εκατομμυρίων δολαρίων για να «αναζωογονήσει» τη βιομηχανία.
Από αυτά, 350 εκατ. προορίζονται για επαναλειτουργία και εκσυγχρονισμό παλαιών εργοστασίων, ενώ 175 εκατ. θα κατευθυνθούν σε έργα άνθρακα σε αγροτικές περιοχές.
Αναγκαστική παράταση ζωής
Η αναβίωση του άνθρακα στηρίζεται σε ένα απλό γεγονός: η ζήτηση ηλεκτρισμού αυξάνεται με ρυθμούς-ρεκόρ.
Η παγκόσμια έλλειψη τουρμπίνων φυσικού αερίου καθυστερεί τις νέες παραδόσεις από 1 έως 7 χρόνια, αυξάνοντας το κόστος και ενισχύοντας την ανάγκη να διατηρηθούν τα εργοστάσια σε λειτουργία.
Ωστόσο, αυτή η κατάσταση ευνοεί και τους επενδυτές στις ανανεώσιμες πηγές.
Η δυνατότητα των ΑΠΕ να καλύψουν τη ζήτηση έχει όρια, και τα ορυκτά καύσιμα δεν πρόκειται να εξαφανιστούν άμεσα.
Παρά ταύτα, οι ενεργειακοί δείκτες —κυρίως πετρελαϊκοί— υποαποδίδουν σε σχέση με την υπόλοιπη αγορά από το 2008. Εκτός από το σύντομο ράλι μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, οι τιμές του πετρελαίου κινούνται στάσιμα.
Το φαινόμενο του «Coyote Time»
Ακόμα και το drilling μειώνεται, παρά το γνωστό σύνθημα «Drill, Baby, Drill».
Χωρίς διαρκή άνοδο στις τιμές, δεν υπάρχει βιώσιμο επιχειρηματικό κίνητρο για νέες γεωτρήσεις.
Η Baker Hughes καταγράφει ότι οι ενεργές εξέδρες άντλησης πετρελαίου στις ΗΠΑ έπεσαν από 468 σε 399 μέσα σε οκτώ μήνες.
Ο Ed Crooks της Wood Mackenzie σημειώνει ότι από το 2010, υπήρξαν μόνο δύο περιόδους διαρκούς πτώσης παραγωγής:
Στον «πόλεμο τιμών» του 2014–2016, όταν ο OPEC+ προσπάθησε να πλήξει τους Αμερικανούς παραγωγούς σχιστολιθικού πετρελαίου.
Και κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Αν δούμε ξανά μείωση εκτός τέτοιων κρίσεων, αυτό θα είναι ιστορικό.
Ο Authers παρομοιάζει τη βιομηχανία με τα video games:
«Οι σχεδιαστές παιχνιδιών χρησιμοποιούν την έννοια του “coyote time” — λίγες στιγμές όπου ο ήρωας περπατά πάνω στο κενό πριν πέσει. Έτσι μοιάζει φέτος η πετρελαϊκή βιομηχανία των ΗΠΑ.»
Η ψυχρή λογική της αγοράς
Όποιες κι αν είναι οι προτεραιότητες της κυβέρνησης, η ζήτηση πρέπει να καλυφθεί γρήγορα και με λογικό κόστος.
Το να καθυστερούν άλλες πηγές ενέργειας για ιδεολογικούς λόγους είναι παράλογο — βλάπτει τις επιχειρήσεις, πιέζει τους καταναλωτές και θέτει σε κίνδυνο την αμερικανική πρωτοκαθεδρία στην Τεχνητή Νοημοσύνη.
Και αυτό, προειδοποιεί ο Authers, είναι κάτι που η Ουάσιγκτον δεν μπορεί να αντέξει.
