του Αλέξανδρου Μπαρότσι
Ο κύβος ερρίφθη. Στην κούρσα για την ένταξη στα ευρωπαϊκά έργα PCI/PMI η Ελλάδα υποστηρίζει το GREGY της ELICA του ομίλου Κοπελούζου, όχι το GAP της Eunice. Η εξέλιξη είχε διαφανεί ήδη από τον Μάρτιο, τώρα όμως μπήκε και επίσημα η ελληνική σφραγίδα στα ευρωπαϊκά όργανα.
Στην παρουσίαση της περασμένης Παρασκευής στις Βρυξέλλες, το GREGY συγκέντρωσε την απόλυτη υποστήριξη της ελληνικής κυβέρνησης και της ρυθμιστικής αρχής, καθώς επίσης και των υπ. Ηλεκτρισμού της Αιγύπτου, και Ενέργειας της Βουλγαρίας.
Καταλυτική η στάση της ΡΑΕ και του ΑΔΜΗΕ
Το «γιατί» μένει στο παιχνίδι μόνο το GREGY και «κόβεται» το GAP περιγράφεται αναλυτικά στα πρακτικά της DG Energy, τα οποία έχει στην διάθεσή του το Energymag. Στην περίπτωση του έργου Αιγύπτου -Ελλάδας του ομίλου Κοπελούζου, συνολικού μήκους 954 χλμ, πέραν του ότι είναι πολύ πιο ώριμο, και βρίσκεται στη φάση του detailed engineering study, η Κομισιόν αναφέρει ότι «ανταποκρίνεται πλήρως στα κριτήρια επιλογής για ένταξη στη λίστα των PCI/PMI και κυρίως, έχει την έγκριση της ΡΑΕ».
Στον αντίποδα, το GAP, που αφορά τη διασύνδεση Αιγύπτου - Κρήτης, μήκους 450 χλμ, πέραν του ότι βρίσκεται σε πολύ προκαταρκτικό στάδιο, μένει εκτός κούρσας για δύο βασικούς λόγους:
Πρώτον, γιατί για να μεταφέρει πράσινη ενέργεια από την Αίγυπτο στην Ευρώπη, απαιτεί και την υλοποίηση του έργου Κρήτης - Δωδεκανήσων - Λαυρίου, μέσω του Southern Aegean Interconnector (SAI). Το δεύτερο δηλαδή έργο της Eunice που αιτήθηκε ένταξη στη νέα λίστα των PCI/PMI, για το οποίο όμως η ΡΑΕ εξέφρασε σοβαρές αντιρρήσεις. Ο λόγος; Οτι η Αρχή έχει εγκρίνει με παλαιότερη απόφασή της (287/2022), την διασύνδεση της ηπειρωτικής Ελλάδας με τα Δωδεκάνησα (παρόμοια διαδρομή με αυτή του SAI), μέσω άλλου έργου.
Δεύτερος και ίσως σημαντικότερος λόγος, «οι σοβαρές αμφιβολίες κατά πόσο το ασθενές σύστημα ηλεκτρισμού της Κρήτης μπορεί να αντέξει ένα ακόμη έργο διασύνδεσης μεγάλης κλίμακας, πέραν εκείνου του Eurasia». Τα είχε πει στην Eunice ήδη πριν από ένα μήνα ο ΑΔΜΗΕ, βάζοντας επί της ουσίας στον «πάγο» το project. Tην είχε δηλαδή ενημερώσει ότι με τα καλώδια Κρήτη – Πελοπόννησος και Κρήτη – Αττική του Διαχειριστή, καθώς και με τη διασύνδεση Κύπρος-Κρήτη της κοινοπραξίας EuroAsia Interconnector, το νησί δεν μπορεί να υποστηρίξει τεχνικά, επιπλέον έργα. Η δυνατότητα του συστήματος να υποδεχθεί νέες ηλεκτρικές διασυνδέσεις, έχει εξαντληθεί. Και ακριβώς για αυτό το λόγο είχε προταθεί στην Eunice να αλλάξει την όδευση του έργου της.
Και παρ’ ότι στο έγγραφο της DG Energy, επισημαίνεται ότι το έργο GAP «τελεί υπό επανεξέταση», εντούτοις η αναλυτική του περιγραφή συνεχίζει να μιλά για την όδευση Μάρσα Ματρούχ (Αιγυπτος) - Αθερινόλακος (Κρήτη).
Τα 4+1 πλεονεκτήματα του GREGY
Έπειτα και από τις εξελίξεις της περασμένης Παρασκευής, η διασύνδεση Ελλάδας - Αιγύπτου είναι πλέον παιχνίδι για έναν. Απομένει η αξιολόγηση όλων των προς ένταξη στον κατάλογο έργων, η ανακοίνωση μέσα στον Ιούνιο του 2023 της σχετικής short list και η δημοσιοποίηση του τελικού καταλόγου περί τα τέλη της χρονιάς. Στο ερώτημα γιατί προκρίνεται το GREGY, πέραν των πολλών υποστηρικτικών επιστολών που συνοδεύουν το φάκελο (ΥΠΕΝ, ΑΔΜΗΕ, ΡΑΕ, Πρωθυπουργός της Βουλγαρίας, EBRD, EIB) και του μνημονίου μεταξύ ΥΠΕΝ - Υπ. Ηλεκτρισμού της Αιγύπτου, το κοινοτικό κείμενο αναφέρει πέντε σημαντικά πλεονεκτήματα:
Ενοποιημένη αγορά: Θα ενισχύσει τη δυνατότητα μεταφοράς μεταξύ Ελλάδας και γειτονικών χωρών της ΕΕ, απελευθερώνοντας χωρητικότητα στις υπάρχουσες διασυνδέσεις όπου απαιτούνται υψηλότερες ανταλλαγές ηλεκτρικής ενέργειας. Σύμφωνα με μελέτη προσομοίωσης της ELICA, η οποία εστιάζει στα ελληνικά σύνορα με Ιταλία και Βουλγαρία, το έργο μπορεί να αυξήσει τη καθαρή μεταφορά ενέργειας μεταξύ 503 και 730 MW/h για την περίοδο 2028 – 2057. Στην πράξη, αυτό θα οδηγήσει σε χαμηλότερες τιμές, μεγαλύτερη ρευστότητα της αγοράς και μειωμένη ανάγκη για εφεδρείες.
Ασφάλεια Εφοδιασμού: Σύμφωνα με τον ENTSO-E, το GREGY μπορεί να συμβάλει στην μείωση του capacity των απαιτούμενων αποθεμάτων, παρέχοντας σημαντική εξοικονόμηση κόστους.
Βιωσιμότητα: Θα επιτρέψει τη μεταφορά πολύ μεγάλων ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ έως 3.000 MW/h από την Αίγυπτο στην Ελλάδα και αντίστοιχα από την Ελλάδα στην Ευρώπη. Υποστηρίζει τόσο τους στόχους των Fit-for-55 και REPowerEU, όσο και εκείνους της Αιγύπτου για κλιματικά ουδέτερο ενεργειακό σύστημα. Το ίδιο ισχύει για τους στόχους μείωσης των ρύπων. Σημειωτέον ότι το ΕΣΕΚ προβλέπει 14,7 GW αιολικών και ηλιακών έργων έως το 2030 και αυξηση στο 54% -61% του ποσοστού κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας από ΑΠΕ. Η δε, Αίγυπτος έχει θέσει ως στόχο τα 61 GW εγκατεστημένης ισχύος από ΑΠΕ (κυρίως αιολικά και ηλιακά φωτοβολταϊκά) έως το 2035. Ο όμιλος Κοπελούζου θα αναπτύξει αιολικά και ηλιακά πάρκα πρόσθετης ισχύος 9,5 GW στην Αίγυπτο.
Κοινωνικο-οικονομικό αποτύπωμα: Κατά τον ENTSO-E το έργο θα αυξήσει την κοινωνική και οικονομική ευημερία (δείκτης Β1)
Εκπομπές CO2: Ο ENTSO-E εκτιμά ότι το GREGY θα μειώσει τις εκπομπές CO2 (δείκτης B2a) κατά μέσο όρο κατά 134 ktones το χρόνο στην περιοχή ENTSO-E και κατα 6.836 ktones ετησίως στην Αίγυπτο. Επίσης, θα συμβάλλει σημαντικά στην μείωση της εξάρτησης της Ελλάδας και της ΕΕ από το φυσικό αέριο. Η κατανάλωση φυσικού αερίου για ηλεκτροπαραγωγή, που μπορεί να αντικαταστήσει το GREGY, ανέρχεται σε 4,5 bcm.
