Ένα σύνθετο και ολοένα πιο φορτισμένο τοπίο διαμορφώνεται γύρω από τις ρευματοκλοπές, καθώς το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι καταγγελίες καταναλωτών για καταλογισμούς που –όπως υποστηρίζουν– έγιναν χωρίς επαρκή τεκμηρίωση. Το «γαϊτανάκι» παραπόνων προς τον ΔΕΔΔΗΕ έχει σημάνει συναγερμό στη ΡΑΑΕΥ, η οποία εμφανίζεται αποφασισμένη να εντείνει την εποπτεία και να βάλει όρια σε πρακτικές που δοκιμάζουν την εμπιστοσύνη των πολιτών.
Στις αναφορές τους, καταναλωτές μιλούν για ανεξήγητες αυξήσεις κατανάλωσης μετά από αλλαγές μετρητών, για ελέγχους που –κατά τους ίδιους– δεν πραγματοποιήθηκαν ποτέ, για εργαστηριακές διαδικασίες χωρίς την παρουσία τους και για αποφάσεις που τους κοινοποιούνται εκ των υστέρων, όταν οι χρεώσεις έχουν ήδη «κλειδώσει». Η εικόνα αυτή δεν αμφισβητεί ότι η ρευματοκλοπή είναι πράγματι ένα σοβαρό πρόβλημα, που θέτει, όμως, επί τάπητος το πώς αντιμετωπίζεται.
Δύο κίνδυνοι
Αρμόδιες πηγές επισημαίνουν ότι η καταπολέμηση της παρανομίας δεν μπορεί να γίνεται εις βάρος των δικαιωμάτων των καταναλωτών. Διαφορετικά, ο κίνδυνος είναι διπλός, τόσο να αδικηθούν πολίτες χωρίς στέρεες αποδείξεις όσο να κλονιστεί η αξιοπιστία του συστήματος ελέγχου συνολικά.
Το θέμα έχει ήδη πάρει διαστάσεις που αγγίζουν τη Δικαιοσύνη. Η αύξηση των αγωγών για φερόμενες ρευματοκλοπές οδήγησε τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Εφετών Θεσσαλονίκης να ζητήσει έλεγχο για το αν οι διαδικασίες στους μετρητές τηρούν τις θεσμοθετημένες εγγυήσεις νομιμότητας.
Το κόστος που «μοιράζεται»
Οι ρευματοκλοπές έχουν βαρύ οικονομικό αποτύπωμα. Σύμφωνα με στοιχεία του Διαχειριστή, εκτιμάται ότι περίπου 400.000 παροχές συνδέονται με το φαινόμενο. Σε όρους αγοράς, χάνονται κατά μέσο όρο 13 MWh ανά υπόθεση σε διάστημα δύο ετών, η λεγόμενη μη καταγραφείσα ενέργεια.
Το ετήσιο κόστος για την αγορά και τους συνεπείς καταναλωτές υπολογίζεται σε περίπου 450 εκατ. ευρώ, που μεταφράζεται σε επιβάρυνση γύρω στα 60 ευρώ ανά λογαριασμό. Πρόκειται για ποσά που δεν «εξαφανίζονται», αλλά κατανέμονται μέσω προσαυξήσεων στους λογαριασμούς όσων πληρώνουν κανονικά.
Έκρηξη και αποκλιμάκωση
Οι μη τεχνικές απώλειες αυξήθηκαν από περίπου 1,1% το 2012–2013 σε 5%–6% τα χρόνια των διαδοχικών κρίσεων (οικονομική ύφεση, πανδημία, ενεργειακή κρίση). Εκείνη την περίοδο, οι έλεγχοι έδειξαν πραγματική «έκρηξη» της παραβατικότητας.
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, ο ΔΕΔΔΗΕ κάνει λόγο για πτωτική τάση. Καθοριστικό ρόλο έπαιξε η σταδιακή εγκατάσταση «έξυπνων» μετρητών, που επιτρέπουν συνεχή παρακολούθηση και ταχύτερο εντοπισμό αποκλίσεων. Για το 2024 καταγράφηκε μείωση περίπου 9% και αντίστοιχης τάξης αναμένεται για το 2025, οδηγώντας σε σωρευτική αποκλιμάκωση 18% και σε μείωση της επιβάρυνσης κατά περίπου 10 ευρώ ανά λογαριασμό.
Σαφάρι ελέγχων
Οι τεχνικές επιθεωρήσεις έχουν ξεπεράσει τις 50.000 ετησίως. Πηγές του Διαχειριστή μιλούν για μια «αλυσίδα» ενεργειών: τηλεμέτρηση, μηνιαία καταμέτρηση, αλγόριθμοι και εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης, καταγγελίες, επιτόπιοι έλεγχοι και εργαστηριακές δοκιμές. Το συνολικό όφελος για τους συνεπείς καταναλωτές την περίοδο 2024–2025 εκτιμάται σε 150–200 εκατ. ευρώ, τόσο από τη μόνιμη μείωση των απωλειών όσο και από την αξιοποίηση των εισπράξεων μέσω του ρυθμιστικού μηχανισμού.
Ο ΔΕΔΔΗΕ τονίζει ότι δεν αποκομίζει ο ίδιος οικονομικό όφελος από τα πρόστιμα. Τα ποσά κατευθύνονται στους προβλεπόμενους λογαριασμούς και λειτουργούν, τελικά, υπέρ των συνεπών.
Οι καταγγελίες που αυξάνονται
Παρά τα παραπάνω, τα παράπονα κλιμακώνονται. Οι αναφορές στη ΡΑΑΕΥ μέσω της πλατφόρμας MyRAE αυξήθηκαν από 31 το 2023 σε 65 το 2024 και εκτοξεύθηκαν στις 245 το 2025.
Πολλοί καταναλωτές υποστηρίζουν ότι οι βαριές χρεώσεις στηρίζονται σε έμμεσες ενδείξεις –όπως πτώση κατανάλωσης– χωρίς επαρκή τεχνική απόδειξη.
Τι αλλάζει
Η ΡΑΑΕΥ συγκεντρώνει και κωδικοποιεί τις καταγγελίες και αναμένεται να καλέσει εκ νέου τον Διαχειριστή για διορθωτικές κινήσεις. Στο τραπέζι βρίσκονται τροποποιήσεις στο Εγχειρίδιο Διαχείρισης Μετρήσεων: αυστηρότερες προϋποθέσεις τεκμηρίωσης πριν από τον καταλογισμό, σαφέστεροι κανόνες για περιπτώσεις «πιθανολογούμενης» ρευματοκλοπής και ενισχυμένος ρόλος των εργαστηριακών ελέγχων.
Το ζητούμενο, όπως λένε πηγές με γνώση των διεργασιών, είναι μια λεπτή ισορροπία: να χτυπηθεί αποτελεσματικά η παρανομία χωρίς να διαρραγεί η σχέση εμπιστοσύνης με τους πολίτες. Γιατί σε ένα σύστημα όπου το κόστος μοιράζεται, η διαφάνεια είναι εξίσου κρίσιμη με τους ελέγχους.
