Αδειοδοτήσεις-εξπρές για δίκτυα και διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας, σημαντική αύξηση των επενδύσεων στα 29,9 δις ευρώ, ενίσχυση των τοπικών κοινωνιών με «λεφτά στην τσέπη» και επιτάχυνση της υλοποίησης οκτώ ενεργειακών λεωφόρων, μεταξύ των οποίων και το καλώδιο Ελλάδας-Κύπρου, προβλέπει η δέσμη μέτρων για τα δίκτυα που παρουσίασε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
«Η ανάπτυξη δικτύων μπορεί να προσφέρει πραγματική προστιθέμενη αξία και εξοικονόμηση κόστους για τους Ευρωπαίους: η επένδυση 5 δισ. ευρώ θα μειώσει το κόστος του συστήματος κατά 8 δισ. ευρώ, δημιουργώντας καθαρό οικονομικό κέρδος 3 δισ. ευρώ. Ενώ η ενισχυμένη ολοκλήρωση της ενεργειακής αγοράς θα μπορούσε να οδηγήσει σε ετήσια εξοικονόμηση 40 δισ. ευρώ και η τόνωση του διασυνοριακού εμπορίου ηλεκτρικής ενέργειας κατά 50% θα μπορούσε να αυξήσει το ΑΕΠ της ΕΕ κατά περίπου 18 δισ. ευρώ έως το 2030», επισημαίνει η Κομισιόν.
Αδειοδοτήσεις: Δεσμευτικές προθεσμίες, σιωπηρή έγκριση
Κεντρικοί άξονες του πακέτου είναι η στήριξη των επενδύσεων σε δίκτυα και διασυνδέσεις και η επιτάχυνση των αδειοδοτήσεων καθώς η αργή αδειοδότηση παραμένει ένα από τα σημαντικότερα εμπόδια για την έγκαιρη ανάπτυξη ενεργειακών υποδομών και εγκαταστάσεων παραγωγής στην ΕΕ.
«Παρά τα σημαντικά μέτρα που έχουν ληφθεί σε επίπεδο ΕΕ τα τελευταία χρόνια, η αδειοδότηση εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει περισσότερο από το ήμισυ του συνολικού χρόνου υλοποίησης των έργων κοινού ενδιαφέροντος στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας και απαιτεί κατά μέσο όρο 5 χρόνια για τα δίκτυα μεταφοράς και έως 9 χρόνια για τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας.
Η ευρωπαϊκή δέσμη μέτρων για τα δίκτυα, σε συντονισμό με το κανονιστικό πλαίσιο της ΕΕ για την προστασία του περιβάλλοντος, θεσπίζει ένα πλαίσιο σε επίπεδο ΕΕ για την απλούστευση και την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης για όλες τις υποδομές δικτύου, τα έργα ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, τα έργα αποθήκευσης και τους σταθμούς επαναφόρτισης.
Για πρώτη φορά, προτείνει τη θέσπιση προθεσμιών για τη διαδικασία αδειοδότησης για όλα τα έργα υποδομής, τους σταθμούς αποθήκευσης και επαναφόρτισης και απλουστεύει περαιτέρω την αδειοδότηση για έργα σταθμών ανανεώσιμης ενέργειας, αποθήκευσης και επαναφόρτισης μικρής κλίμακας. Διασφαλίζει επίσης ότι οι διαδικασίες είναι πλήρως ψηφιοποιημένες και ότι οι εθνικές αρχές είναι καλά εξοπλισμένες για την αποτελεσματική διεκπεραίωση των αιτημάτων.
Επιπλέον, εισάγει μαχητό τεκμήριο ότι οι υποδομές ηλεκτρικής ενέργειας είναι υπερισχύοντος δημόσιου συμφέροντος και εξορθολογίζει τις περιβαλλοντικές εκτιμήσεις για επενδύσεις ηλεκτρικής ενέργειας, καθώς και για τους τύπους έργων που έχουν μικρότερες περιβαλλοντικές επιπτώσεις, όπως η ανανέωση των ανεμογεννητριών και η ανακαίνιση των δικτύων. Εισάγει επίσης σιωπηρή έγκριση εάν οι αρχές αδειοδότησης δεν απαντήσουν εντός των προθεσμιών αδειοδότησης.
«Επιτυγχάνει ισορροπία μεταξύ της ανάγκης προστασίας της βιοποικιλότητας, της φύσης και των τοπίων, διασφαλίζοντας παράλληλα την αναγκαία ταχεία μετάβαση σε ένα ενεργειακό σύστημα απαλλαγμένο από ανθρακούχες εκπομπές και τον επιμερισμό των οφελών με τους πολίτες και τις τοπικές κοινότητες», σημειώνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Στο 1,2 τρις οι επενδύσεις στα δίκτυα έως το 2040
Όσον αφορά το κόστος, η Κομισιόν εκτιμά ότι θα χρειαστούν 1,2 τρισεκατομμύρια ευρώ στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας της ΕΕ έως το 2040, συμπεριλαμβανομένων 730 δισεκατομμυρίων ευρώ μόνο για τα δίκτυα διανομής και 240 δισεκατομμυρίων ευρώ για τα δίκτυα υδρογόνου.
Δεδομένου ότι οι υποδομές δικτύου χρηματοδοτούνται κυρίως μέσω τιμολογίων, αυτό αποτελεί πρόκληση για τους καταναλωτές βραχυπρόθεσμα, καθώς πρέπει να επωμιστούν μέρος του κόστους.
Ως εκ τούτου η ΕΕ αυξάνει τη χρηματοδοτική στήριξη για ενεργειακές υποδομές στο πλαίσιο της πρότασής της για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ, το πολυετές δημοσιονομικό πλαίσιο, το οποίο θα περιλαμβάνει έναν σημαντικά ενισχυμένο μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη».
Ο τρέχων μακροπρόθεσμος προϋπολογισμός της ΕΕ (2021-2027) στηρίζει τα ενεργειακά δίκτυα, με τον μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» να παρέχει 5,8 δισ. ευρώ για διασυνοριακά έργα. Στο πλαίσιο του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2028-2034, η Επιτροπή πρότεινε πενταπλάσια αύξηση του προϋπολογισμού από 5,8 δισ. ευρώ σε 29,91 δισ. ευρώ. Τα εγχώρια έργα δικτύου θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση στο πλαίσιο των εθνικών και περιφερειακών σχεδίων εταιρικής σχέσης και του Ευρωπαϊκού Ταμείου Ανταγωνιστικότητας.
Η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ) αποτελεί επίσης βασικό εταίρο για την επιτάχυνση της ανάπτυξης οικονομικά αποδοτικών δικτύων. Η ΕΤΕπ έχει θεσπίσει αντεγγύηση ύψους 1,5 δισ. ευρώ για την ενίσχυση της παραγωγικής ικανότητας της ΕΕ όσον αφορά τις συνιστώσες του δικτύου.
Οι ιδιωτικές επενδύσεις θα διαδραματίσουν επίσης καίριο ρόλο. Η επικείμενη επενδυτική στρατηγική για την καθαρή ενέργεια στην Ευρώπη, την οποία προτίθεται να προτείνει η Επιτροπή το επόμενο έτος, θα σκιαγραφήσει επίσης συγκεκριμένους τρόπους άρσης των φραγμών και απελευθέρωσης ιδιωτικών κεφαλαίων για στρατηγικές επενδύσεις στην ενεργειακή μετάβαση, όπως τα δίκτυα.
Ενεργειακοί αυτοκινητόδρομοι
Ιδιαίτερη έμφαση δίνει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στους ενεργειακούς αυτοκινητοδρόμους -ανάμεσα στους οποίους και το καλώδιο Ελλάδας-Κύπρου -που αποτελούν βασικές στρατηγικές διασυνδέσεις οι οποίες θα στηρίξουν την ολοκλήρωση της Ενεργειακής Ένωσης με την αντιμετώπιση κρίσιμων σημείων συμφόρησης στο ενεργειακό σύστημα της ΕΕ.
Τα έργα αυτά μπορούν να βελτιώσουν την ενεργειακή ασφάλεια, να μειώσουν την εξάρτηση από εισαγόμενα καύσιμα και να συμβάλουν στην ενσωμάτωση περισσότερης καθαρής ενέργειας, συμβάλλοντας έτσι στη μείωση των τιμών της ενέργειας.
Η Επιτροπή θα επιταχύνει τους ενεργειακούς αυτοκινητοδρόμους με στοχευμένη στήριξη προς τα ενδιαφερόμενα κράτη μέλη και τους εμπλεκόμενους φορείς υλοποίησης έργων, συμπεριλαμβανομένης της μόχλευσης χρηματοδότησης και μέτρων για τον περαιτέρω εξορθολογισμό και την επιτάχυνση των διαδικασιών αδειοδότησης, ώστε να συμβάλει στην επιτυχή ολοκλήρωση των έργων.
Οι 8 ενεργειακοί αυτοκινητόδρομοι είναι:
- Ιβηρική Χερσόνησος: Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας στα Πυρηναία για την καλύτερη ενσωμάτωση της Ιβηρικής Χερσονήσου (διάβαση 1 των Πυρηναίων και διάβαση 2 των Πυρηναίων).
- Ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου: Τερματισμός της απομόνωσης της ηλεκτρικής ενέργειας με τη σύνδεση της ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Κύπρου και της ηπειρωτικής Ευρώπης.
- Σύνδεσμος αρμονίας: Ενίσχυση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των κρατών της Βαλτικής, ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της ενεργειακής ανεξαρτησίας από τη Ρωσία.
- Διαβαλκανικός αγωγός (TBP): αντιστροφή της ροής φυσικού αερίου για την αύξηση της ανθεκτικότητας του ενεργειακού εφοδιασμού στην περιοχή των Βαλκανίων και στην ανατολική γειτονία.
- Νήσος Bornholm Energy: Μετατροπή της Βαλτικής Θάλασσας σε υπεράκτιο κόμβο διασύνδεσης.
- Νοτιοανατολική Ευρώπη: Βελτίωση της σταθερότητας των τιμών και της ενεργειακής ασφάλειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, μεταξύ άλλων μέσω της αποθήκευσης.
- Διάδρομος SouthH2: Νότιος διάδρομος υδρογόνου που περιλαμβάνει την Τυνησία, την Ιταλία, την Αυστρία και τη Γερμανία.
- Νοτιοδυτικός διάδρομος υδρογόνου: από Πορτογαλία προς Γερμανία.
