Το μη ανταγωνιστικό κόστος μεταφοράς φυσικού αερίου από το ευρωπαϊκό Νότο στον ευρωπαϊκό Βορρά (αφετηρία η Ελλάδα, κατάληξη το Κίεβο) και οι μεγάλες επενδύσεις που απαιτούνται για να τρέξουν τα έργα που θα επιταχύνουν την ανάπτυξη του Κάθετου Διαδρόμου, συνιστούν μερικά από τα υψηλά εμπόδια που μπλοκάρουν το project.
Ο Κάθετος Διάδρομος αποτελεί μια εναλλακτική οδό για την μεταφορά φυσικού αερίου από την Ελλάδα μέσω Βουλγαρίας και Ρουμανίας έως την Μολδαβία και την Ουκρανία και έχει την θερμή υποστήριξη τόσο από την ΕΕ, όσο και από την κυβέρνηση των ΗΠΑ, με απώτερο στόχο την ταχεία απεξάρτηση από το ρωσικό αέριο και την ενδυνάμωση της ενεργειακής ασφάλειας της περιοχής.
Αναπόσπαστο στοιχείο του Διαδρόμου είναι ο άξονας Ελλάδα, Βουλγαρία, Ρουμανία. Στη συνέχεια, το παζλ συμπληρώνουν δύο κλάδοι, ο δυτικός (Ρουμανία, Ουγγαρία, Σλοβακία) και ο ανατολικός (Ρουμανία, Μολδαβία, Ουκρανία). Στη σχετική πρωτοβουλία συμμετέχουν οι Διαχειριστές των επτά αντίστοιχων χωρών (μεταξύ των οποίων και ο ΔΕΣΦΑ), η Gastrade (φορέας λειτουργίας και διαχείρισης του FSRU Αλεξανδρούπολης), και η κοινοπραξία ICGB που διαχειρίζεται τον Διασυνδετήριο Αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας (IGB).
Ο Διάδρομος των 25 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων αερίου
Οι υφιστάμενες υποδομές αερίου επιτρέπουν αυτή την στιγμή, με αλμυρό κόστος, την διαμετακόμιση 10 bcm (δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα αερίου) από την Ελλάδα προς την Ουκρανία (ανατολικός κλάδος) και την Ουγγαρία (δυτικός κλάδος).
Εφόσον ο Κάθετος Διάδρομος περάσει από τη θεωρία στην πράξη, θα καταστεί εφικτή σε βάθος χρόνου η διακίνηση 20-25 δισ. κυβικών μέτρων αερίου ετησίως από τον Νότο προς το Βορρά.
Οι ταρίφες
Για την ώρα, ο Διάδρομος λόγω Ρουμανίας και Μολδαβίας έχει χάσει την πυξίδα του με τις χρεώσεις (ταρίφες) που ζητούν οι δύο χώρες να απογειώνουν το κόστος διαμετακόμισης, καθιστώντας απαγορευτικό και μη βιώσιμο το εγχείρημα.
Παράλληλα, στο τραπέζι έχει πέσει η αύξηση της δυναμικότητας (θα διευκολύνει στην μεταφορά μεγαλύτερων ποσοτήτων στη Βόρεια Ευρώπη) στον αγωγό διασυνδετήριο αγωγό Ελλάδας-Βουλγαρίας από τα 3 bcm στα 5 bcm.
Στο πλαίσιο αυτό, η ICGB αναζητά επενδυτές (εταίρους) για να μεγαλώσει ο αγωγός. Στόχος είναι η εξασφάλιση αξιόπιστης χρηματοδότησης του αγωγού και για το λόγο αυτό, η ICGB συμμετέχει σε συζητήσεις με πιθανούς εταίρους.
Η επέκταση της δυναμικότητας του αγωγού θα συνεισέφερε σημαντικά στην κάλυψη της αυξανόμενης ζήτησης στις εγχώριες αγορές και την αύξηση της ευελιξίας όσον αφορά τις πηγές εφοδιασμού, συμπεριλαμβανομένου πρόσθετου LNG από τους τερματικούς σταθμούς της Ελλάδας και αυξημένων ποσοτήτων από την περιοχή της Κασπίας, μέσα μάλιστα σε ένα σκηνικό ευρύτερης γεωπολιτικής αστάθειας.
Η Βουλγαρία έχει εκφράσει επίσης την πρόθεση να αυξήσει τη δυναμικότητα εισαγωγής φυσικού αερίου από την Ελλάδα κατά 50% από τον Ιανουάριο του 2026. Αυτή η κρίσιμη τροποποίηση θα αυξήσει την ετήσια δυναμικότητα στα 8 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα
Θα τρέξει η Κομισιόν;
Οι συζητήσεις το τελευταίο διάστημα έχουν κορυφωθεί με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (που δεν εμφανίζεται ιδιαίτερα πρόθυμη να πατήσει γκάζι) και τις χώρες που συμμετέχουν στο εγχείρημα να προσπαθούν να βρουν βιώσιμες λύσεις για να μπει σε τροχιά υλοποίησης το project μέχρι το 2030 και μάλιστα σε μία συγκυρία που η Ευρώπη οδεύει με βήμα ταχύ στην υλοποίηση του στρατηγικού στόχου ταχείας απεξάρτησης από το ρωσικό αέριο ως το 2027.
Πάντως, ενεργειακό σημείο αναφοράς και νευραλγικής σημασίας δίαυλος μεταφοράς φυσικού αερίου που θα φτάνει μέχρι την Ουκρανία και την Σλοβακία έχει την ευκαιρία να καταστεί η Ελλάδα (με τον πλωτό σταθμό υγροποιημένου αερίου LNG, FSRU Αλεξανδρούπολης, στην πρώτη γραμμή), εφόσον το project πάρει… τον δρόμο του.
Ο Κάθετος Διάδρομος «ξεκλειδώνει» νέες αγορές και νέες προοπτικές ανάπτυξης στο ενεργειακό πόκερ με ευρύτερες γεωστρατηγικές προεκτάσεις.
