Δώδεκα ναυτικά μίλια ανοιχτά από την πόλη Łeba, στις ακτές της Πολωνίας, οι πρώτες από τις 76 νέες ανεμογεννήτριες αρχίζουν να ξεπροβάλλουν μέσα από την ομίχλη.
Το έργο Baltic Power θα αποτελέσει ένα από τα μεγαλύτερα υπεράκτια αιολικά πάρκα της χώρας, παράγοντας αρκετή ηλεκτρική ενέργεια για 1,5 εκατομμύριο νοικοκυριά. Όμως η συμβολή του στην ασφάλεια της Ευρώπης υπερβαίνει την ηλεκτροδότηση. Οι πύργοι των 120 μέτρων προορίζονται να γίνουν «φρουροί», που θα σαρώνουν αδιάκοπα τα αλμυρά νερά και τους μολυβένιους ουρανούς για εχθρική δραστηριότητα.
Στον νέο Ψυχρό Πόλεμο, όπου η κατασκοπεία και οι δολιοφθορές απειλούν την ενεργειακή και επικοινωνιακή υποδομή της Ευρώπης —ίσως ακόμη και την εδαφική της ακεραιότητα— η στρατιωτική αξία των αιολικών πάρκων δεν περνά απαρατήρητη.
Όπως δήλωσε ο Πολωνός υφυπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, Ignacy Niemczycki, στο Euractiv κατά τη διάρκεια μιας θυελλώδους διαδρομής με σκάφος προς τον χώρο του έργου: «Βλέπουμε τις υποδομές με διαφορετικό μάτι από ό,τι πριν από έναν χρόνο».
Σήμα κινδύνου
Με την ένταξη της Φινλανδίας και της Σουηδίας στο ΝΑΤΟ το 2023 και το 2024, αναλυτές άμυνας χαρακτήρισαν τη Βαλτική Θάλασσα «Λίμνη του ΝΑΤΟ», αφού οι χώρες-μέλη του συνασπισμού την περικλείουν σχεδόν πλήρως. Ωστόσο, έπειτα από τρία χρόνια γεμάτα drones, κατασκοπευτικά πλοία, αεροπορικά επεισόδια και ωμές δολιοφθορές σε καλώδια ενέργειας και επικοινωνιών, αυτή η ονομασία ακούγεται όλο και πιο αμφισβητήσιμη.
Μόνο δύο τμήματα ακτογραμμής στη Βαλτική δεν ανήκουν στο ΝΑΤΟ· και τα δύο ρωσικά. Η περιοχή μετατρέπεται σε γεωπολιτική εστία έντασης. Πάνω από τρία χρόνια μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η Συμμαχία εξετάζει την αξιοποίηση των υπεράκτιων ανεμογεννητριών, όπως το Baltic Power, στην άμυνα της Ευρώπης.
Η ανατίναξη των αγωγών φυσικού αερίου Nord Stream 2 το 2022 αποτέλεσε ένα σκληρό «καμπανάκι» για την ΕΕ, λέει ο Julian Pawlak, ερευνητής στο Στρατιωτικό Πανεπιστήμιο του Αμβούργου. Οι δυτικές χώρες έμαθαν με τον δύσκολο τρόπο ότι «δεν έχουν πλήρη επίγνωση του θαλάσσιου χώρου της Βαλτικής».
Η καταστροφή, τα Χριστούγεννα του 2024, του υποθαλάσσιου καλωδίου Estlink 2 που συνέδεε τη σκανδιναβική αγορά ηλεκτρισμού με το βαλτικό δίκτυο λίγο πριν από τη διακοπή σχέσεων με τη Ρωσία, ήταν ακόμη ένα σοκ που οδήγησε το ΝΑΤΟ σε στρατιωτική κινητοποίηση.
Από τα αιολικά, περισσότερα
Το ΝΑΤΟ συζητά εδώ και χρόνια την ενσωμάτωση συστημάτων επιτήρησης στις υπεράκτιες ενεργειακές υποδομές. Η μετατροπή πετρελαϊκών εξέδρων σε στρατιωτικές βάσεις αποδείχθηκε ανέφικτη για λόγους κόστους, ασφάλειας και μηχανικής, εξηγεί ο Pawlak.
Εκεί έρχονται οι ανεμογεννήτριες: είναι ψηλές, αποκεντρωμένες και υπάρχουν εκατοντάδες στη βαλτική ακτογραμμή της ΕΕ. Ήδη, οι τουρμπίνες διαθέτουν αισθητήρες για πτηνά και πομποδέκτες που δηλώνουν τη θέση τους σε υποβρύχια.
Το Baltic Power –λιγότερο από 200 χιλιόμετρα από τον ρωσικό θύλακα του Καλίνινγκραντ– εξοπλίζει τους νέους πύργους με ραντάρ και αισθητήρες, ακολουθώντας λίστα ελέγχου ασφαλείας του πολωνικού Υπουργείου Άμυνας, σύμφωνα με τον υπεύθυνο λειτουργίας Marcin Godek.
«Υπάρχει μια τέλεια συμβίωση μεταξύ υπεράκτιων ανεμογεννητριών και παράκτιας προστασίας», λέει ο Kristof Verlinden, έφεδρος του βελγικού λιμενικού και στέλεχος της εταιρείας Parkwind. Για τον ίδιο, οι τουρμπίνες είναι «φρουροί ή προκεχωρημένες βάσεις που παρακολουθούν την κατάσταση ακόμη και 50 χιλιόμετρα από την ακτή».
Περισσότερα μάτια
Η αυξανόμενη σημασία των αιολικών πάρκων φέρνει και αυξημένο κίνδυνο επίθεσης.
«Οι απειλές προς τις υπεράκτιες ενεργειακές υποδομές είναι πολύ πραγματικές», τονίζει ο Giles Dickson, διευθύνων σύμβουλος της WindEurope. «Οι υποδομές δέχονται φυσικές επιθέσεις, όχι μόνο κυβερνοεπιθέσεις», αναφέρει, επισημαίνοντας τα περιστατικά με καλώδια στη Βαλτική.
Η σουηδική κυβέρνηση ανέστειλε πρόσφατα 13 έργα αιολικών πάρκων στη Βαλτική επικαλούμενη «απαράδεκτες συνέπειες για την εθνική άμυνα», ενώ ανεμογεννήτριες έχουν ήδη βρεθεί στο στόχαστρο ρωσικής παρακολούθησης.
Το Baltic Power χαρτογράφησε τις πιθανές απειλές πριν από την κατασκευή. Πολύ σύντομα ήρθε αντιμέτωπο με περιστατικά «spoofing» – πλοία που εμφανίζονται με ψεύτικα στοιχεία – και παρεμβολές σήματος, γεγονός που ανάγκασε σε αλλαγή σχεδιασμού, εξηγεί ο Godek.
Μπροστά στη νέα αυτή πραγματικότητα, η WindEurope προσέλαβε πρώην στρατιωτικούς για επαφή με το ΝΑΤΟ.
«Δεν μπορείς να φτιάξεις υπεράκτιο αιολικό πάρκο στο Βέλγιο σήμερα χωρίς να δεσμευτείς για υψηλά επίπεδα ανταλλαγής δεδομένων με τον στρατό και χωρίς να φιλοξενήσεις τον εξοπλισμό του, αν στο ζητηθεί», λέει ο Dickson.
Ο Verlinden προσθέτει ότι η Parkwind έχει ήδη βάσεις για την εγκατάσταση πολυ-χρηστικών αισθητήρων του λιμενικού. Οι εργαζόμενοι επισκέπτονται τις τουρμπίνες σχεδόν καθημερινά και αναφέρουν κάθε ανωμαλία.
Στο Βέλγιο, η Parkwind πραγματοποιεί κοινές ασκήσεις με το λιμενικό «για να εκπαιδευτούμε, να ελέγξουμε και να αποδείξουμε την ετοιμότητά μας απέναντι σε απειλές». «Είμαστε έτοιμοι να μοιραστούμε δεδομένα όπως AIS, DAS καλωδίων και εικόνες από κάμερες στραμμένες προς τη θάλασσα», σημειώνει.
Ωστόσο, η προοπτική ενός δικτύου ανεμογεννητριών που ανταλλάσσουν δεδομένα μεταξύ τους, με τους διαχειριστές και τις κυβερνήσεις, εγείρει ερωτήματα.
Ο Pawlak τονίζει την ανάγκη οι νομοθέτες να ξεκαθαρίσουν αν οι διαχειριστές θα έχουν πρόσβαση στις πληροφορίες που συλλέγουν. Η στενή συνεργασία με τον στρατό θέτει νομικά ζητήματα που «δεν είναι πλήρως ξεκάθαρα».
Από τα πουλιά στα drones
Ο Edward Zakrajsek, υπεύθυνος για την ευρωπαϊκή αγορά της εταιρείας ραντάρ DeTect, λέει ότι οι ανεμογεννήτριες έχουν μακρά ιστορία επιτήρησης της γύρω περιοχής. «Αρχικά παρακολουθούσαν τα πουλιά, αλλά εδώ και δέκα χρόνια που κυκλοφορούν τα ιδιωτικά drones, όλοι μπορούν να πετάξουν ένα», αναφέρει.
Ήδη τα ραντάρ «παρακολουθούν ακόμη και μεμονωμένα πουλιά σε ακτίνα 10 χιλιομέτρων, όλο το 24ωρο», επισημαίνει, προσθέτοντας ότι «τα drones είναι περίπου στο μέγεθος ενός πουλιού».
Όσο περισσότερα υπεράκτια αιολικά πάρκα μπορούν να συνδεθούν σε δίκτυο, τόσο καλύτερα θα είναι τα δεδομένα επιτήρησης — και, όπως λέει ο Zakrajsek, «όσο πιο μακριά στη θάλασσα βρίσκονται, τόσο το καλύτερο».
Πηγή: euractiv.com
