Προτάσεις πολιτικής καταθέσει στο Fiscal Monitor Απριλίου 2022 το ΔΝΤ με αιχμή την ενεργειακή κρίση τονίζοντας την ανάγκη στοχευμένων παρεμβάσεων αλλά και ενίσχυσης των πολιτικών εξοικονόμησης ενέργειας και ανάπτυξης των ΑΠΕ.
“Η αύξηση των τιμών της ενέργειας και των τροφίμων θα ασκήσει πίεση στους οικογενειακούς προϋπολογισμούς και θα μπορούσε να οδηγήσει σε επισιτιστική κρίση σε μερικές χώρες. Οι κυβερνήσεις λαμβάνουν μέτρα για να συμβάλλουν στην ελάφρυνση του φόρτου για τα ευάλωτα νοικοκυριά και να περιορίσουν τους κινδύνους κοινωνικής αναταραχής” αναφέρει το ΔΝΤ και προσθέτει:
“Πολλές χώρες έχουν ανακοινώσει μέτρα για τον περιορισμό της αύξηση των εγχώριων τιμών, συμπεριλαμβανομένης της μείωσης των φόρων ή χορήγηση επιδοτήσεων ή γενικευμένες μεταβιβάσεις σε νοικοκυριά. Ωστόσο, πολλές από αυτές τις ενέργειες μπορούν έχουν ανεπιθύμητες συνέπειες και μεγάλο δημοσιονομικό κόστος.
Καθώς πολλές χώρες δεν επιτρέπουν εγχώριες τιμές για προσαρμογή, αυτές οι ενέργειες μπορούν να επιδεινώσουν τις ανισορροπίες μεταξύ της παγκόσμιας ζήτησης και προσφοράς δημιουργώντας ανοδική πίεση στις διεθνείς τιμές και ελλείψεις σε ενέργεια ή τρόφιμα.
Αυτό θα “πονέσει” περισσότερο χώρες χαμηλού εισοδήματος που εισάγουν ενέργεια και τρόφιμα και έχουν λιγότερο δημοσιονομικό χώρο. Αντίθετα, επιτρέποντας την μετακύλιση υψηλότερων διεθνών τιμών στην εγχώρια αγορά οι τιμές θα δημιουργούσαν επίσης τα κατάλληλα κίνητρα προσαρμογής της ζήτησης (για παράδειγμα, την αποτελεσματικότερη χρήση του ενέργειας) και της προσφοράς (για παράδειγμα, έμφαση σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. ενέργειας ή αύξηση της παραγωγής τροφής).
Επιπλέον, πολλά από τα μέτρα που ανακοινώθηκαν δεν ήταν στοχευμένα (όπως γενικές επιδοτήσεις καυσίμων) συμβάλλοντας σε υψηλότερα δημοσιονομικά ελλείμματα.
Κίνητρα και προστασία
Ενώ οι πολιτικές θα πρέπει να προσαρμοστούν ειδικές συνθήκες ανά χώρα, η δημοσιονομική στήριξη θα πρέπει να σχεδιαστεί με τρόπο που να διατηρεί την κατάλληλη σειρά κινήτρων σε συνδυασμό με το δημοσιονομικό κόστος, ιδίως στις χώρες με περιορισμένο δημοσιονομικό χώρο.
Οι ακόλουθες στρατηγικές θα βοηθούσαν τις κυβερνήσεις να επιτύχουν αυτούς τους στόχους:
• Στοχευμένη και άμεση υποστήριξη σε ευάλωτα νοικοκυριά, επιτρέποντας παράλληλα τις εγχώριες τιμές να ακολουθήσουν τις διεθνείς τιμές. Οι γενικευμένες επιδοτήσεις τιμών είναι δαπανηρές, οδηγούν σε υπερκατανάλωση και, στην περίπτωση της ενέργειας , επωφελούνται δυσανάλογα υψηλότερα εισοδήματα. Υποστηρίζοντας όσους έχουν ανάγκη, επιτρέποντας παράλληλα τις εγχώριες τιμές να κινούνται παράλληλα με τις διεθνείς τιμές, οι κυβερνήσεις μπορούν να αποφύγουν αυτές τις παγίδες.
• Κυβερνήσεις με υφιστάμενες επιδοτήσεις ενέργειας ή στα τρόφιμα θα πρέπει σταδιακά να περάσουν τις διεθνείς τιμές στις τιμές λιανικής. Μπορούν παράλληλα να παρέχουν στοχευμένες μεταβιβάσεις που βασίζονται σε υφιστάμενα δίκτυα κοινωνικής ασφάλισης ή πληροφορίες από άλλα υπάρχοντα συστήματα. Μεταβιβάσεις χωρίς όρους για την έκταση χρήσης ενός προϊόντος είναι επιθυμητές σε κλίμακα όμως που δεν στρεβλώνει τις σχετικές τιμές και αποτρέπει την υπερκατανάλωση. Μέσα στην ομάδα παροχών υπό όρους (για παράδειγμα, κουπόνια και εκπτώσεις στους λογαριασμούς ενέργειας), είναι οι εφάπαξ παροχές και προτιμώνται έναντι των αναλογικών παροχών καθώς είναι περισσότερες προοδευτικές και λιγότερο παραμορφωτικές.
• Οι χώρες με αδύναμα δίχτυα κοινωνικής ασφάλισης θα μπορούσαν να επεκτείνουν το πιο αποτελεσματικά προγράμματα και να αξιοποιούν ψηφιακές μεθόδους. Τα ψηφιακά εργαλεία μπορούν να βοηθήσουν στον εντοπισμό επιλέξιμων νοικοκυριών και παρέχουν μηχανισμούς παράδοσης, όπως έξυπνες κάρτες ή χρήματα από κινητό. Σε ορισμένες περιπτώσεις, θα μπορούσε να ληφθεί υπόψη η στόχευση ανά γεωγραφική περιοχή ή ηλικία. Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν επίσης να επεκτείνουν τη σχολική σίτιση προγράμματα, μείωση των τελών εκπαίδευσης και υγείας ή αναθεώρηση επιδοτήσεις δημόσιων μεταφορών εάν η κάλυψη είναι ανεπαρκής.
• Οι κυβερνήσεις θα μπορούσαν επίσης να λάβουν μέτρα στις αγορές τροφίμων και λιπασμάτων. Θα μπορούσαν να απελευθερώσουν αποθέματα τροφίμων για την μερική αντιστάθμιση της βραχυπρόθεσμης προσφοράς ελλείψεις. Ομοίως, οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής θα πρέπει να εξετάσουν εάν υπάρχουν υπερβολικά κίνητρα για τη χρήση καλαμποκιού για την παραγωγή βιοκαυσίμων παρά για την προμήθεια τροφίμων .
