Λίγες ημέρες μετά τη λήξη των εργασιών της φετινής διάσκεψης κορυφής του ΟΗΕ για το κλίμα , ξεκινά ο απολογισμός. Η COP30, που πραγματοποιήθηκε στη Βραζιλία, ακολούθησε το γνώριμο μοτίβο: οι ειδικοί προειδοποίησαν για το πόσο μακριά βρίσκεται ο κόσμος από την επίτευξη των κλιματικών του στόχων, αλλά για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά δεν συζητήθηκε η σταδιακή εγκατάλειψη των ορυκτών καυσίμων. Ωστόσο, υπάρχει μια «λεπτομέρεια» που σπάνια αναφέρουν οι ειδικοί: ο κόσμος έχει υπερβεί κατά πολύ τις πιο αισιόδοξες κλιματικές προβλέψεις πριν από μόλις μία δεκαετία, καθώς οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και τα ηλεκτρικά οχήματα αναπτύσσονται πολύ ταχύτερα από το αναμενόμενο.
Ενδεικτικά, πέρυσι εγκαταστάθηκαν παγκοσμίως 553 GW ηλιακής ενέργειας — ποσότητα αρκετή για να τροφοδοτήσει 100 εκατομμύρια αμερικανικά νοικοκυριά — αριθμός 15 φορές μεγαλύτερος από τις προβλέψεις του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (IEA) το 2015. Η συνολική παγκόσμια εγκατεστημένη ηλιακή ισχύς σήμερα είναι τετραπλάσια από αυτή που προέβλεπε ο ΙΕΑ πριν από δέκα χρόνια. Παράλληλα, πάνω από το 20% των νέων οχημάτων που πωλούνται διεθνώς είναι ηλεκτρικά, σε σύγκριση με λιγότερο από 1% το 2015. Ο κόσμος οδεύει πλέον να φτάσει τα 100 εκατομμύρια ηλεκτρικά οχήματα έως το 2028, ακόμη και αν η σημερινή ανάπτυξη σταματούσε πλήρως. Και το σημαντικότερο: ο πλανήτης φαίνεται να κατευθύνεται σε άνοδο της θερμοκρασίας κατά 2,6 βαθμούς Κελσίου έως το 2100, αποφεύγοντας το καταστροφικό σενάριο των 4 βαθμών που είχε προβλεφθεί πριν από μια δεκαετία.
Γιατί λοιπόν οι ειδικοί έπεσαν τόσο έξω αυτή τη φορά; Ένας από τους βασικούς λόγους είναι ότι τα μοντέλα υποτίμησαν θεαματικά την έκταση της παραγωγής καθαρής ενέργειας στην Κίνα, η οποία συνέβαλε καθοριστικά στη μείωση του κόστους των ανανεώσιμων τεχνολογιών. Η τεράστια κινεζική βιομηχανική κλίμακα επέτρεψε οικονομίες κλίμακας και ταχύτερη καινοτομία, κάνοντας τις καθαρές τεχνολογίες τις πιο οικονομικές επιλογές στις περισσότερες αγορές του κόσμου.
Ως το 2024, η Κίνα παρήγαγε πάνω από το 80% των ηλιακών πάνελ παγκοσμίως σε όλα τα στάδια της παραγωγής και περίπου το 60% των ανεμογεννητριών και των μπαταριών. Η σημερινή κινεζική παραγωγική ικανότητα για πάνελ και μπαταρίες ξεπερνά τη παγκόσμια ζήτηση, οδηγώντας σε υπερπροσφορά και ισχυρό ανταγωνισμό τιμών που μειώνει περαιτέρω το παγκόσμιο κόστος.
Από το 2010, το κόστος των φωτοβολταϊκών, της αιολικής ενέργειας και των μπαταριών έχει μειωθεί κατά 60% έως 90%, μια τάση που αποδίδεται σε μεγάλο βαθμό στη ραγδαία αύξηση της κινεζικής παραγωγής. Δεν αποτελεί έκπληξη λοιπόν ότι το 2024 πάνω από το 90% των νέων έργων αιολικής και ηλιακής ενέργειας παγκοσμίως ήταν φθηνότερα από την πιο χαμηλού κόστους μορφή παραγωγής ενέργειας με ορυκτά καύσιμα.
Αν και η άνθηση της κινεζικής βιομηχανίας καθαρής ενέργειας έχει κατηγορηθεί ότι «διαστρεβλώνει» τις διεθνείς αγορές, στην πράξη αποδεικνύεται ωφέλιμη για το περιβάλλον. Η προσιτή τιμή των τεχνολογιών επιτρέπει την ταχύτερη υιοθέτηση, ιδίως σε αναδυόμενες οικονομίες της Αφρικής, της Ασίας και της Λατινικής Αμερικής, που πλέον υπερπηδούν την παραδοσιακή υποδομή ορυκτών καυσίμων. Μόνο τα προϊόντα καθαρής ενέργειας που εξήγαγε η Κίνα το 2024 εκτιμάται ότι θα μειώσουν τις εκπομπές των χωρών εισαγωγής κατά 1% ετησίως, ενώ οι συνολικές εκπομπές που θα αποφευχθούν κατά τη διάρκεια ζωής αυτών των προϊόντων υπολογίζονται σε 4 γιγατόνους CO₂.
Ο IEA προβλέπει επίσης ότι οι παγκόσμιες εκπομπές θα σταθεροποιηθούν γύρω στους 38 γιγατόνους το 2040 — πολύ χαμηλότερα από τους 46 γιγατόνους που προέβλεπε το 2015. Και αυτό με βάση το σενάριο «business as usual». Αν οι χώρες τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους, οι εκπομπές θα μπορούσαν να πέσουν στους 33 γιγατόνους.
