Καλή σας μέρα! Ο χειμώνας φθάνει αύριο επίσημα, οι γιορτές πλησιάζουν, όμως, στο μυαλό όλων στην πολιτική και επιχειρηματική αγορά δύο λέξεις κυριαρχούν: επόμενη ημέρα.
Επόμενη ημέρα στην Ουκρανία όπου είναι σε πλήρη εξέλιξη οι διαπραγματεύσεις για ειρήνη. Επόμενη ημέρα στις ελληνικές ενεργειακές και λιμενικές υποδομές όπου είναι σε πλήρη εξέλιξη η επιχείρηση των Αμερικανών να θέσουν εκτός τους Κινέζους.
Επόμενη ημέρα στην κυβέρνηση καθώς οι εκλογές μπορεί να είναι σε 17-18 μήνες αλλά ήδη είναι σε πλήρη εξέλιξη -αφανείς- διεργασίες για τον σχεδιασμό του νέου πολιτικού χάρτη, οι οποίες, διαχρονικά, επηρεάζονται και από τις εξελίξεις στο επιχειρηματικό πεδίο.
Ο ΑΔΜΗΕ, μια συνάντηση στον «Φάρο»…
Αποφασίζοντας να βγάλω τα χειμωνιάτικα ρούχα από τη ντουλάπα, δεν ξέρω γιατί, αλλά ο νους μου «πέταξε» -σαν το περιστέρι που ενέπνευσε τον Αλέξη Τσίπρα στην απόφασή του να παραιτηθεί από βουλευτής- πίσω στο χρόνο.
Κι «είδα» σαν όραμα τρεις άνδρες να συζητούν στο «Φάρο» του Κέντρου Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος απολαμβάνοντας τη μαγευτική θέα του γαλήνιου Σαρωνικού.
Ήταν ακόμη γλυκό καλοκαιράκι στην Αττική, είχε ελαφρύ αεράκι και μια πνοή του ανέμου έφερε στα αυτιά μου μια λέξη από τη συζήτησή τους: IPTO (ΑΔΜΗΕ).
…Και το ενδιαφέρον της Blackrock
Η τελευταία λέξη λειτούργησε σαν «κλειδί» για τη μνήμη μου: ο ένας συνειρμός έφερε τον άλλο, ανέτρεξα στα αρχεία μου και δεν χρειάστηκε πολύ ώρα για να βρω εκεί στα μέσα Σεπτεμβρίου το δελτίο τύπου για τη συζήτηση που είχαν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον αντιπρόεδρο της BlackRock Philipp Hildebrand και τον πρόεδρο και διευθύνοντα σύμβουλο της Global Infrastructure Partners, Adebayo Ogunlesi, στο πλαίσιο του επενδυτικού συνεδρίου Athens International Investors Summit, που διοργανώθηκε από το Υπερταμείο και τη BlackRock, στο Κέντρο Πολιτισμού του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος.
Διέτρεξα το δελτίο τύπου και εντόπισα μεταξύ άλλων ότι «ο Πρωθυπουργός είχε την ευκαιρία να αναφερθεί, ενώπιον ισχυρών επενδυτικών φορέων με ευρεία χαρτοφυλάκια, στην εντυπωσιακή αναπτυξιακή δυναμική της ελληνικής οικονομίας, στις προοπτικές της χώρας, στις επενδυτικές ευκαιρίες αλλά και τις προκλήσεις που παρουσιάζονται σε σειρά τομέων, όπως η άμυνα και η ενέργεια».
Τα κομμάτια άρχισαν να συμπληρώνονται στο παζλ: η Blackrock με τη θυγατρική της Global Infrastructure Partners διαισθάνομαι ότι είναι ο βασικός ενδιαφερόμενος να αποκτήσει πλειοψηφικό μερίδιο στον ΑΔΜΗΕ κι ενώ το δημόσιο θα περιοριστεί στην καταστατική μειοψηφία του 34% από το 51% που ελέγχει σήμερα.
Κάν’ το όπως στον Παναμά
Ρώτησα πηγή που είναι σε θέση να γνωρίζει τι εκτιμά ότι θα γίνει με τους Κινέζους της State Grid, οι οποίοι έχουν τη φήμη «σκληρών διαπραγματευτών».
Μου απάντησε σιβυλλικά με τον τίτλο μιας ταινίας: «Κάν’το όπως ο Μπέκαμ». Για να προσθέσει με νόημα: «money talks».
Επέμενα να μου εξηγήσει τι εννοεί και με παρέπεμψε στα ρεπορτάζ για την εξαγορά από κονσόρτσιουμ εταιρειών, στις οποίες περιλαμβάνονται η Blackrock και η Global Infrastructure Partners, δύο λιμανιών στη διώρυγα του Παναμά από την εταιρεία Hutchison CK του Χονγκ Κονγκ τον περασμένο Μάρτιο.
Ήταν τότε που ο πρόεδρος Trump έθεσε ζήτημα να μην ελέγχουν οι Κινέζοι τη διώρυγα του Παναμά, με αποτέλεσμα να προκληθεί η πρώτη σινο-αμερικανική κόντρα για τον έλεγχο κρίσιμων υποδομών, κόντρα που έληξε όταν στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων η πολιτική βούληση συνάντησε το κατάλληλο τίμημα.
Το δικαίωμα πρώτης προσφοράς και τα εγκαίνια
Βεβαίως, σύμφωνα με τη συμφωνία που έχει συνάψει με το δημόσιο, η State Grid έχει το δικαίωμα πρώτης προσφοράς (right of first offer) σε περίπτωση πώλησης μετοχών του ΑΔΜΗΕ, πλην όμως αυτό ισχύει έως το 2027 και η εκτίμηση που υπάρχει είναι ότι τέτοιες ρήτρες ξεπερνιούνται εφ’ όσον υπάρχει η απαραίτητη βούληση.
Καθαρότερη εικόνα για το τι σχεδιάζει η κυβέρνηση θα υπάρξει στην τελετή εγκαινίων της νέας ηλεκτρικής διασύνδεσης Αττικής-Κρήτης, την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου.
Τόσο στις ομιλίες καθώς μαθαίνω ότι θα παραστεί και θα μιλήσει και ο πρωθυπουργός, όσο και στις συναντήσεις στο περιθώριο των εγκαινίων που φυσικά θα πραγματοποιηθούν στην Κρήτη.
Θυμίζω ότι φορέας υλοποίησης στο εν λόγω έργο είναι η Αριάδνη Interconnection, στο μετοχικό κεφάλαιο της οποίας μετέχουν κατά 80% ο ΑΔΜΗΕ και κατά 20% η State Grid.
Συνεπώς, έχει ιδιαίτερο ενδιαφέρον σε ποιο επίπεδο θα επιλέξει να εκπροσωπηθεί η κινέζικη εταιρεία στα εγκαίνια, όπως και οι συναντήσεις που θα γίνουν για την επόμενη ημέρα στον ΑΔΜΗΕ.
Το «Nein» των Γερμανών στους Κινέζους…
Άκρως ενδιαφέρουσα και απολύτως σχετική με την υπόθεση του ΑΔΜΗΕ είναι η ιστορία του γερμανικού ανεξάρτητου διαχειριστή μεταφοράς αερίου Open Grid Europe.
Τον περασμένο Απρίλιο ο διαχειριστής του δικτύου αερίου στην Ιταλία Snam -ο μεγαλύτερος στην Ευρώπη- συμφώνησε με την Open Grid Europe να αποκτήσει το 24,99% έναντι 920 εκατ. ευρώ.
Πριν λίγες ημέρες το υπουργείο Οικονομίας της Γερμανίας, που έχει την αρμοδιότητα για τον έλεγχο των ξένων άμεσων επενδύσεων, μετά από κυοφορία μηνών, δεν ενέκρινε τελικά το deal.
Ο λόγος; Το 34% της Snam ελέγχεται από την ιταλική Cassa Depositi e Prestti -CDP (το Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων της Ιταλίας, με μέτοχο το ιταλικό δημόσιο σε ποσοστό άνω του 82%), στη θυγατρική της οποίας για επενδύσεις σε ενεργειακές υποδομές CDP Reti μετέχει η State Grid της Κίνας σε ποσοστό 35% με τη CDP να ελέγχει το 59,1% και ιταλούς θεσμικούς επενδυτές το υπόλοιπο.
Καθώς λοιπόν η State Grid ελέγχει το 11% της Snam μέσω της CDP Reti η γερμανική κυβέρνηση απέρριψε τη συμφωνία επιβεβαιώνοντας το γενικότερο κλίμα στην Ευρώπη εναντίον των κινεζικών επενδύσεων σε κρίσιμες υποδομές.
…Και οι Κινέζοι της Enaon
Η υπόθεση αφορά έμμεσα και την Ελλάδα καθώς η CDP Reti ελέγχει εκτός των άλλων το 25,96% της Italgas (τα στοιχεία είναι 30.6.2025), η οποία ελέγχει με τη σειρά της την Enaon και την θυγατρική της Enaon EDA, που διαχειρίζονται τα δίκτυα διανομής αερίου στην Ελλάδα.
Επιπρόσθετα, η CDP Reti ελέγχει το 29,85% της TERNA, του ιταλικού διαχειριστή του δικτύου ηλεκτρισμού, η οποία φερόταν κατά το παρελθόν ως ενδιαφερόμενη να αποκτήσει ποσοστό στο μετοχικό κεφάλαιο του ΑΔΜΗΕ.
Είναι προφανές ότι η μάχη για τον έλεγχο των κρίσιμων ενεργειακών υποδομών στην Ευρώπη γίνεται όλο και πιο ενδιαφέρουσα κι ακόμη είμαστε μόλις στην αρχή…
Όπως ακόμη πιο ενδιαφέρον θα έχουν όσα θα δηλώσει ο διευθύνων σύμβουλος της Italgas Paolo Gallo στη συνέντευξη τύπου που παραχωρεί στην Αθήνα την προσεχή Πέμπτη.
Η Nexans, το καλώδιο και η αραβο-κυπριακή συνεργασία
Στην τελετή εγκαινίων της διασύνδεσης Αττικής-Κρήτης αναμένονται, πάντως, και εκπρόσωποι των εταιρειών που προμήθευσαν καλώδια, μεταξύ των οποίων και της γαλλικής Nexans.
Καταλαβαίνω, συνεπώς, ότι θα αξιοποιηθεί η ευκαιρία για νέο γύρο συζητήσεων σχετικά με την πολυσυζητημένη ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας (Κρήτης)-Κύπρου-Ισραήλ υπό το φως των νέων δεδομένων.
Μαθαίνω -και έχει τη σημασία του- ότι οι Κύπριοι προτίθενται πλέον να επενδύσουν στο έργο μόνο εφ’ όσον επενδύσουν σε αυτό και οι εμιρατινοί, που έχουν εκδηλώσει ενδιαφέρον μέσω της κρατικής ενεργειακής εταιρείας TAQA.
Την περασμένη εβδομάδα ο Κύπριος υπουργός Ενέργειας, Γιώργος Παπαναστασίου συναντήθηκε με τον υπουργό Βιομηχανίας και Προηγμένης Τεχνολογίας των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων και CEO της εταιρείας πετρελαίου του Αμπού Ντάμπι ADNOC, Sultan Ahmed Al Jaber.
«Μια συνάντηση κατά την οποία ο φίλος Υπουργός ήταν πολύ συγκεκριμένος», έγραψε ο Γ. Παπαναστασίου στα κοινωνικά δίκτυα και προσέθεσε: «Η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί να συμβάλει τόσο για energy transition με ΑΠΕ όσο και για με energy addition με φυσικό αέριο».
Οι δύο πλευρές συμφώνησαν να παραμείνουν σε στενή επαφή για τα επόμενα βήματα.
Μελετώντας πάνω από τον Ατλαντικό
Σε στενή επαφή παραμένουν Έλληνες και Αμερικανοί τόσο για το καλώδιο όσο και τον «κάθετο διάδρομο» αλλά και τις εξορύξεις.
Ο Σταύρος Παπασταύρου ετοιμάζεται για το νέο του ταξίδι στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού και έχω την αίσθηση ότι δεν θα γυρίσει με άδεια χέρια…
Στις πολύωρες πτήσεις προς και από τις ΗΠΑ ο υπουργός Ενέργειας και Περιβάλλοντος θα έχει την ευκαιρία, εκτός των ενεργειακών θεμάτων, να μελετήσει και τα χωροταξικά σχέδια που προωθούνται σε μια σειρά σημαντικών τομέων για την ελληνική οικονομία -θέμα με το οποίο ασχολείται προσωπικά.
Ακούω ότι το ΥΠΕΝ δίνει μεγάλη βαρύτητα στο χωροταξικό για τον τουρισμό, κάτι που αναγνώρισε και η αρμόδια υπουργός Όλγα Κεφαλογιάννη στην εκδήλωση για τον απολογισμό της τουριστικής περιόδου την περασμένη Τετάρτη στο Μουσείο της Ακρόπολης.
Η Όλγα Κεφαλογιάννη εξήρε δημόσια τη συμβολή του Στ. Παπασταύρου και ανέδειξε την άριστη συνεργασία τους.
Ο υπουργός Περιβάλλοντος ήταν, άλλωστε, ο μοναδικός υπουργός εκτός του Υπ. Τουρισμού που παρέστη στην εκδήλωση.
Σύννεφα πάνω από τη βιομηχανία
Δεν είναι, όμως, το ίδιο ρόδινη η εικόνα στο χωροταξικό για τη βιομηχανία για το οποίο οι κεραίες μου εντοπίζουν έντονη μεν αλλά υπόκωφη -προς το παρόν- γκρίνια.
Ακούω ότι έτσι όπως θα είναι το χωροταξικό για τη βιομηχανία, πρακτικά καινούργια εργοστάσια θα μπορούν να κατασκευαστούν μόνο στις βιομηχανικές περιοχές (ΒΙΠΕ), εξέλιξη που ανατρέπει τον σχεδιασμό μεγάλων επιχειρηματικών ομίλων.
Ο Τσάφος μοιράζει επιδοτήσεις
Η δυσφορία στον βιομηχανικό κόσμο γίνεται μεγαλύτερη όσο πυκνώνουν οι πληροφορίες για το τελικό περιεχόμενο των κυβερνητικών αποφάσεων σχετικά με την επιδότηση του ενεργειακού κόστους της βιομηχανίας.
Όπως έγραφα και την περασμένη εβδομάδα, στο υπουργείο Οικονομικών Κ. Πιερρακάκης και Θ. Πετραλιάς οριστικοποίησαν το προς διάθεση ποσό και έστειλαν στο υπουργείο Ενέργειας το μήνυμα (σε ελεύθερη απόδοση) «αυτά είναι τα χρήματα, μοιράστε τα».
Το δύσκολο έργο της κατανομής μαθαίνω ότι ανέλαβε ο υφυπουργός Νίκος Τσάφος, αν και, όπως κυκλοφορεί στην αγορά, δεν συμφωνεί με το μέτρο της επιδότησης.
Οι πληροφορίες, λοιπόν, που φθάνουν στην αγορά είναι ότι στην περίμετρο του μέτρου της επιδότησης βιομηχανιών περιλαμβάνονται λίγες επιχειρήσεις που γίνονται ακόμη λιγότερες εάν ληφθούν υπ’ όψιν οι προϋποθέσεις που τίθενται.
Εάν οι πληροφορίες επιβεβαιωθούν, προβλέπω… υψηλές θερμοκρασίες σε κυβερνητικά κτίρια στο κέντρο και τα βόρεια της Αθήνας.
Η παράδοση της Μεσοχώρας
Μπορεί να έτυχε, μπορεί και όχι, ο Νίκος Τσάφος δεν παρέστη (παρεμπιπτόντως ούτε η γενική γραμματέας Ενέργειας Δέσποινα Παληαρούτα) στην παραδοσιακή τελετή εξαγγελίας της ολοκλήρωσης του υδροηλεκτρικού έργου της Μεσοχώρας.
Και γράφω «παραδοσιακή» γιατί δεν υπάρχει υπουργός Ενέργειας τα τελευταία χρόνια που να μην έχει κάνει το ίδιο.
Ο Σταύρος Παπασταύρου τήρησε, λοιπόν, την παράδοση ενώπιον βουλευτών και αυτοδιοικητικών των Τρικάλων και πλέον το υπουργείο θέτει στόχο έως το τέλος του 2026 να έχουν ξεκινήσει τα έργα ολοκλήρωσης ενός έργου που ξεκίνησε το 1986!
Έχει τη σημασία του ότι παρών στην τελετή ήταν ο γραμματέας της ΚΕ της ΝΔ, βουλευτής Τρικάλων Κώστας Σκρέκας ο οποίος είχε κάνει ανάλογες εξαγγελίες ως υπουργός Ενέργειας το 2023.
Σύμφωνα με το χρονοδιάγραμμα Σκρέκα αυτές τις ημέρες θα ολοκληρώνονταν τα έργα και την Πρωτοχρονιά του 2026 θα ξεκινούσε να λειτουργεί το υδροηλεκτρικό εργοστάσιο της Μεσοχώρας.
Καθώς η χώρα έχει ανάγκη τη Μεσοχώρα όλοι ελπίζουν το χρονοδιάγραμμα Παπασταύρου να μην έχει την κατάληξη του χρονοδιαγράμματος Σκρέκα…
Δημόσιο εναντίον δημοσίου για το FSRU
Παραμένω στη Θεσσαλία καθώς στο Βόλο έγινε την περασμένη Κυριακή το συλλαλητήριο κατά του FSRU με δύο αξιοσημείωτες ειδήσεις: την διαφωνία περιφέρειας Θεσσαλίας -δήμου Βόλου αφού ο μεν περιφερειάρχης Δημήτρης Κουρέτας είναι κατά αλλά ο δήμαρχος Βόλου Αχιλλέας Μπέος θέλει να ενημερωθεί περισσότερο χωρίς να είναι κατ’ αρχήν αρνητικός.
Δήλωσε μάλιστα ότι στο συλλαλητήριο ήταν «200 χαβαλέδες» που έκαναν ντόρο.
Η δεύτερη -και σημαντικότερη- είδηση είναι ότι η περιφέρεια Θεσσαλίας, όπως εξήγγειλε ο Δ. Κουρέτας- αναλαμβάνει το κόστος των δικαστικών προσφυγών κατά του έργου.
Δηλαδή, σε απλά ελληνικά, η περιφέρεια που τη χρηματοδοτεί το κεντρικό κράτος θα κινηθεί νομικά εναντίον του κεντρικού κράτους -εάν αδειοδοτηθεί βεβαίως το FSRU Αργώ.
Δημόσιο εναντίον δημοσίου, λοιπόν, με δαπάνες του δημοσίου…
Θα έχει ενδιαφέρον πως θα το εξηγήσει ο -νομικός- Σταύρος Παπασταύρου στους Αμερικανούς τώρα που η Ελλάδα γίνεται «κόμβος του LNG» για την ανατολική Ευρώπη.
Το μήνυμα Pyatt
Τις ενεργειακές εξελίξεις στην Ελλάδα και την ευρύτερη περιοχή της ανατολικής Ευρώπης παρακολουθεί στενά και ο Geoffrey Pyatt.
Ο διατελέσας υφυπουργός Εξωτερικών και πρέσβης των ΗΠΑ στην Ουκρανία και την Ελλάδα και σήμερα Senior Managing Director για την ενέργεια και τις κρίσιμες ορυκτές ύλες στη McLarty Associates έκανε repost στα κοινωνικά δίκτυα την ανακοίνωση του ΔΕΣΦΑ για την ισχυρή ζήτηση που εκδηλώθηκε από την ουκρανική πλευρά με αποτέλεσμα να δεσμευτεί τον Δεκέμβριο στον «route 1» το 60% των προσφερόμενων ποσοτήτων, υπερδιπλάσια ποσότητα από το Νοέμβριο.
«Μπράβο στη Maria Rita Galli και στην ομάδα του ΔΕΣΦΑ! Αυτό το έργο δεν ήταν ποτέ άλλοτε πιο σημαντικό για την Ευρώπη, την Ουκρανία και την διατλαντική συνεργασία!», επισήμανε ο έμπειρος διπλωμάτης εκφράζοντας για ακόμη μια φορά την αναγκαιότητα να συνεργαστεί η αρμονική συνεργασία όλων των πλευρών.
Σταύρος χωρίς σταυρό
Μιας και αναφέρομαι στον υπουργό Ενέργειας, καταλαβαίνω ότι οδεύει για το ψηφοδέλτιο Επικρατείας της Νέας Δημοκρατίας, αν και προφανώς είναι πολύ νωρίς να ανακοινωθεί.
Το ενδεχόμενο υποψηφιότητάς του με σταυρό στο νότιο τομέα της Β’ Αθήνας φαίνεται, πάντως, να απομακρύνεται.
Άλλη μια ένδειξη γι’ αυτό είναι ότι στις εσωκομματικές εκλογές της περασμένης Κυριακής επέλεξε να ψηφίσει στη γειτονιά του, την οργάνωση Φιλοθέης-Ψυχικού του βόρειου τομέα, χωρίς να κάνει το «tour» στις οργανώσεις του νότιου τομέα, όπως έκαναν οι περισσότεροι υποψήφιοι βουλευτές στην εκλογική τους περιφέρεια.
Ανασχηματισμός υπό προθεσμία
Οι υπουργοί που είναι και υποψήφιοι βουλευτές θα πρέπει, πάντως, να «τρέξουν» κρατώντας δύο καρπούζια στην ίδια μασχάλη καθώς ο πρωθυπουργός έχει θέσει άτυπο αλλά σαφές χρονοδιάγραμμα για την αξιολόγηση των μελών του υπουργικού συμβουλίου -άρα, και τον ανασχηματισμό- έως το α’ εξάμηνο του 2026.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης εξέπεμψε δύο σχετικά μηνύματα: το πρώτο -και άμεσο- στο υπουργικό συμβούλιο της περασμένης Πέμπτης λέγοντας ότι οι υπουργοί θα αξιολογηθούν με βάση (και) την απορρόφηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης (έως τον προσεχή Μάιο-Ιούνιο τα έργα και οι δράσεις πρέπει να έχουν ολοκληρωθεί).
Το δεύτερο -και έμμεσο- σε πρόσφατη συνέντευξή του στην ΕΡΤ όταν μιλώντας για τα καινούργια λεωφορεία των αστικών συγκοινωνιών της Αττικής είπε:
«Η κατεύθυνση που έχω δώσει προσωπικά στο Υπουργείο Μεταφορών και στις εταιρείες του Υπερταμείου είναι να βάλουμε έναν συγκεκριμένο στόχο: να αυξήσουμε εντός έξι μηνών τη συχνότητα στις διαδρομές εκείνες που χρησιμοποιεί ο πολίτης περισσότερο».
Πολιτικές, όχι πρόσωπα
Το ενδεχόμενο ανασχηματισμού τον Ιανουάριο, για το οποίο πρώτος απ’ αυτή εδώ τη στήλη σας είχα προϊδεάσει, απομακρύνεται.
Και για έναν ακόμη λόγο, με βάση όσα συζητούνται στο Μαξίμου τον τελευταίο καιρό: τον Ιανουάριο θα αρχίσει να εφαρμόζεται ο βασικός κορμός του «πακέτου» παροχών της ΔΕΘ και κυρίως οι αυξήσεις σε μισθούς και συντάξεις.
Στο κυβερνητικό επιτελείο θέλουν, λοιπόν, να τις επικοινωνήσουν και να τις αναδείξουν στο μέγιστο βαθμό.
Ως εκ τούτου, τυχόν αλλαγές στην κυβέρνηση εκτιμάται ότι θα «θόλωναν» το μήνυμα.
Άρα, το 2026 θα ξεκινήσει με προτεραιότητα στις πολιτικές και τα πρόσωπα έπονται.
