Η άμεση εμπλοκή των ΗΠΑ στη σύγκρουση Ισραήλ-Ιράν έχει αυξήσει τις πιθανότητες μιας κρίσης στα Στενά του Ορμούζ - κάτι που δεν είναι το βασικό σενάριο της UniCredit. Πάντως, τώρα, η μπάλα είναι στο γήπεδο του Ιράν. Το αν η Τεχεράνη επιλέξει να διεξάγει ολοκληρωτικό πόλεμο ή όχι εξαρτάται από το πόσο αδύναμο και κοντά στην πτώση αντιλαμβάνεται το ιρανικό καθεστώς ότι είναι. Ως προς το πού θα πάει το πετρέλαιο, εξαρτάται από το εάν υπάρχει κρίση στα Στενά του Ορμούζ και πόσο θα διαρκέσει, με τις τιμές να εκτοξεύονται πάνω από τα 100 δολ. ή και έως τα 130 δολ.
Ειδικότερα, όπως σημειώνει ο ιταλικός οίκος, η Τεχεράνη μπορεί να επιλέξει είτε να αποκλιμακώσει τις εντάσεις, πιθανώς με στοχευμένα, συμβολικά και προαναγγελθέντα πλήγματα εναντίον αμερικανικών στρατιωτικών στόχων στην περιοχή, είτε να εξαπολύσει ολοκληρωτικό πόλεμο, πιθανώς και αποσταθεροποιώντας τις ναυτιλιακές οδούς στα Στενά του Ορμούζ - ένα ζωτικό σημείο στις αλυσίδες εφοδιασμού ενέργειας καθώς παρέχει τη μόνη θαλάσσια διαδρομή για τα πλοία που διέρχονται από τον Περσικό Κόλπο προς τον ανοιχτό ωκεανό. Περίπου το 20% της παγκόσμιας προσφοράς πετρελαίου (περίπου 21 εκατ. βαρέλια την ημέρα) διέρχεται από αυτό. Ωστόσο, δεδομένου του πόσο πιεσμένη είναι η οικονομία του Ιράν μετά από δεκαετίες δυτικών κυρώσεων, το κόστος της απώλειας εσόδων από αυτές τις εξαγωγές λόγω της αποσταθεροποίησης της περιοχής, θα ήταν αρκετά υψηλό για το ιρανικό καθεστώς, όπως σημειώνει η UniCredit.
Η διέλευση μέσω των Στενών του Ορμούζ δεν έχει κλείσει ποτέ μέχρι στιγμής, ακόμη και αν υπήρξαν συχνά στρατιωτικές αψιμαχίες που αφορούν το Ιράν και περιφερειακούς παράγοντες (καθώς και τις ΗΠΑ) τις τελευταίες δεκαετίες. Σε αρκετές περιπτώσεις, όπως κατά τη διάρκεια του Πολέμου των Τάνκερ τη δεκαετία του '80 ή σε απάντηση στις δυτικές κυρώσεις το 2012 και το 2018, η Τεχεράνη απείλησε να κλείσει την πλωτή οδό, αλλά πάντα απέφευγε να το πράξει.
Όπως τονίζει η UniCredit, προς το παρόν, δεν υπάρχουν πραγματικές εναλλακτικές λύσεις για τη μεταφορά πετρελαίου. Τόσο η Σαουδική Αραβία όσο και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα διαθέτουν αγωγούς πετρελαίου που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν για την παράκαμψη των Στενών. Ωστόσο, η συνδυασμένη χωρητικότητά τους είναι περίπου 6,8 εκατ. βαρέλια την ημέρα (5 εκατ. στη Σαουδική Αραβία και 1,8 εκατ. στα ΗΑΕ), η οποία είναι σημαντικά χαμηλότερη από τα σχεδόν 11 εκατ. βαρέλια την ημέρα συνδυασμένης προσφοράς που εξάγουν σήμερα αυτές οι δύο χώρες μέσω θαλάσσης, τονίζει ο ιταλικός οίκος. Επίσης, το Ιράν διαθέτει αγωγό που εκτείνεται στον Κόλπο του Ομάν με χωρητικότητα περίπου 300 χιλ. βαρέλια την ημέρα - η οποία είναι και πάλι πολύ χαμηλότερη από τα 2 εκατ. βαρέλια την ημέρα που εξάγει η Τεχεράνη μέσω των Στενών. Οι άλλες χώρες δεν έχουν εναλλακτικούς τρόπους εξαγωγής των βαρελιών πετρελαίου τους.
Τι θα συμβεί στη συνέχεια – Τα δύο σενάρια
Το βασικό σενάριο της UniCredit βλέπει μία σύντομη σύγκρουση στη Μέση Ανατολή, χωρίς σημαντικές επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου. Το Ιράν βρίσκεται σε μάλλον αδύναμη θέση, έχοντας χάσει την ικανότητά του να προβάλλει ισχύ σε περιφερειακό επίπεδο μέσω πληρεξουσίων στην Υεμένη, τη Γάζα, τη Συρία και τον Λίβανο. Η επιβίωση του ιρανικού καθεστώτος θα διακυβευόταν σοβαρά από μια περαιτέρω κλιμάκωση των εντάσεων.
Ταυτόχρονα, οι ΗΠΑ και οι αραβικές χώρες θα προτιμούσαν μια εκεχειρία και μια διαπραγματευμένη συμφωνία με την Τεχεράνη, εξισορροπώντας έτσι κάπως την αυξανόμενη περιφερειακή ηγεμονία του Ισραήλ. Σε ένα τέτοιο σενάριο, οι τιμές του πετρελαίου θα εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν βραχυπρόθεσμη αστάθεια, αλλά θα κινούνταν σταδιακά κάτω από τα 70 δολάρια ΗΠΑ/βαρέλι ως αποτέλεσμα της υπερπροσφοράς που χαρακτηρίζει την αγορά αυτή τη στιγμή.
Ωστόσο, η αδυναμία του Ιράν θα μπορούσε να ωθήσει το καθεστώς να επιλέξει ακραίες ενέργειες εάν αντιληφθεί ότι η πτώση του πλησιάζει και ότι έχει λίγα να χάσει. Σε αυτήν την περίπτωση, όπως εκτιμητή UniCredit, θα μπορούσε να επιλέξει να διαταράξει τις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου με μια σειρά από πιθανές ενέργειες στα Στενά του Ορμούζ, συμπεριλαμβανομένου ενός ναυτικού αποκλεισμού, του χτυπήματος μεμονωμένων δεξαμενόπλοιων ή επιθέσεων σε βασικά λιμάνια της περιοχής.
Δεδομένου ότι ένα σημαντικό μέρος του ιρανικού πετρελαίου πηγαίνει στην Κίνα - τη μόνη μεγάλη δύναμη κοντά στο καθεστώς (μαζί με τη Ρωσία) και τον κύριο αγοραστή ιρανικού πετρελαίου - μια τέτοια κίνηση θα επιβεβαίωνε τις χαμηλές προσδοκίες επιβίωσης από το ίδιο το ιρανικό καθεστώς.
Σε αυτό το σενάριο, οι τιμές του πετρελαίου πιθανότατα θα ξεπεράσουν τα 100 δολάρια/βαρέλι, θέτοντας τις βάσεις για στασιμοπληθωρισμό στην οικονομία. Το πόσο πάνω θα σκαρφαλώσουν από αυτό επίπεδο, εξαρτάται από το πόσο διαρκής και σοβαρή είναι η ζημιά στην παγκόσμια προσφορά πετρελαίου και πόσο θα διαρκέσει μια κρίση στα Στενά του Ορμούζ . Στο χειρότερο σενάριο, ειδικά εάν υπάρξει παρατεταμένος αποκλεισμός των Στενών, οι τιμές του Brent ενδέχεται να εκτοξευθούν στα 130 δολάρια ΗΠΑ/βαρέλι. Δεδομένων των πληροφοριών που είναι διαθέσιμες αυτή τη στιγμή, ο ιταλικός οίκος πιστεύει ότι η Τεχεράνη πιθανότατα θα συνεχίσει να χρησιμοποιεί ήπια μέσα (όπως έκανε πάντα) για να αποσταθεροποιήσει την πλωτή οδό, όπως εκτροπές δεξαμενόπλοιων, πλαστογράφηση GPS ή προειδοποιήσεις, αποφεύγοντας έτσι μια ολοκληρωμένη κρίση.
