Η είδηση ότι Κίνα και ΗΠΑ σφράγισαν μια εμπορική συμφωνία που θα αναβάλει τους κινεζικούς περιορισμούς στις εξαγωγές σπάνιων γαιών για ένα έτος, παρέχει βραχυπρόθεσμη ανακούφιση για τις παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού, ενώ υπογραμμίζει επίσης μια βαθύτερη στρατηγική πρόκληση, όπως επισημαίνει η ING. Ωστόσο, όπως προειδοποιεί, το «σπάσιμο» του ελέγχου του Πεκίνου στις σπάνιες γαίες θα είναι δύσκολο, αργό και ακριβό.
Οι ΗΠΑ εξακολουθούν να εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από την Κίνα για τις σπάνιες γαίες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την άμυνα, την καθαρή ενέργεια και την υψηλής τεχνολογίας βιομηχανία. Ενώ η καθυστέρηση μειώνει την άμεση πίεση στις βιομηχανίες που εξαρτώνται από τις σπάνιες γαίες, θα οδηγήσει σε μια ανανεωμένη εστίαση στην κατασκευή εναλλακτικών οδών εφοδιασμού - από την ανάπτυξη εγχώριας ικανότητας εξόρυξης, επεξεργασίας και διύλισης έως την ενίσχυση των συνεργασιών με συμμαχικούς παραγωγούς, επισημαίνει ο ολλανδικός οίκος. Η εμπορική εκεχειρία αγοράζει συνεπώς χρόνο, αλλά η διαρκής ασφάλεια θα εξαρτηθεί από τη μείωση της έκθεσης στην κυριαρχία της Κίνας σε αυτόν τον κρίσιμο τομέα.
Πώς έχει χρησιμοποιήσει το Πεκίνο τις σπάνιες γαίες ως όπλο
Η Κίνα έχει ιστορικό χρήσης της κυριαρχίας της στην προμήθεια σπάνιων γαιών ως εργαλείο πίεσης, σημειώνει η ING. Η επιρροή της Κίνας στην αγορά σπάνιων γαιών έγινε εμφανής το 2010, όταν μπλόκαρε τις εξαγωγές προς την Ιαπωνία για δύο μήνες λόγω εδαφικής διαμάχης. Οι ΗΠΑ, η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία τελικά ανάγκασαν το Πεκίνο να ανατρέψει τα μέτρα μέσω του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου. Το περιστατικό ώθησε τις προσπάθειες της Ιαπωνίας να μειώσει την εξάρτησή της από την Κίνα, και από περίπου 90% κατά τη στιγμή του περιστατικού σε περίπου 60% σήμερα.
Φέτος, παρατηρήθηκε μια σημαντική κλιμάκωση των περιορισμών της Κίνας για τις σπάνιες γαίες, καθώς το Πεκίνο χρησιμοποίησε την κυριαρχία του στα κρίσιμα υλικά για να πιέσει την κυβέρνηση των ΗΠΑ.
Τον Απρίλιο, σε απάντηση στην κλιμάκωση των εμπορικών εντάσεων, συμπεριλαμβανομένων των δασμών των ΗΠΑ, το Πεκίνο επέβαλε περιορισμούς στις εξαγωγές επτά σπάνιων γαιών και μόνιμων μαγνητών, με τις εταιρείες να χρειάζεται να εξασφαλίσουν ειδικές άδειες για να στείλουν αυτά τα υλικά στο εξωτερικό. Οι περιορισμοί περιλάμβαναν ορισμένες βαριές σπάνιες γαίες, οι οποίες παράγονται σχεδόν αποκλειστικά από την Κίνα. Αυτή ήταν η πρώτη φορά που η Κίνα έθεσε μαγνήτες σπάνιων γαιών στον κατάλογο ελέγχου εξαγωγών, τονίζει ο οίκος.
Η παγκόσμια αυτοκινητοβιομηχανία ήταν μεταξύ των τομέων που επηρεάστηκαν σημαντικά από τους ελέγχους εξαγωγών μαγνητών σπάνιων γαιών της Κίνας. Η Ford Motor έκλεισε προσωρινά ένα εργοστάσιο στο Σικάγο τον Μάιο, αφού τα εξαρτήματα σπάνιων γαιών που είχε, είχαν εξαντληθεί. Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι εταιρείες ανέφεραν επίσης αρκετές διακοπές παραγωγής.
Στη συνέχεια, τον Οκτώβριο επιβλήθηκαν σαρωτικοί νέοι περιορισμοί, με το Πεκίνο να σκιαγραφεί σχέδια για την επέκταση των περιορισμών, συμπεριλαμβανομένης της απαίτησης από τους εξαγωγείς προϊόντων που περιέχουν ακόμη και μικρές ποσότητες ορισμένων σπάνιων γαιών που προέρχονται από την Κίνα, να έχουν άδεια εξαγωγής. Επίσης, υπέβαλε την τεχνολογία και τον εξοπλισμό που σχετίζεται με την επεξεργασία σπάνιων γαιών και τους μαγνήτες, σε ελέγχους εξαγωγών. Αυτά τα μέτρα θα ανασταλούν τώρα για ένα έτος. Οι αρχικοί περιορισμοί που ανακοινώθηκαν τον Απρίλιο, οι οποίοι στόχευαν επτά βαριές σπάνιες γαίες, δεν εξετάστηκαν, επισημαίνει η ING.
Οι ΗΠΑ αντιπροσώπευαν το 10% των συνολικών εξαγωγών σπάνιων γαιών της Κίνας το 2024, αλλά οι περιορισμοί οδήγησαν σε πτώση 12% στις αποστολές προς τις ΗΠΑ από το πρώτο έως το τρίτο τρίμηνο του 2025.
Πώς θα ενισχύσουν οι ΗΠΑ την παραγωγή σπάνιων γαιών;
Η MP Materials λειτουργεί το μοναδικό αμερικανικό ορυχείο σπάνιων γαιών - το Mountain Pass στην έρημο Mojave της Καλιφόρνια, το οποίο άνοιξε ξανά το 2018 και κάποτε ήταν ο κορυφαίος προμηθευτής στον κόσμο πριν η παραγωγή μεταφερθεί στην Κίνα. Έλαβε μια επένδυση 400 εκατ. δολαρίων από το Πεντάγωνο τον Ιούλιο, η οποία βοήθησε την εταιρεία να χρηματοδοτήσει ένα νέο εργοστάσιο μαγνητών σε μια συμφωνία που συνοδευόταν από εγγυημένες αγορές σε ελάχιστες τιμές.
Ο Τραμπ κοιτάζει επίσης πέρα από τις ΗΠΑ για προμήθειες σπάνιων γαιών, σημειώνει η ING. Νωρίτερα αυτόν τον μήνα, οι ΗΠΑ και η Αυστραλία συμφώνησαν να επενδύσουν από κοινού σε αυστραλιανά ορυχεία και έργα επεξεργασίας. Και οι δύο χώρες δεσμεύτηκαν επίσης να προστατεύσουν τις εγχώριες αγορές τους από «αθέμιτες εμπορικές πρακτικές», χρησιμοποιώντας εμπορικά μέτρα όπως οι κατώτατες τιμές. Η Αυστραλία κατατάσσεται τέταρτη σε αποθέματα σπάνιων γαιών. Ωστόσο, τα περισσότερα έργα απέχουν αρκετά χρόνια από την έναρξη λειτουργίας.
Ο Τραμπ έχει επίσης σφραγίσει μια σειρά συμφωνιών κατά τη διάρκεια του ταξιδιού του στην Ασία για την εξασφάλιση προμηθειών σπάνιων γαιών, συμπεριλαμβανομένων συμφωνιών με την Ιαπωνία, τη Μαλαισία, την Ταϊλάνδη, το Βιετνάμ και την Καμπότζη. Αυτές οι συμφωνίες, όπως τονίζει ο οίκος, σηματοδοτούν την πρόοδο προς μια πιο διαφοροποιημένη αλυσίδα εφοδιασμού σπάνιων γαιών, σηματοδοτώντας μια αλλαγή στην προσέγγιση, αυξάνοντας την υποστήριξη και τη συμμετοχή του κράτους.
Η κρισιμότητα της αυξανόμενης ζήτησης
Η αύξηση της ζήτησης για ηλεκτρικά οχήματα, ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και άμυνα δημιουργεί συνθήκες επείγουσας ανάγκης στην αγορά, επισημαίνει η ING.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας (IEA) προβλέπει ισχυρή αύξηση της ζήτησης για σπάνιες γαίες, η οποία οφείλεται στις τεχνολογίες καθαρής ενέργειας. Τα ηλεκτρικά οχήματα αναμένεται να ηγηθούν, με σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 17,2% από το 2024 έως το 2030, ακολουθούμενα από τις ανεμογεννήτριες στο 7,5%. Συνολικά, η ζήτηση για σπάνιες γαίες προβλέπεται να αυξηθεί κατά 5,1% ετησίως κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου. Άλλες τελικές χρήσεις περιλαμβάνουν την άμυνα, τα κινητά τηλέφωνα, τις οθόνες, την ιατρική απεικόνιση, τα ηχεία, τα ακουστικά, τις ράβδους ελέγχου σε πυρηνικούς αντιδραστήρες και τους καταλύτες.
Η χαλάρωση του ελέγχου της Κίνας στις σπάνιες γαίες δεν θα είναι εύκολη
Η συμφωνία μεταξύ Τραμπ και Σι δεν πρέπει να δώσει στους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής μια ψευδή αίσθηση ασφάλειας, προειδοποιεί η ING. Αντίθετα, πρέπει να χρησιμεύσει ως υπενθύμιση ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες πρέπει επειγόντως να επιταχύνουν τις προσπάθειες για την οικοδόμηση μιας αλυσίδας εφοδιασμού για κρίσιμα ορυκτά και μαγνήτες που δεν εξαρτάται από την Κίνα. Η κυριαρχία του Πεκίνου σημαίνει ότι μπορεί να αυστηροποιήσει τους περιορισμούς στις εξαγωγές ανά πάσα στιγμή.
Βραχυπρόθεσμα, η Κίνα πιθανότατα θα διατηρήσει το πλεονέκτημά της, χάρη στην τεχνική εμπειρογνωμοσύνη, το χαμηλό κόστος και ένα εκτεταμένο δίκτυο εφοδιασμού. Αλλά οι αλυσίδες εφοδιασμού σπάνιων γαιών πρέπει να διαφοροποιηθούν, τονίζει ο οίκος. Η διεθνής συνεργασία και οι επενδύσεις είναι απαραίτητα πρώτα βήματα.
Η διάσπαση του ελέγχου του Πεκίνου στις σπάνιες γαίες θα είναι αργή και δαπανηρή, αλλά η ανταμοιβή είναι η στρατηγική ανεξαρτησία. Οι έλεγχοι των εξαγωγών που δίνουν στην Κίνα πλεονέκτημα σήμερα θα ωθήσουν τελικά τις παγκόσμιες προσπάθειες για την ανάπτυξη μη κινεζικών αλυσίδων εφοδιασμού. Όσο περισσότερο επενδύει ο κόσμος στο onshoring και εναλλακτικούς προμηθευτές, τόσο λιγότερο έλεγχο θα ασκεί η Κίνα μακροπρόθεσμα, καταλήγει ο οίκος.
