Με ερώτησή του προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ο Αντιπρόεδρος της Ομάδας των Σοσιαλιστών και Δημοκρατών και Επικεφαλής της Ευρωομάδας του ΠΑΣΟΚ Γιάννης Μανιάτης ζητά η εφαρμογή του άρθρου 10 της Οδηγίας Ενεργειακής Απόδοσης των Κτιρίων, περί «ηλιακής ενέργειας στα κτίρια» (EPBD), να γίνει με τρόπο ώστε να αποφευχθούν φαινόμενα προτεραιοποίησης των φωτοβολταϊκών, έναντι των ηλιακών θερμικών. Επιπρόσθετα, ζητά να διασφαλίσει η Επιτροπή ότι κατά την υλοποίηση από τα κράτη μέλη, θα εφαρμοστούν πλήρως οι σχετικές πρόνοιες του άρθρου 10 που απαιτούν να ληφθούν υπόψη και τα ζητήματα σταθερότητας του δικτύου.
Σημειώνεται ιδιαίτερα ότι η εγκατάσταση ενός ηλιακού θερμοσίφωνα, μειώνει το λογαριασμό ηλεκτρικού σε μια 4μελή οικογένεια, κατά 27-30% !
Η αναθεωρημένη Οδηγία 2024/1275 για την ενεργειακή απόδοση των κτιρίων τέθηκε σε ισχύ στις 28 Μαΐου 2024 και θα πρέπει να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο των κρατών μελών της ΕΕ έως τις 29 Μαΐου 2026. Η Οδηγία καθορίζει το πλαίσιο και την πορεία για τον εκσυγχρονισμό και την πλήρη απανθρακοποίηση του κτιριακού αποθέματος της ΕΕ έως το 2050. Περιλαμβάνει μια σειρά μέτρων για την τόνωση των επενδύσεων και τη διαρθρωτική ενίσχυση της ενεργειακής απόδοσης των κτιρίων. Η Οδηγία επικεντρώνεται στην αύξηση του ποσοστού ανακαίνισης στην ΕΕ, ιδίως για τα κτίρια με τις χειρότερες επιδόσεις σε κάθε χώρα, ενώ τα κράτη μέλη οφείλουν να υποβάλλουν Εθνικά Σχέδια ανακαίνισης κτιρίων έως τις 31 Δεκεμβρίου 2026 (και προσχέδια των Εθνικών Σχεδίων έως 31 Δεκεμβρίου 2025).
Σε εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU και της Στρατηγικής της ΕΕ για την Ηλιακή Ενέργεια, συμπεριλήφθηκε στο άρθρο 10 της Οδηγίας, πρόνοια για την υποχρεωτική χρήση ηλιακής ενέργειας στα κτίρια, χωρίς να προκρίνεται η χρήση κάποιας συγκεκριμένης τεχνολογίας.
Η ισότιμη πρόσβαση της τεχνολογίας των Θερμικών Ηλιακών Συστημάτων (ΘΗΣ) στις μαζικές επενδύσεις ανακαίνισης των κτιρίων της Ευρώπης τα επόμενα χρόνια, είναι κρίσιμο ζήτημα για την ελληνική οικονομία και απασχόληση. Σύμφωνα με Μελέτη του ΙΟΒΕ (Ιανουάριος 2025), στην Ελλάδα ο κλάδος περιλαμβάνει 35 παραγωγικές επιχειρήσεις διαφόρων μεγεθών και απασχολεί 5.000 εργαζομένους πλήρους απασχόλησης. Το 2023 περίπου το 62% της συνολικής επιφάνειας συλλεκτών που κατασκευάστηκε στην Ελλάδα εξήχθη σε άλλες χώρες και η συνολική συνεισφορά του κλάδου κατασκευής, πώλησης και εγκατάστασης ΘΗΣ στο ΑΕΠ διαμορφώθηκε το 2023 σε 351 εκατ. ευρώ.
Αν και το άρθρο 10 της Οδηγίας αντιμετωπίζει ισότιμα τις τεχνολογίες των φωτοβολταϊκών και των ηλιακών θερμικών, υπάρχουν ανησυχίες ότι η εφαρμογή του εγκυμονεί τον κίνδυνο μονομερούς προώθησης των φωτοβολταϊκών συστημάτων εις βάρος των ηλιακών θερμικών, όπως φάνηκε ήδη σε κράτη-μέλη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Γερμανία και το λεγόμενο “PV Duty”.
Ειδικότερα, στη Γερμανία δεν υπάρχει ακόμη ενιαία, πανεθνική “ηλιακή υποχρέωση ” (“solar mandate”), όπως αναφέρεται στην Οδηγία, αλλά διαφορετικές ρυθμίσεις ανά Ομόσπονδο Κρατίδιο. Από την 1η Ιανουαρίου 2025, οι περισσότερες περιοχές έχουν θεσπίσει υποχρέωση εγκατάστασης ηλιακού συστήματος (φωτοβολταϊκού ή θερμικού), σε νέα κτίρια με επιφάνεια στέγης άνω των 50 m² και, σε ορισμένες περιπτώσεις, και σε εκτεταμένες ανακαινίσεις στεγών. Τουλάχιστον το 50% της κατάλληλης επιφάνειας στέγης πρέπει να καλύπτεται από ηλιακό σύστημα (όπως προβλέπει η Οδηγία).
Η υλοποίηση, ωστόσο, παρουσιάζει μεγάλη ανομοιογένεια: κρατίδια όπως η Baden-Württemberg, η Schleswig-Holstein και το Βερολίνο έχουν εφαρμόσει αναλυτικούς κανόνες, ενώ άλλα, όπως η Βαυαρία, δεν έχουν ακόμη θεσπίσει υποχρέωση.
Το παράδειγμα της Baden-Württemberg είναι χαρακτηριστικό: η τοπική ρύθμιση επιτρέπει την επιλογή είτε φωτοβολταϊκού, είτε ηλιακού θερμικού συστήματος. Όμως έρχεται με την ονομασία Photovoltaikpflicht δηλαδή “PV Duty” αλλιώς “φωτοβολτιακή υποχρέωση”. Παρόμοια, βλέπουμε ότι σε αρκετά κράτη-μέλη η δημόσια συζήτηση και οι Κανονισμοί επικεντρώνονται αποκλειστικά στα φωτοβολταϊκά, αγνοώντας τα Ηλιακά Θερμικά, τα οποία:
1. είναι έως και τέσσερις φορές πιο αποδοτικά για την παραγωγή θερμότητας
2. δεν επιβαρύνουν τα ηλεκτρικά δίκτυα
3. συνεισφέρουν στην αντιμετώπιση της ενεργειακής φτώχειας
4. συνεισφέρουν στη μείωση των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα
5. έχουν υψηλότερη διάρκεια ζωής
6. στηρίζονται σε εγχώρια (ευρωπαϊκή κι ελληνική) βιομηχανία, απασχόληση και πρώτες ύλες, μηδενίζοντας την εξάρτηση από τρίτες χώρες.
Η ερώτηση προς την Επιτροπή στοχεύει να διασφαλίσει ότι η εφαρμογή του άρθρου 10 της EPBD θα αποφύγει τον τεχνολογικό μονόδρομο, εξασφαλίζοντας ισονομία φωτοβολταϊκών και ηλιακών θερμικών τεχνολογιών, με γνώμονα την ενεργειακή απόδοση και τη σταθερότητα των δικτύων.
Ακολουθεί το πλήρες κείμενο της Ερώτησης:
Το άρθρο 10 της αναθεωρημένης Οδηγίας EPBD 2024/1275, για την προώθηση της ηλιακής ενέργειας στα κτίρια, αντιμετωπίζει ισότιμα τις τεχνολογίες των φωτοβολταϊκών και των ηλιακών θερμικών. Ωστόσο, η εφαρμογή του άρθρου 10 εγκυμονεί τον κίνδυνο μονομερούς προώθησης των φωτοβολταϊκών συστημάτων εις βάρος των ηλιακών θερμικών, όπως φάνηκε ήδη σε κράτη-μέλη, με χαρακτηριστικό παράδειγμα τη Γερμανία και το λεγόμενο “PV Duty”, όπου ο τίτλος του, δημιουργεί λανθασμένη εντύπωση στους πολίτες.
Η πρακτική αυτή αγνοεί τα σημαντικά πλεονεκτήματα των ηλιακών θερμικών τεχνολογιών, που είναι πιο αποδοτικά, και σε αντίθεση με τα φωτοβολταϊκά, δεν χρειάζονται επενδύσεις αποθήκευσης και πρόσβαση στα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας (τα οποία έχουν ήδη κορεστεί και απαιτούν επενδύσεις μεγάλου κόστους), ενώ επίσης κατασκευάζονται εντός ΕΕ με πολλαπλάσια θετικό πρόσημο για την απασχόληση, την οικονομική μεγέθυνση, αλλά και την αυτονομία της Ευρώπης.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση οφείλει να διασφαλίσει ότι η ενεργειακή μετάβαση δεν θα περιοριστεί σε μία μόνο τεχνολογία.
Ερωτάται η Επιτροπή:
Ποια μέτρα θα αναλάβει για να αποφευχθούν φαινόμενα προτεραιοποίησης των φωτοβολταϊκών έναντι των ηλιακών θερμικών;
Πώς θα εφαρμοστεί στην πράξη η πρόνοια του άρθρου 10 που απαιτεί, κατά την εφαρμογή του, να ληφθούν υπόψη τα ζητήματα που συνδέονται με τη σταθερότητα του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας;
