Από το 2026 έρχεται το Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης Δαπανών Συντήρησης και Λειτουργίας
Με τα τελευταία Προγράμματα Δημοσίων Επενδύσεων να έχουν αυξηθεί σημαντικά, αλλά και τις ανάγκες για βιωσιμότητα των δράσεων που χρηματοδοτεί μέσα από τα ΠΔΕ το κράτος, προφανείς, μπαίνει από το 2026 σε λειτουργία ένας μηχανισμός για τη δέουσα επιλογή έργων αλλά κυρίως για την καταγραφή του πώς οι φορείς που παίρνουν έργα που υλοποιεί το ΠΔΕ, τα συντηρούν και τα λειτουργούν με επάρκεια.
Να σημειωθεί ότι ανά την Ελλάδα συχνό είναι το φαινόμενο με φορείς που δεν μπορούν να συντηρήσουν μεγάλα έργα, των οποίων έχουν την ευθύνη λειτουργίας, με αποτέλεσμα τα έργα αυτά, με το πέρασμα του χρόνου, να φθείρονται ανεπανόρθωτα και ουσιαστικά. έτσι, να χάνονται δισεκ. που έχουν επενδυθεί αρχικά.
Ειδικά εν όψει του ΠΔΕ του 2026, που ξεπερνά τα 16 δισεκ. ευρώ, αποτελώντας το μεγαλύτερο των τελευταίων ετών, η ύπαρξη ενός τέτοιου μηχανισμού καταγραφής είναι απαραίτητος. Γιαυτό, με βάση το ΥΠΕΘΟ, εντός του 2026 πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία στη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων το Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης των σχετικών δαπανών.
Στο πλαίσιο αυτό οι Υπηρεσίες Διαχείρισης όλων των Προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από το ΑΠΔΕ (Αναπτυξιακό Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, όπως λέγεται) θα πρέπει να αποστείλουν αναλυτικά στοιχεία αναφορικά με τα έργα υποδομής των Προγραμμάτων τους, και ειδικότερα, το εκτιμώμενο κόστος, τον κύριο του έργου, την πηγή χρηματοδότησης κ.α.
Αναλυτικά, όπως αναφέρει το ΥΠΕΘO σε σχετική εγκύκλιο “για τη διαφύλαξη της οικονομικής βιωσιμότητας και της αποδοτικότητας των έργων δημοσίων επενδύσεων, οι φορείς διαχείρισης υποχρεούνται να διασφαλίζουν ότι οι φορείς υλοποίησης/δικαιούχοι ή οι φορείς λειτουργίας των έργων που περιλαμβάνουν επενδύσεις σε υποδομές, διαθέτουν τους απαραίτητους χρηματοδοτικούς πόρους και μηχανισμούς για να καλύψουν τα έξοδα λειτουργίας και συντήρησής τους (άρθρο 26 του ν. 5140/2024). Εντός του 2026 πρόκειται να τεθεί σε λειτουργία στη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων το Μητρώο Καταγραφής και Παρακολούθησης των σχετικών δαπανών.
Προς το σκοπό αυτό, οι Υπηρεσίες Διαχείρισης όλων των Προγραμμάτων που χρηματοδοτούνται από το ΑΠΔΕ θα πρέπει να αποστείλουν στη ΔΔΕ αναλυτικά στοιχεία αναφορικά με τα έργα υποδομής των Προγραμμάτων τους, και ειδικότερα, το εκτιμώμενο κόστος, τον κύριο του έργου, την πηγή χρηματοδότησης κ.α. Η υποβολή των στοιχείων θα γίνει το αργότερο έως τις 31/10/2025”
Προτάσεις
Επίσης με βάση την εγκύκλιο που εξέδωσε ο ανπλ. υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Ν. Παπαθανάσης “στο πλαίσιο της προετοιμασίας της εισηγητικής έκθεσης του Κρατικού Προϋπολογισμού 2026 και του προγραμματισμού του ΑΠΔΕ σε μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο ορίζοντα, και προκειμένου να διαμορφωθούν τα συνολικά, ανά Φορέα Κεντρικής Διοίκησης, μεγέθη του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, οι φορείς καλούνται να υποβάλουν στη Διεύθυνση Δημοσίων Επενδύσεων (ΔΔΕ) τις προτάσεις τους αναφορικά με τις ανάγκες χρηματοδότησης των έργων αρμοδιότητάς τους κατά τα έτη 2025-2029 καθώς και πέραν αυτού, ανά σκέλος ΑΠΔΕ, Προγραμματική Περίοδο, Επιχειρησιακό Πρόγραμμα και Φορέα Χρηματοδότησης ΠΔΕ, σύμφωνα με τις οδηγίες, κατά την κατάρτιση των εκτιμήσεών τους, οι φορείς καλούνται να συνεκτιμήσουν τη χρηματοδοτική δυνατότητα του ΑΠΔΕ, τον επιδιωκόμενο στόχο κάθε Προγράμματος, τις πραγματικές ανάγκες του έργου, τον πραγματικά απαιτούμενο χρόνο υλοποίησης, τις μακροχρόνιες δεσμεύσεις και τη δυνατότητα κάλυψης των εξόδων λειτουργίας και συντήρησης των έργων.”
Ειδικότερα, οι φορείς, σε σχέση με τις προτάσεις τους, καλούνται να λάβουν υπόψη τις ακόλουθες βασικές αρχές και προτεραιότητες:
▪ Συμβατότητα με τα εθνικά αναπτυξιακά σχέδια: Τα προτεινόμενα προγράμματα/έργα να ευθυγραμμίζονται με τους στρατηγικούς στόχους και τις κατευθύνσεις που τίθενται στα εθνικά αναπτυξιακά σχέδια (Εταιρικό Σύμφωνο Περιφερειακής Ανάπτυξης ΕΣΠΑ 2021-2027, Εθνικό Σχέδιο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας - Ελλάδα 2.0-, Εθνικό Πρόγραμμα Ανάπτυξης κλπ.).
▪ Αποδοτικότητα και αποτελεσματικότητα: Τα έργα που προτείνονται για ένταξη/χρηματοδότηση στο/από το ΑΠΔΕ να έχουν σαφώς προσδιορισμένα οφέλη, που μεγιστοποιούν το αναπτυξιακό αποτέλεσμα. Επίσης, να επιδιώκεται η συνέργεια και η συμπληρωματικότητα μεταξύ των ενταγμένων/προγραμματιζόμενων έργων, ώστε να δημιουργείται ένα συνεκτικό και ολοκληρωμένο πλαίσιο παρεμβάσεων.
▪ Ωριμότητα έργων: Να δίνεται προτεραιότητα σε έργα με υψηλό βαθμό ωριμότητας (μελέτες, αδειοδοτήσεις κ.λπ.) που εξασφαλίζουν την ταχεία και απρόσκοπτη υλοποίησή τους.
▪ Απορρόφηση των πόρων που είναι διαθέσιμοι για επενδύσεις: Να λαμβάνεται μέριμνα ώστε να απορροφηθεί αποτελεσματικά κι αποδοτικά το σύνολο των επενδυτικών ενωσιακών και εθνικών πόρων, προκειμένου να αποφευχθεί η απώλεια πόρων.
▪ Βιωσιμότητα: Να λαμβάνονται υπόψη οι μακροπρόθεσμες επιπτώσεις των έργων, οικονομικές, κοινωνικές και περιβαλλοντικές.
▪ Δημοσιονομική πειθαρχία: Οι εκτιμήσεις να είναι ρεαλιστικές και να λαμβάνουν υπόψη τους δημοσιονομικούς περιορισμούς και τις προβλέψεις για τη διαθέσιμη χρηματοδότηση.
Το νέο ΠΔΕ
Πάντως, με συνολικό προϋπολογισμό 16,72 δισ. ευρώ, που είναι ο μεγαλύτερος των τελευταίων 16 ετών, μπαίνει σε φάση εκκίνηση το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων του 2026 από το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών.
Συγκεκριμένα με εγκύκλιο που υπογράφει ο αρμόδιος αναπληρωτής υπουργός, Νίκος Παπαθανάσης περιγράφεται πώς το 2026, θα διατεθούν 16,719 δισ. ευρώ μέσω του Προϋπολογισμού Δημοσίων Επενδύσεων, και ειδικότερα:
· 6,2 δισ. ευρώ σε συγχρηματοδοτούμενα έργα,
· 3,3 δισ. ευρώ σε έργα που θα χρηματοδοτηθούν αποκλειστικά από εθνικούς πόρους και
· 7,219 δισ. ευρώ σε έργα και δράσεις του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας-ΤΑΑ (τα οποία βαραίνουν το εθνικό ΑΠΔΕ).
ΠΔΕ 2026: Οι βασικοί στόχοι
Βασικός σκοπός, όπως αναφέρεται, στην εκτέλεση του ΑΠΔΕ 2026 είναι η κατανομή των προκαθορισμένων πόρων κατά τρόπο που να επιτευχθεί το μέγιστο δυνατό αναπτυξιακό αποτέλεσμα για την ελληνική οικονομία και την κοινωνία.
Ειδικότερα επιδιώκονται:
· Η ταχεία υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας (ΤΑΑ).
· Η περαιτέρω ένταξη και απρόσκοπτη υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται από το συγχρηματοδοτούμενο σκέλος του ΑΠΔΕ και συγκεκριμένα του ΕΣΠΑ 2021-2027, των Προγραμμάτων των Ταμείων Μετανάστευσης και Εσωτερικών Υποθέσεων -ΤΑΜΕΥ 2021-2027-, του Στρατηγικού Σχεδίου Κοινής Αγροτικής Πολιτικής- ΣΣ ΚΑΠ 2023-2027- και άλλων συγχρηματοδοτούμενων έργων.
· Η υλοποίηση των έργων που χρηματοδοτούνται από το εθνικό σκέλος του ΑΠΔΕ και συγκεκριμένα του Εθνικού Προγράμματος Ανάπτυξης (ΕΠΑ) 2021-2025 και του νέου ΕΠΑ 2026-2030, για την επίτευξη των αναπτυξιακών στόχων των δύο Προγραμματικών Περιόδων, λαμβάνοντας υπόψη και τυχόν συνέργεια και συμπληρωματικότητα με τα συγχρηματοδοτούμενα έργα.
· Η ολοκλήρωση των έργων που συγχρηματοδοτήθηκαν στο πλαίσιο του ΕΣΠΑ 2014-2020, καθώς και των άλλων συγχρηματοδοτούμενων προγραμμάτων της προηγούμενης ΠΠ (π.χ. Πρόγραμμα Αγροτικής Ανάπτυξης 2014-2022) για την εξασφάλιση της εισροής της μέγιστης κοινοτικής συνδρομής και την αποφυγή απώλειας κοινοτικών πόρων.
«Απαραίτητες προϋποθέσεις για τα ανωτέρω είναι ο ορθός προγραμματισμός, η στενή παρακολούθηση της πορείας υλοποίησης των έργων και η επικέντρωση στην επίτευξη των στόχων», αναφέρεται χαρακτηριστικά στην εγκύκλιο.
