Τον Ιούνιο του 2025 για τα τιμολόγια του Ιουλίου, η ελληνική ενεργειακή αγορά παρουσίασε ένα φαινόμενο που εκ πρώτης όψεως μοιάζει… παράλογο: ενώ η μέση τιμή χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας μειώθηκε κατά περίπου 16% σε σχέση με τον Μάιο, η λιανική τιμή ρεύματος για τα νοικοκυριά αυξήθηκε έως και 17%, ανάλογα τον πάροχο. Τον Ιούλιο για τα τιμολόγια του Αυγούστου, θα συμβεί το ανάποδο. Η χονδρική τιμή θα έχει αυξηθεί, αλλά η λιανική που θα ανακοινώσουν οι πάροχοι θα είναι μειωμένη.
Η μέση τιμή χονδρικής («Οριακή Τιμή Συστήματος») τον Μάιο 2025 διαμορφώθηκε στα περίπου €106/MWh, ενώ τον Ιούνιο υποχώρησε στα €89/MWh (στοιχεία ΔΑΠΕΕΠ & Ελληνικού Χρηματιστηρίου Ενέργειας).
Αντίθετα, ο βασικός τιμοκατάλογος για οικιακούς πελάτες αυξήθηκε από 13.5 €/kWh τον Μάιο, σε 14.4 €/kWh τον Ιούνιο (+6.7%). Άλλοι πάροχοι, ανακοίνωσαν αυξήσεις μεταξύ 6% και 17%, φέρνοντας τις λιανικές τιμές στα επίπεδα των 13.6–14.3 c€/kWh.
Αντίστοιχα τον Ιούλιο, η μέση τιμή στην χονδρική ήταν αυξημένη στα 100,72 ευρώ ανά μεγαβατώρα από τα 89 ευρώ ανά μεγαβατώρα του Ιουνίου, αλλά οι τιμές της λιανικής εκτιμάται ότι θα ανακοινωθούν μειωμένες κατά 5-10%.
Πού οφείλεται αυτή η αναντιστοιχία;
Το φαινόμενο αυτό δεν είναι “λάθος” της αγοράς, αλλά απόρροια του τρόπου με τον οποίο έχει δομηθεί το ελληνικό σύστημα τιμολόγησης. Συγκεκριμένα:
Καθυστέρηση μετακύλισης της τιμής χονδρικής στη λιανική
Οι πάροχοι ενέργειας δημοσιεύουν τις τιμές λιανικής του επόμενου μήνα περίπου 10 ημέρες πριν την έναρξή του. Δηλαδή, τα τιμολόγια του Ιουνίου διαμορφώθηκαν γύρω στις 20 Μαΐου, όταν οι προθεσμιακές τιμές (futures) χονδρικής ήταν ακόμα υψηλές και η αγορά ανέμενε αύξηση λόγω ζήτησης και καύσωνα.
Η τελική υποχώρηση της χονδρικής ήρθε μετά την ανακοίνωση των τιμολογίων, άρα δεν ενσωματώθηκε εγκαίρως.
Έλλειψη πραγματικού ανταγωνισμού στη λιανική
Η αγορά λιανικής στην Ελλάδα χαρακτηρίζεται από παραλληλισμένες τιμές, με τους παρόχους να ακολουθούν τη “γραμμή” της ΔΕΗ. Οι αποκλίσεις είναι μικρές (συνήθως ±0.5 c€/kWh), και σπάνια οι εταιρείες «χτυπούν» η μία την άλλη επιθετικά.
Επιπλέον, με τα τιμολόγια χωρίς ρήτρα αναπροσαρμογής και την απουσία δυναμικής τιμολόγησης (π.χ. ανά ώρα), ο ανταγωνισμός περιορίζεται σε “στατική τιμολόγηση”, συχνά προβλέψιμη.
Αντιστάθμιση ζημιών προηγούμενων μηνών
Κατά περιόδους, οι πάροχοι απορροφούν ζημιές όταν η χονδρική εκτινάσσεται απότομα. Η αύξηση του Ιουνίου ενδέχεται να ήταν αντισταθμιστική – για απώλειες εσόδων του Απριλίου ή Μαΐου, όταν δεν είχαν αυξηθεί επαρκώς τα λιανικά τιμολόγια.
Αυτό δεν είναι παράνομο — αλλά δείχνει τη δυσλειτουργία του μηχανισμού τιμολόγησης όταν δεν υπάρχει έλεγχος συσχέτισης χονδρικής/λιανικής.
Διαφορετικά κόστη ανά προμηθευτή – όχι μόνο το ρεύμα
Η λιανική τιμή δεν αντικατοπτρίζει μόνο την τιμή της κιλοβατώρας στην αγορά. Περιλαμβάνει:
- Κόστη εξισορρόπησης και μεταφοράς,
- Ειδικά τέλη και ρυθμιζόμενες χρεώσεις,
- Κόστος ρήπων CO₂,
- Μακροχρόνια συμβόλαια ή hedging, τα οποία μπορεί να έχουν αγοραστεί σε παλαιότερες υψηλότερες τιμές.
Άρα, ακόμη και αν η τρέχουσα χονδρική πέφτει, ένας πάροχος που έχει αγοράσει ενέργεια από πριν σε υψηλότερες τιμές δεν μπορεί να μειώσει άμεσα τη λιανική.
Απουσία ρύθμισης “pass-through” (π.χ. όπως στην Ισπανία)
Σε χώρες όπως η Ισπανία ή η Ολλανδία, οι καταναλωτές μπορούν να επιλέξουν “time-of-use” ή “real-time” τιμολόγια, όπου η λιανική συνδέεται άμεσα με τη διακύμανση της χονδρικής.
Στην Ελλάδα, τα «σταθερά» ή «προβλέψιμα» τιμολόγια προστατεύουν τους καταναλωτές από αυξήσεις, αλλά δεν τους επιτρέπουν να επωφεληθούν από τις μειώσεις. Αυτό είναι διαρθρωτική στρέβλωση.
Τι σημαίνει για τον καταναλωτή;
Αυτό το παράδοξο αποδεικνύει ότι οι καταναλωτές στην Ελλάδα δεν έχουν πραγματική πρόσβαση στις ευνοϊκές συνθήκες της αγοράς. Ακόμη και όταν η αγορά “ξεφουσκώνει”, το όφελος μεταφέρεται αργά – αν ποτέ.
Αν δεν αλλάξει η μηχανική τιμολόγησης, η διαφάνεια κόστους, και η ευελιξία των πακέτων, τότε ο Έλληνας καταναλωτής θα συνεχίσει να πληρώνει περισσότερα από ό,τι δικαιολογείται.
