Το ενεργειακό της αποτύπωμα ενισχύει και ισχυροποιεί η χώρα μέσω του αγωγού Trans-Adriatic Pipeline (TAP), μετά και το πράσινο φως που άναψε πρόσφατα η Ρυθμιστική Αρχή Αποβλήτων, Ενέργειας και Υδάτων (ΡΑΑΕΥ) η οποία ενέκρινε τις Κατευθυντήριες Γραμμές για την Πρόσκληση Εκδήλωσης Ενδιαφέροντος 2025 σχετικά με την επαύξηση της δυναμικότητας του αγωγού.
Πρόκειται για ένα κομβικό βήμα που ενισχύει τον ρόλο της Ελλάδας ως στρατηγικού ενεργειακού διαδρόμου και ταυτόχρονα αναβαθμίζει τη θέση της χώρας στον ευρωπαϊκό χάρτη ασφάλειας εφοδιασμού.
Ο TAP, που μεταφέρει φυσικό αέριο από το κοίτασμα Shah Deniz του Αζερμπαϊτζάν προς την Ευρώπη, μέσω Ελλάδας, Αλβανίας και Ιταλίας, αποτελεί βασικό πυλώνα διαφοροποίησης πηγών και διαδρομών ενέργειας. Η νέα διαδικασία στοχεύει στο διπλασιασμό της μεταφορικής ικανότητας του αγωγού – από τα 10 στα 20 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως – με δυνατότητα περαιτέρω αύξησης εφόσον υπάρξει ζήτηση και τεχνικοοικονομική βιωσιμότητα.
Αξίζει να σημειωθεί πως ο TAP έχει παραδώσει περισσότερα από 50 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα φυσικού αερίου στην Ευρώπη.
Στο πλαίσιο αυτό, οι εργασίες για την πρώτη φάση της επέκτασης του TAP, που προβλέπει αύξηση της δυναμικότητας κατά 1,2 δισεκατομμύρια κυβικά μέτρα ετησίως από το 2026, πλησιάζουν στην ολοκλήρωσή τους.
Τα market tests
Μετά το market test του 2021, ελήφθησαν δεσμεύσεις για την αύξηση της δυναμικότητας του αγωγού κατά 1,2 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως έως την 1η Ιανουαρίου 2026, από 10 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως. Από αυτούς τους όγκους, το 1 δισ. κυβικά μέτρα θα κατευθυνθεί στην Ιταλία από το 2026 και επιπλέον 200 εκατ. κυβικά μέτρα στην Αλβανία.
Αυτή αποτελεί την πρώτη φάση του έργου επέκτασης, η οποία χρηματοδοτείται από ίδια κεφάλαια της TAP. Ο προϋπολογισμός του έργου ανέρχεται περίπου σε 132 εκατ. ευρώ. Στο πλαίσιο αυτής της φάσης, θα εγκατασταθεί μια πρόσθετη μονάδα συμπιεστή στον υφιστάμενο σταθμό συμπίεσης στο Kipoi, ενώ θα εκσυγχρονιστεί και ο υπάρχων εξοπλισμός.
Εφόσον τα market tests «πιστοποιήσουν» πως υπάρχει ζήτηση, δεν αποκλείεται σε δεύτερο χρόνο και νέα αύξηση της χωρητικότητας του αγωγού.
Ο κομβικός ρόλος των Αζέρων
Ο Διαδριατικός Αγωγός, το τελικό τμήμα του Νοτίου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, σχεδιάστηκε για να μεταφέρει φυσικό αέριο από το Αζερμπαϊτζάν και την Κασπία Θάλασσα προς την Ευρώπη και τέθηκε σε εμπορική λειτουργία στις 15 Νοεμβρίου 2020. Ο αγωγός, μήκους 878 χιλιομέτρων, διέρχεται από την Ελλάδα, την Αλβανία, τη θάλασσα του Αδριατικού και την Ιταλία.
Το Αζερμπαϊτζάν ξεκίνησε τις εξαγωγές φυσικού αερίου προς την Ευρώπη στις 31 Δεκεμβρίου 2020. Σύμφωνα με τη συμφωνία Αζερμπαϊτζάν–ΕΕ, οι προμήθειες φυσικού αερίου από το Αζερμπαϊτζάν αναμένεται να φθάσουν τουλάχιστον τα 16 δισ. κυβικά μέτρα ετησίως έως το 2027. Στο πλαίσιο της πρώτης φάσης της επέκτασης του αγωγού, η Ιταλία θα λάβει 1 δισ. κυβικά μέτρα φυσικού αερίου και η Αλβανία 200 εκατ. κυβικά μέτρα.
Και η σφήνα της Βόρειας Μακεδονίας
Την ίδια στιγμή, η Βόρεια Μακεδονία, συμμετέχοντας στο ενεργειακό πόκερ, εργάζεται ενεργά για τη δημιουργία νέων συνθηκών για την προμήθεια φυσικού αερίου σε ανταγωνιστικές τιμές και είναι έτοιμη να διερευνήσει ευκαιρίες για εμβάθυνση της ενεργειακής συνεργασίας με το Αζερμπαϊτζάν, που θεωρείται σημαντικός εταίρος στην περιοχή.
Υπό αυτό το πρίσμα, η κρατική εταιρεία φυσικού αερίου του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, σχεδιάζει να εφοδιάσει με αέριο την αγορά της Βόρειας Μακεδονίας μέσω μεταφοράς ποσοτήτων CNG με φορτηγά από τη Βουλγαρία.
