Δημόσιο: Προβληματισμός για το "σχέδιο θερμοστάτης" - Ενώπιον λογαριασμού 1 δισεκ. για ρεύμα το ΓΛΚ

Την ανησυχία του για τη μη αποτελεσματική, προς ώρας τουλάχιστον, εφαρμογή του "Σχεδίου Θερμοστάτης" για την εξοικονόμηση ενέργειας στο δημόσιο εκφράζει παράγων του οικονομικού επιτελείου, λίγο πριν την κατάθεση του προϋπολογισμού. Συγκεκριμένα, με βάση αιτήματα που ήδη καταφθάνουν στο Γενικό Λογιστήριο του Κράτους και παρά τις προσπάθειες των φορέων, όπως η Κεντική Ένωση Δήμων και τον ορισμό υπεθύνων "συντονιστών" (ενεργειακοί υπεύθυνοι) ο λογαριασμός ρεύματος σε δημόσιες υπηρεσίες και Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης δε φαίνεται να "ξεφουσκώνει" μια και δεν προχωρήσει με αποτελεσματικό τρόπο το πρόγραμμα εξοικονόμησης, που έχει ήδη ανακοινωθεί, “εν χορδαίς και οργάνοις” παρουσία πολυπληθούς κυβερνητικού κλιμακίου, στις αρχές του περασμένου Ιουνίου από την κυβέρνηση.

Συγκεκριμένα, με βάση πηγές του οικονομικού επιτελείου, καταγράφονται αιτήματα προς το Γενικό Λογιστήριο το Κράτους (ΓΛΚ) από φορείς του Δημοσίου για επιπλέον κονδύλια, προκειμένου να καλυφθούν πρόσθετες δαπάνες ενέργειας.

Πάντως, με βάση τις ίδιες πηγές του Υπουργείου Οικονομικών, δεν φαίνεται να έχουν προχωρήσει σε υλοποίηση των δράσεων που έχουν προβλεφθεί με σχετικές υπουργικές αποφάσεις και έτσι, με βάση το νέο πλαίσιο που έχει θεσμοθετηθεί, θα κληθούν να αντιμετωπίσουν κυρώσεις.

Εν τω μεταξύ, βέβαια, σύμφωνα με τις ίδιες αρμόδιες πηγές, θα πρέπει να καλυφθούν οι επιπλέον δαπάνες ηλεκτροδότησης, εάν δε γίνει κάτι δραστικό. Οι έξτρα δαπάνες αυτές ανέρχονται στα 300- 400 εκατ ευρώ κι αυτό σημαίνει ότι στο τέλος του έτους ο συνολικός λογαριασμός θα φτάσει- αν δεν το ξεπεράσει- το 1 δισ ευρώ.  Σε αυτά βέβαια δεν πρέπει να προσμετήσει κανείς και τα έξοδα για καύσιμα π.χ. θέρμανσης και φυσικό αέριο που είναι μια άλλη ιστορία.

Οδοφωτισμός

Να σημειωθεί ότι ο οδοφωτισμός είναι μια άλλη "ιστορία" σε σχέση με τη δαπάνη για την κάλυψή του. Για τα φώτα στους δρόμους δηλαδή, καταβάλλεται από τους δήμους στους παρόχους ενέργειας, ποσό που προέρχεται από τα ανταποδοτικά τέλη, δηλαδή από τους δημότες, κι άρα κάθε άνοδος στο κόστος πέφτει στις πλάτες των πολιτών.

Υπενθυμίζεται ότι, με βάση τα στοιχεία που είχε τον Ιούνιο, ενώπιον των συναρμόδιων υπουργών η Γενική Γραμματέας Ενέργειας Ορυκτών Πρώτων Υλών Αλεξάνδρα Σδούκου η ενεργειακή δαπάνη για τις 212.000 εγκαταστάσεις της γενικής κυβέρνησης, ήταν το 2020 596 εκατ. ευρώ, ενώ η κατανάλωση ήταν 4.450 γιγαβατώρες. Το 2021 η δαπάνη έφτασε στα 956 εκατ. με κατανάλωση 5.346 γιγαβατώρες, ενώ φέτος λόγω της αύξησης στις τιμές ενέργειας η δαπάνη εκτιμάτο (Τον Ιούνιο) ότι μπορεί να φτάσει ακόμη στο 1,165 δισ. ευρώ με την κατανάλωση στα περυσινά επίπεδα. Βέβαια εσχάτως καταγράφεται μια αποκλιμάκωση στις τιμές ρεύματος κι έτσι υπάρχει η “αισιοδοξία” ότι η δαπάνη θα κυμανθεί γύρω στο 1 δισεκ. εφόσον πάντα δεν γίνει η απαιτούμενη εξοικονόμηση.

Να σημειωθεί ότι τη μείωση της κατανάλωσης ενέργειας κατά 10% στο Δημόσιο ξεκίνησε να προωθεί η κυβέρνηση από τον Ιούνιο με το “Σχέδιο Θερμοστάτης”, ενώ μακροπρόθεσμα είχε θέσει στόχο, μετά και τις ενεργειακές αναβαθμίσεις των κτιρίων, τη μείωση κατά 30%  της κατανάλωσης μέχρι το 2030.

Στο πλαίσιο αυτό, όπως είχαν ανακοινώσει  οι υπουργοί Ενέργειας και Εσωτερικών καθώς και ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών, δημιουργήθηκε ένα ψηφιακό σύστημα παρακολούθησης της κατανάλωσης ενέργειας στο Δημόσιο (publicenergysavings.gov.gr).

Σύμφωνα με τα όσα είχε πει δημόσια το καλοκαίρι ο αναπληρωτής Υπουργός Οικονομικών Θεόδωρος Σκυλακάκης, η πλατφόρμα αυτή παρακολουθεί την ενεργειακή κατανάλωση ανά κτίριο και κτιριακή δομή του Δημοσίου, καθώς και διατηρεί έχει αρχείο με τους λογαριασμούς ενέργειας που καλείται να πληρώσει κάθε υπηρεσία.

Παράλληλα, η κυβέρνηση προωθηθεί ένα σύστημα κινήτρων και αντικινήτρων για την επίτευξη (ή μη) συγκεκριμένων στόχων ενεργειακής εξοικονόμησης.

Όπως είχε εξηγήσει  ο κ. Σκυλακάκης, δεν υπάρχει ένα ενιαίο σύστημα με δεσμευτικό αλγόριθμο, αλλά μια κατά περίπτωση εξέταση της επιτυχίας στην επίτευξη των στόχων. Στόχος θα είναι η εξοικονόμηση του 10% της ενέργειας, αν και το ακριβές ποσοστό θα εξαρτάται από τις ανάγκες και τις ιδιαιτερότητες του κάθε φορέα.

Για παράδειγμα, σε περίπτωση που μια δημόσια υπηρεσία πετύχει την επιθυμητή εξοικονόμηση ενέργειας (ανάλογα με τον βαθμό εφαρμογής μέτρων και αποτέλεσμα που επιτυγχάνεται), θα επιβραβεύεται με αυξημένα κονδύλια τακτικού προϋπολογισμού.

Αντίθετα, θα υπάρχει πέναλτι για τους φορείς που δεν πετυχαίνουν τους στόχους τους, καθώς θα πρέπει να κάνουν οικονομίες από αλλού. Για παράδειγμα, ακόμα και αν πιάσει ένας φορέας τους στόχους του, αλλά δεν έχει κάνει συντήρηση κλιματιστικών, πάλι θα πάρει λιγότερα χρήματα.

Ειδική μνεία έκανε ο κ. Σκυλακάκης στο θέμα των ΟΤΑ για τον οδοφωτισμό. Όπως είπε, «δεν είναι δουλειά του φορολογούμενου να καλύπτει τον οδοφωτισμό», καθώς αυτός υπάγεται στα ανταποδοτικά τέλη. Παρ’ όλα αυτά, η κυβέρνηση σκοπεύει να στηρίξει τους δήμους και για το ζήτημα αυτό, ενώ θα υπάρχει πέναλτι για τους δήμους που δεν μπορούν να επιτύχουν τον στόχο.

Για να επιτευχθεί ο στόχος αυτός, κάθε δημόσιο κτίριο είχε προβλεφθεί να έχει  έναν ενεργειακό υπεύθυνο, ο οποίος θα ασχολείται με το ζήτημα της εξοικονόμησης ενέργειας. Αυτό, όπως επεσήμαναν, χθες, αρμόδιες πηγές, έχει γίνει ωστόσο, δε φαίνεται να ευδοκιμούν οι προσπάθειες εξοικονόμησης ακόμη.

Οι ενεργειακοί υπεύθυνοι στην κεντρική διοίκηση και στα νομικά πρόσωπα του κράτους συντονίζουν (για τα κτίρια ή/και τις εγκαταστάσεις της αρμοδιότητάς τους) ενέργειες όπως: ο χρονικός και οικονομικός προγραμματισμός των αναγκαίων παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας, οι ενέργειες για την ορθή λειτουργία των κεντρικών εγκαταστάσεων θέρμανσης – ψύξης και τη διενέργεια περιοδικής συντήρησης των λεβήτων – καυστήρων και μονάδων κλιματισμού κ.ά. ενώ σε επίπεδο δήμου και περιφέρειας με αυτά τα θέματα ασχολούνται οι εκάστοτε δημοτικές ή περιφερειακές αρχές.

Για την υποστήριξη των φορέων στην προσπάθειά τους είχε ανακοινωθεί μάλιστα η δημιουργία ενός help desk.

Συγκεκριμένα Με Κοινή Υπουργική Απόφαση (ΚΥΑ – ΦΕΚ Β3424/2-7-2022) εξειδικεύθηκαν τα μέτρα για το “Σχέδιο Θερμοστάτης”, για τη βελτίωση της ενεργειακής απόδοσης και την εξοικονόμηση ενέργειας σε κτίρια και εγκαταστάσεις φορέων του δημοσίου τομέα. Ακολούθησε μια εγκύκλιος στις 4 Ιουλίου, μια επικαιροποίηση/ τροποποίηση της ΚΥΑ στις 17 Ιουλίου, μια νέα εγκύκλιος στις 21 Ιουλίου και μια ακόμα στις 31 Αυγούστου

Ειδικότερα όσον αφορά στα άμεσα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας, περιλαμβάνουν τις εξής πρωτοβουλίες:

1. Συντήρηση συστημάτων θέρμανσης και ψύξης συμπεριλαμβανομένων των κλιματιστικών μονάδων τουλάχιστον μία φορά κατ’ έτος. Ειδικά για το τρέχον έτος, η προληπτική συντήρηση για τα συστήματα ψύξης πρέπει να έχει ολοκληρωθεί μέχρι τις 31.7.2022 και για τα συστήματα θέρμανσης μέχρι 31.10.2022.

2. Καθορισμός εσωτερικής θερμοκρασίας (μέγιστης/ελάχιστης) τόσο σε θερμαινόμενα/κλιματιζόμενα όσο και σε μη κτίρια βάσει των προδιαγραφών του προτύπου ΕΛΟΤ EN 15251:2007. Η εσωτερική θερμοκρασία των κτιρίων γραφείων του δημόσιου και του ευρύτερου δημοσίου τομέα, κατά τη θερινή περίοδο τηρείται στους 27ο C και κατά τη χειμερινή στους 19ο C.

3. Απενεργοποίηση ψύξης/θέρμανσης σε χώρους και ώρες που δεν υπάρχουν εργαζόμενοι.

4. Απενεργοποίηση εξοπλισμού γραφείου σε χώρους και ώρες που δεν υπάρχουν εργαζόμενοι.

5. Χρήση του νυχτερινού αερισμού των κτιρίων, όπου αυτό είναι δυνατό.

6. Σκίαση του κτιρίου προς βελτίωση της ενεργειακής του συμπεριφοράς, εφόσον αυτό δεν μειώνει σε μη ανεκτό επίπεδο το φυσικό φωτισμό των εσωτερικών χώρων.

7. Μείωση της ενεργειακής κατανάλωσης κατά 10% τουλάχιστον, ενδεικτικά μέσω βελτιστοποίησης του χρονοπρογραμματισμού του οδοφωτισμού και εξορθολογισμού του καλλωπιστικού/διακοσμητικού φωτισμού

8. Δράσεις για τη βελτίωση της ενεργειακής αποδοτικότητας των αντλιοστασίων (π.χ. τοποθέτηση inverter)

Παράλληλα, εντάχθηκαν στην “παλέτα” και μεσοπρόθεσμα μέτρα, τα οποία αφορούν σε αναβάθμιση των υφιστάμενων συστημάτων φωτισμού, με τη χρήση ενεργειακά αποδοτικών λαμπτήρων, φύτευση δωμάτων (εφόσον είναι τεχνικά και οικονομικά εφικτό), διατάξεις ανάκτησης θερμότητας από τα καυσαέρια λεβήτων και διατάξεις ανάκτησης θερμότητας από τον απορριπτόμενο αέρα των κλιματιζόμενων χώρων, εγκατάσταση συστήματος αναλογικού ελέγχου σταθερής θερμοκρασίας σε κεντρικές κλιματιστικές μονάδες, μόνωση σωληνώσεων συστημάτων θέρμανσης, εγκατάσταση έξυπνων μετρητών κ.ά.

Για την παρακολούθηση της εφαρμογής των μέτρων σε κάθε κτίριο του δημοσίου τομέα και για τη συγκέντρωση και παροχή στοιχείων, ο οικείος υπουργός, εντός επτά εργάσιμων ημερών από τη δημοσίευση της απόφασης, ορίζει υπεύθυνο ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων, για τις υπηρεσίες του υπουργείου και τους εποπτευόμενους αυτού φορείς.

Με βάση τη νομοθεσία υπουργός δύναται με απόφασή του να αναθέτει την αρμοδιότητα ορισμού υπεύθυνου ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων για τους εποπτευόμενους φορείς του υπουργείου στον επικεφαλής του φορέα ή στο όργανο διοίκησης.

Για τους ΟΤΑ Α’ και Β’ βαθμού, ο υπεύθυνος ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων ορίζεται από τον οικείο Δήμαρχο ή Περιφερειάρχη, αντίστοιχα, και είναι αρμόδιος και για τα νομικά πρόσωπα του οικείου ΟΤΑ. Για τις Ανεξάρτητες Αρχές, ορίζεται από τον επικεφαλής της Αρχής και για τις Αποκεντρωμένες Διοικήσεις από τον οικείο συντονιστή.

Η εξειδίκευση των δράσεων και του συνολικού ετήσιου στόχου σε επιμέρους στόχους, ανά κτίριο ή/και ανά ηλεκτροδοτούμενη εγκατάσταση, γίνεται από τους υπευθύνους ενεργειακών υποδομών/εγκαταστάσεων. Οι ίδιοι ορίζουν τους διοικητικά υπεύθυνους για την υλοποίηση των μέτρων. Για το σύνολο των εγκαταστάσεων κάθε φορέα ορίζονται ένας ή περισσότεροι διοικητικά υπεύθυνοι, οι οποίοι συντονίζουν (για τα κτίρια ή/και τις εγκαταστάσεις της αρμοδιότητάς τους) ενέργειες όπως: ο χρονικός και οικονομικός προγραμματισμός των αναγκαίων παρεμβάσεων βελτίωσης της ενεργειακής απόδοσης και εξοικονόμησης ενέργειας, οι ενέργειες για την ορθή λειτουργία των κεντρικών εγκαταστάσεων θέρμανσης – ψύξης και τη διενέργεια περιοδικής συντήρησης των λεβήτων – καυστήρων και μονάδων κλιματισμού κ.ά.

Η παρακολούθηση υλοποίησης των παραπάνω δράσεων και της πορείας των καταναλώσεων ηλεκτρικής ενέργειας για την επίτευξη του στόχου μείωσης της κατανάλωσης ενέργειας τουλάχιστον κατά 10%, γίνεται μέσω ειδικής ηλεκτρονικής εφαρμογής (publicenergysavings.gov.gr) που δημιουργείται για το σκοπό αυτό.

Στους φορείς του δημοσίου που εφαρμόζουν, αποτελεσματικά, τα μέτρα – όπως προκύπτει από τα στοιχεία που καταχωρούνται στην ειδική εφαρμογή – δύναται με απόφαση του Υπουργού Οικονομικών, να χορηγείται επιβράβευση μέσω ενίσχυσης του προϋπολογισμού τους.