Η Ελλάδα, με το υπό διαβούλευση νομοθέτημα, μπαίνει στην πίστα των Waste‑to‑Energy (W2E) με έξι νέες μονάδες έως το 2029. Το υπουργείο υπόσχεται λύση στο χρόνιο πρόβλημα των χωματερών και νέα «πράσινη» ενέργεια. Όμως το σχέδιο συνοδεύεται από γενναίες επιδοτήσεις, ερωτήματα για την ανακύκλωση και φόβους ότι θα καταλήξουμε να καίμε — κυριολεκτικά — και τις ευκαιρίες για μια πιο κυκλική οικονομία.
Το σχέδιο περιλαμβάνει την κατασκευή έξι μεγάλες μονάδες W2E μέσω ΣΔΙΤ. Προβλέπει διπλό «μαξιλάρι» εσόδων για τους επενδυτές: 88 €/MWh εγγυημένη τιμή για την ενέργεια και gate‑fee έως 138 €/τόνο απορριμμάτων. Επίσης χρηματοδότηση και από ευρωπαϊκά ταμεία, για να μειωθεί ο ιδιωτικός κίνδυνος, ενώ εστιάζει στην ηλεκτροπαραγωγή καθώς η θερμότητα (ή ψύξη) έρχεται δεύτερη και μόνο όπου «βγαίνει» οικονομικά.
Στην Ευρώπη το κάνουν αλλιώς
Σουηδία, Δανία, Γερμανία: εκεί οι μονάδες W2E είναι το τελευταίο στάδιο, μετά από ανακύκλωση που ξεπερνά το 50%. Η θερμότητα πάει σε δίκτυα τηλεθέρμανσης, μειώνοντας πετρέλαιο και φυσικό αέριο. Και οι επιδοτήσεις; Ελάχιστες. Το μοντέλο τους στηρίζεται σε gate‑fee και πώληση θερμότητας, όχι σε γενναία «πριμ» για το ρεύμα. Αναλυτικά:
- Γερμανία – Περισσότερες από 90 μονάδες W2E που διαχειρίζονται πάνω από 25 εκατ. τόνους απορριμμάτων ετησίως. Συχνά βρίσκονται μέσα σε πόλεις και συνδέονται με τηλεθέρμανση (π.χ. Μόναχο, Βερολίνο).
- Δανία – Διάσημο παράδειγμα το Copenhill στην Κοπεγχάγη: υπερσύγχρονη μονάδα με πίστα σκι στην οροφή, που θερμαίνει 150.000 νοικοκυριά.
- Σουηδία – Διαθέτει πάνω από 30 μονάδες και εισάγει ακόμη και σκουπίδια από άλλες χώρες για να τα αξιοποιήσει ενεργειακά.
- Ολλανδία – Στο Άμστερνταμ, η μονάδα AEB καλύπτει το 80% των αναγκών τηλεθέρμανσης της πόλης.
- Γαλλία – 130+ μονάδες, με μεγάλες εγκαταστάσεις στο Παρίσι (Isséane) που λειτουργούν υπόγεια, μειώνοντας οπτική και ηχητική όχληση.
- Ιταλία – Πάνω από 40 μονάδες, π.χ. στο Μιλάνο και στην Πάρμα, με έμφαση σε αυστηρά φίλτρα εκπομπών.
- Αυστρία & Ελβετία – Υψηλής τεχνολογίας μονάδες, πλήρως ενσωματωμένες στο αστικό περιβάλλον.
Οι ελληνικές παγίδες
Με ανακύκλωση στο… 20%, το ρίσκο είναι να καίμε και υλικά που αλλού θα ανακυκλώνονταν. Επιπλέον μόνο έξι μεγάλες μονάδες σημαίνουν και μακρινές μεταφορές, με κόστος και ρύπους, ενώ η διπλή επιδότηση, όσο κι αν κάνει τους διαγωνισμούς πιο ελκυστικούς, κλειδώνει μια ακριβή τεχνολογία για δεκαετίες — ανεξάρτητα από το αν αύριο προκύψουν φθηνότερες, καθαρότερες λύσεις.
Για τους επενδυτές, το σχέδιο είναι «χρυσός»: σταθερά έσοδα, μακροχρόνια συμβόλαια, χαμηλός κίνδυνος. Για τους φορολογούμενους, όμως, είναι μια μακροχρόνια δέσμευση χρηματοδότησης, άμεσα ή έμμεσα. Αν δεν σχεδιαστεί σωστά, μπορεί να καταλήξει να είναι το νέο… φωτοβολταϊκό 2009, αλλά σε έκδοση καμινάδας.
Η ενεργειακή αξιοποίηση απορριμμάτων μπορεί να είναι όπλο κατά της ταφής και της ενεργειακής εξάρτησης. Μπορεί όμως και να γίνει ένα ακόμη ακριβό «έργο βιτρίνας» που θα τροφοδοτεί τους λογαριασμούς των επενδυτών, όχι της κοινωνίας. Το αν θα καίμε σκουπίδια ή λεφτά, θα κριθεί από το πώς θα εφαρμοστεί — και από το αν θα διδαχθούμε από την Ευρώπη πριν ανάψουμε το πρώτο καζάνι,
Μπορεί για παράδειγμα να εφαρμοστεί πριν μπει η ανακύκλωση μπροστά ή χωρίς να σχεδιαστεί η υποχρεωτική αξιοποίηση θερμότητας όπου είναι τεχνικά εφικτό;
