Η πυρηνική ενέργεια γίνεται και πάλι δημοφιλής, σύμφωνα με την Goldman Sachs η οποία και προβλέπει ότι μετά από δεκαετίες στασιμότητας, η προσφορά πυρηνικής ενέργειας αναμένεται να αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, λόγω της αυξανόμενης κατανάλωσης ενέργειας, της στροφής προς καθαρότερες πηγές ενέργειας και της ανάγκης για πηγές ενέργειας σε 24ωρη βάση. Όλο και περισσότερες χώρες ποντάρουν στο story της πυρηνικής ενέργειας, γεγονός που υποδεικνύει τις ισχυρές προοπτικές ανάπτυξης αυτής της αγοράς. Άλλωστε και ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης εξέφρασε αυτή την εβδομάδα την πρόθεσή του η να ενταχθεί η Ελλάδα ενεργά στη διεθνή συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια και τις προοπτικές αξιοποίησής της.
Μέχρι το 2040, η παγκόσμια πυρηνική παραγωγική ικανότητα αναμένεται να αυξηθεί από 378 γιγαβάτ σε 575 γιγαβάτ, αντιπροσωπεύοντας αύξηση του μεριδίου της πυρηνικής ενέργειας στο παγκόσμιο μείγμα ηλεκτρικής ενέργειας από περίπου 9% σε 12%, επισημαίνει η Goldman. Ένας αυξανόμενος αριθμός χωρών υποστηρίζει τη δέσμευση για τριπλασιασμό της πυρηνικής ενεργειακής ικανότητας έως το 2050, παρατηρεί η αμερικάνικη τράπεζα.
Η αναμενόμενη αύξηση της παραγωγικής ικανότητας συμπίπτει με την αύξηση της υποστήριξης για την πυρηνική ενέργεια παγκοσμίως και την απότομη αύξηση των επενδύσεων σε εγκαταστάσεις πυρηνικής ενέργειας. Ο συνολικός πυρηνικός στόλος των περίπου 440 αντιδραστήρων σήμερα πρόκειται να επεκταθεί σε περίπου 500 έως το 2030, και πάνω από 400 επιπλέον αντιδραστήρες βρίσκονται στο στάδιο του σχεδιασμού ή της πρότασης, σύμφωνα με την World Nuclear Association. Η πυρηνική ενέργεια «έχει γίνει βασικός τομέας εστίασης παγκοσμίως, καθώς οι χώρες επανεξετάζουν την τεχνολογία μετά από πολλά χρόνια υποεπένδυσης», γράφουν οι αναλυτές της Goldman.
Γίνεται ξανά δημοφιλής η πυρηνική ενέργεια;
Από την έναρξη λειτουργίας του πρώτου εμπορικού πυρηνικού αντιδραστήρα το 1954, η υποστήριξη για την πυρηνική ενέργεια μειώθηκε ενώ στη συνέχεια άνθησε, καθώς οι αντιλήψεις για την ασφάλεια και την αξιοπιστία αυτής της πηγής ενέργειας άλλαξαν
Στο αποκορύφωμά της τη δεκαετία του 1980, η πυρηνική ενέργεια αντιπροσώπευε περίπου το 17% του συνολικού παγκόσμιου μείγματος παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά το μερίδιό της άρχισε να μειώνεται μετά την καταστροφή του Τσερνόμπιλ το 1986. Μετά την καταστροφή της Φουκουσίμα στην Ιαπωνία το 2011, η πυρηνική ενέργεια μειώθηκε σε περίπου 9% της παγκόσμιας προσφοράς ηλεκτρικής ενέργειας και παρέμεινε περίπου σε αυτό το επίπεδο έκτοτε.
Ο παγκόσμιος στόλος πυρηνικών αντιδραστήρων γερνάει ραγδαία λόγω της υποεπένδυσης και της έλλειψης ενδιαφέροντος για την τεχνολογία. Μετά από δεκαετίες υποεπένδυσης, ο μέσος πυρηνικός αντιδραστήρας είναι περίπου 32 ετών, επισημαίνει η Goldman.
Τώρα, ωστόσο, φαίνεται να έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες για την επιτάχυνση της κατασκευής πυρηνικών σταθμών ηλεκτροπαραγωγής, τονίζει η αμερικάνικη τράπεζα. Τον Μάιο, ο Ντόναλντ Τραμπ υπέγραψε εκτελεστικά διατάγματα για την επιτάχυνση της υιοθέτησης της πυρηνικής ενέργειας στις ΗΠΑ. Μειώνοντας τα κανονιστικά και οικονομικά εμπόδια εισόδου και παρέχοντας χρηματοδότηση για πυρηνικούς σταθμούς, οι ΗΠΑ στοχεύουν στην επέκταση της πυρηνικής ενέργειας από περίπου 100 GW σήμερα σε 400 GW έως το 2050.
Εντωμεταξύ, η Κίνα σχεδιάζει να κατασκευάσει 150 πυρηνικούς αντιδραστήρες τα επόμενα 15 χρόνια, με στόχο την επίτευξη 200 GW πυρηνικής ενέργειας έως το 2035, σύμφωνα με το 14ο Πενταετές Σχέδιο της Κίνας. Και στην πιο πρόσφατη σύνοδο κορυφής για το κλίμα COP29 τον Νοέμβριο του 2024, 31 χώρες δεσμεύτηκαν να τριπλασιάσουν την παγκόσμια πυρηνική παραγωγή έως το 2050, μαζί με 140 εταιρείες πυρηνικής βιομηχανίας και 14 μεγάλα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.
Γιατί αυξάνεται η πυρηνική ενέργεια;
Οι παγκόσμιες επενδύσεις στην παραγωγή πυρηνικής ενέργειας αυξήθηκαν με σύνθετο ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 14% μεταξύ 2020 και 2024, μετά από σχεδόν πέντε χρόνια μηδενικής αύξησης των δαπανών.
«Αυτό συνέβη μετά τη βελτίωση της υποστήριξης πολιτικής παγκοσμίως, η οποία υπογραμμίζεται από την αυξανόμενη ζήτηση για ενέργεια και εναλλακτικές λύσεις με λιγότερες εκπομπές σε έναν κόσμο που αποσύρει τους σταθμούς παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με καύση άνθρακα με ρυθμό πολύ ταχύτερο από ό,τι κατασκευάζει νέους», επισημαίνει η Goldman.
Το χρησιμοποιημένο καύσιμο από πυρηνικούς αντιδραστήρες είναι εξαιρετικά ραδιενεργό και πρέπει να υποβάλλεται σε επεξεργασία, να ανακυκλώνεται ή να απορρίπτεται με ασφάλεια. Ωστόσο, οι πυρηνικοί αντιδραστήρες δεν παράγουν σχεδόν καθόλου εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου, επομένως συχνά θεωρούνται καθαρή πηγή ενέργειας. Αποτελούν επίσης μια μορφή βασικού φορτίου ενέργειας, που σημαίνει ότι λειτουργούν αξιόπιστα όλες τις ώρες της ημέρας και της νύχτας. Από την άλλη πλευρά, οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας όπως η ηλιακή, η αιολική και η υδροηλεκτρική ενέργεια είναι διαλείπουσες, παράγοντας ποικίλες ποσότητες ενέργειας ανάλογα με την ώρα της ημέρας, την εποχή και τον καιρό.
Αυτή τη στιγμή υπάρχουν 61 πυρηνικοί αντιδραστήρες υπό κατασκευή σε 15 διαφορετικές χώρες, με περίπου τους μισούς από αυτούς να βρίσκονται στην Κίνα. Η έκθεση της Goldman επισημαίνει ότι 59 από αυτούς έχουν προγραμματιστεί να τεθούν σε λειτουργία το 2032 ή νωρίτερα.
Επιπλέον, υπάρχουν περίπου 85 αντιδραστήρες που έχουν προγραμματιστεί σε όλο τον κόσμο, με άλλους 359 να έχουν προταθεί. «Ενώ δεν αναμένουμε να τεθούν σε λειτουργία όλοι αυτοί οι προγραμματισμένοι και προτεινόμενοι αντιδραστήρες, πιστεύουμε ότι αυτό το στατιστικό στοιχείο εξακολουθεί να είναι αξιοσημείωτο για την ανάδειξη του επιπέδου δραστηριότητας στον κλάδο», γράφουν οι αναλυτές της G.S.
Οι νέες τεχνολογίες αναμένεται επίσης να ενισχύσουν την ικανότητα παραγωγής πυρηνικής ενέργειας. Καθώς οι επενδύσεις στην πυρηνική ενέργεια έχουν αρχίσει να αυξάνονται παγκοσμίως, οι χώρες επενδύουν όχι μόνο σε μεγάλους πυρηνικούς αντιδραστήρες αλλά και σε νεότερες παραλλαγές, όπως οι μικροί αρθρωτοί αντιδραστήρες (SMR). Οι SMR συνήθως έχουν χαμηλότερη ικανότητα παραγωγής ενέργειας (μεταξύ 20-300 μεγαβάτ, σε σύγκριση με περίπου 1 GW για τους παραδοσιακούς πυρηνικούς αντιδραστήρες). Ωστόσο, οι SMR είναι επίσης γενικά φθηνότεροι στην κατασκευή και, μόλις ο σχεδιασμός τους τυποποιηθεί πλήρως, παράγουν ηλεκτρική ενέργεια φθηνότερα καθ' όλη τη διάρκεια ζωής τους από τους μεγαλύτερους παραδοσιακούς αντιδραστήρες. Η Goldman Sachs προβλέπει ότι το σταθμισμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας για τον μέσο SMR θα μπορούσε να είναι μικρότερο από 100 δολάρια/MWh, ενώ οι παραδοσιακοί αντιδραστήρες συνήθως έχουν σταθμισμένο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας στην περιοχή των 125 δολαρίων/MWh.
Ωστόσο, με την τεχνολογία SMR να απέχει ακόμη χρόνια από την εφαρμογή της σε μεγάλη κλίμακα, οι προβλέψεις της Goldman για την πυρηνική παραγωγή καθορίζονται σε μεγάλο βαθμό από την παράταση της διάρκειας ζωής των υφιστάμενων αντιδραστήρων, την επανεκκίνηση των μη λειτουργικών αντιδραστήρων και την έναρξη λειτουργίας νέων παραδοσιακών αντιδραστήρων. Εκτιμούν ότι έως το 2040, η πυρηνική παραγωγική ικανότητα θα αυξηθεί κατά περίπου 200 GW.
