Η Ευρωπαϊκή Ένωση διερευνά πιθανή κακή χρήση τουλάχιστον 11,9 εκατομμυρίων ευρώ από ευρωπαϊκά κονδύλια σε ένα έργο ανακύκλωσης στην Ελλάδα, καθώς η διαβόητη προσπάθεια της χώρας να πληροί τα πρότυπα διαχείρισης αποβλήτων της Βρυξελλών δεν δείχνει σημάδια βελτίωσης.
Η έρευνα έρχεται μετά από εκθέσεις ελεγκτών που ανέθεσε η ΕΕ, οι οποίες εντόπισαν παρατυπίες σχετικά με το κόστος του έργου και τον τρόπο λειτουργίας του. Μία από τις εκθέσεις, που είδε το POLITICO, εντόπισε αρκετά προβλήματα στον τρόπο λειτουργίας των κέντρων ανακύκλωσης, συμπεριλαμβανομένης της πλήρους έλλειψης ελέγχων για το τι συμβαίνει με τα απορρίμματα που συλλέγονται.
Η έρευνα της ΕΕ, η οποία διενεργείται από το Γραφείο Ευρωπαίου Δημόσιου Εισαγγελέα (EPPO), έρχεται ως συνέχεια των μακροχρόνιων προβλημάτων της Ελλάδας στην εφαρμογή των νόμων της ΕΕ για τη διαχείριση αποβλήτων, που έχουν οδηγήσει σε σημαντικά πρόστιμα.
Το εν λόγω έργο αποτελείται από μια σειρά «μονάδων ανακύκλωσης» ή κιόσκια που κατασκευάστηκαν από την ελληνική εταιρεία ανακύκλωσης TEXAN και έχουν διασπαρθεί στις περιοχές της Αττικής, της Πελοποννήσου και της Κρήτης. Οι κάτοικοι μπορούν να επιστρέψουν χρήματα για την ανακύκλωση πλαστικών, μεταλλικών και γυάλινων αντικειμένων σε αυτά τα κιόσκια, τα οποία δεν περιλαμβάνουν συσκευασίες.
«Δεν υπάρχουν πληροφορίες από τον [Φορέα Διαχείρισης Αποβλήτων Αττικής] ΕΔΣΝΑ για το τι συμβαίνει με τα απορρίμματα μετά τη συλλογή τους, εκτός από μια έκθεση για την τοποθέτησή τους σε αποθηκευτική εγκατάσταση της TEXAN για το έτος 2023», αναφέρει η έκθεση που είδε το POLITICO, προσθέτοντας ότι δεν έχουν εγκατασταθεί όλες οι μονάδες αποθήκευσης.
Η έρευνα του EPPO βασίζεται στα ευρήματα των εκθέσεων της επιτροπής ελέγχου, μεταξύ άλλων εγγράφων, σύμφωνα με αξιωματούχο που γνωρίζει την υπόθεση. Το έργο, ύψους 220 εκατομμυρίων ευρώ, συγχρηματοδοτήθηκε από την ΕΕ μέσω ενός Ευρωπαϊκού Επιχειρησιακού Προγράμματος.
Το 2023, η επιτροπή οικονομικού ελέγχου επέβαλε πρόστιμο 2,9 εκατομμυρίων ευρώ στην ΕΔΣΝΑ, αφού διαπιστώθηκαν «σοβαρές παρατυπίες» στη σύμβαση προμήθειας που είχε ανατεθεί στην TEXAN. Η εταιρεία είχε κερδίσει τον διαγωνισμό για το έργο, παρά το γεγονός ότι είχε προτείνει ότι τα κιόσκια θα κόστιζαν περίπου πέντε φορές περισσότερο από ό,τι θα μπορούσε να κοστίσουν βάσει των τιμών της αγοράς, γράφει το Politico.
«Δεν μπορεί να επιβεβαιωθεί αν η ΕΔΣΝΑ διερεύνησε ποιος θα ήταν ένας λογικός προϋπολογισμός για τα κέντρα ανακύκλωσης, δεδομένου ότι η έρευνα αγοράς που διεξήγαγε και επικαλέστηκε, δεν αφορούσε τουλάχιστον δύο ανεξάρτητες [εταιρείες], αλλά δύο [εταιρείες] με κοινό συμφέρον και αποκλειστική σχέση, οι οποίες στη συνέχεια, φυσικά, υπέβαλαν τη μοναδική προσφορά στον σχετικό διαγωνισμό και κέρδισαν τη σύμβαση», ανέφερε ξεχωριστή έκθεση, σύμφωνα με τοπικά μέσα εκείνη την εποχή.
Μετά τον δεύτερο έλεγχο, που ολοκληρώθηκε τον Ιούλιο και αποκαλύφθηκε πρώτα από την ελληνική εφημερίδα Καθημερινή, επιβλήθηκε δεύτερο πρόστιμο 3 εκατομμυρίων ευρώ, δηλαδή το μισό των κονδυλίων της ΕΕ που χρησιμοποιήθηκαν για τα κέντρα ανακύκλωσης στις τρεις περιοχές, όπως σημειώνει η έκθεση.
Το κακό ιστορικό της Ελλάδας στην ανακύκλωση και στη συμμόρφωση με τους νόμους της ΕΕ για τα απόβλητα είναι διαβόητο, γράφει το Politico.
Σύμφωνα με στοιχεία του 2022 από τη Eurostat, το ποσοστό ανακύκλωσης αστικών αποβλήτων στην Ελλάδα κυμαινόταν γύρω στο 17%, συγκριτικά με τον μέσο όρο της ΕΕ που φτάνει το 49%.
Η Ελλάδα κινδυνεύει επίσης να μην εκπληρώσει την υποχρέωσή της να ανακυκλώσει το 55% των αστικών αποβλήτων και το 65% των αποβλήτων συσκευασίας φέτος, σύμφωνα με την ανασκόπηση περιβαλλοντικής εφαρμογής 2025 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η χώρα είχε ήδη «αποτύχει να επιτύχει τον στόχο του 2020 για ανακύκλωση 50% των αστικών αποβλήτων με μεγάλη διαφορά», αναφέρει η ανασκόπηση.
Στην ΕΕ, η Ελλάδα είναι ένα από τα πέντε κράτη-μέλη που πληρώνουν πρόστιμα για μη συμμόρφωση με τις περιβαλλοντικές πολιτικές. Μέχρι σήμερα, η χώρα έχει στείλει περίπου 230 εκατομμύρια ευρώ στις Βρυξέλλες για να καλύψει αυτές τις παραβάσεις, σύμφωνα με την ανασκόπηση.
Από τις 19 εκκρεμείς υποθέσεις παραβάσεων κατά της Ελλάδας σε περιβαλλοντικά θέματα, οι έξι αφορούν τη διαχείριση αποβλήτων, από παράνομη ταφή μέχρι μη σωστή εφαρμογή των νόμων για τα απόβλητα συσκευασίας.
