Η Ευρώπη βλέπει ραγδαία ανάπτυξη στα κέντρα δεδομένων - εγκαταστάσεις γνωστές για την υψηλή κατανάλωση πόρων - συχνά σε περιοχές που ήδη αντιμετωπίζουν έλλειψη νερού, επισημαίνει ο οίκος αξιολόγησης Scope Ratings. Η τάση αυτή προσθέτει μια σημαντική πρόκληση βιωσιμότητας επιπλέον της μεγάλης κατανάλωσης ενέργειας των κέντρων δεδομένων. Κατά τον οίκο, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία είναι αντιμέτωπες με τη μεγαλύτερη πρόκληση, λόγω του εξαιρετικά υψηλού κινδύνου έλλειψης νερού, κάτι για το οποίο πρόσφατα προειδοποίησε και ο οίκος αξιολόγησης S&P.
Ειδικότερα, όπως τονίζει η Scope, ο πιο εντατικός κανονιστικός έλεγχος σχετικά με τη χρήση ενέργειας και νερού, ιδίως σε περιοχές που αντιμετωπίζουν περιβαλλοντική πίεση, στοχεύει να διασφαλίσει μια στροφή προς πιο βιώσιμα λειτουργικά μοντέλα, κάτι που είναι πιο εμφανές στην οδηγία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την ενεργειακή απόδοση.
Τα νέα κέντρα δεδομένων στην Ευρώπη θα πρέπει να επιδείξουν μεγαλύτερη ενσωμάτωση των περιβαλλοντικών παραμέτρων στον σχεδιασμό έργων και στις επιλογές ψύξης υψηλής τεχνολογίας για τον μετριασμό των κανονιστικών κινδύνων και των κινδύνων φήμης, ενισχύοντας τη μακροπρόθεσμη δημιουργία αξίας αλλά και τα κόστη.
Ο αριθμός των κέντρων δεδομένων σε όλη την Ευρώπη έχει τριπλασιαστεί από το 2010, φτάνοντας περίπου τις 2.500 εγκαταστάσεις έως το 2024, σύμφωνα με την εταιρεία συμβούλων Cloudscene.
Αυτό, όπως επισημαίνει η Scope, αποτελεί επίδειξη του ολοένα και πιο κρίσιμου ρόλου των εγκαταστάσεων αυτών ως ψηφιακή υποδομή που στηρίζει τη σημερινή οικονομία, αλλά αποτελεί επίσης μέτρο των σημαντικών προκλήσεων βιωσιμότητας που αντιπροσωπεύουν μέσω της υψηλής κατανάλωσης ενέργειας και της σημαντικής χρήσης νερού.
Η ενεργειακή πρόκληση από την άνθηση των κέντρων δεδομένων είναι δεδομένη
Η ενεργειακή συνιστώσα είναι γνωστή, εξ ου και η βιασύνη ορισμένων ιδιοκτητών κέντρων δεδομένων στις ΗΠΑ να κατασκευάσουν τα δικά τους τροφοδοτικά, γεγονός που αντικατοπτρίζει την ταχεία ανάπτυξη του τομέα. Στην Ευρώπη, τα κέντρα δεδομένων κατανάλωναν ενέργεια ισοδύναμη με περίπου 10 GW το 2024 - περίπου την ποσότητα ηλεκτρικής ενέργειας που καταναλώνει μια μεσαίου μεγέθους χώρα όπως η Αυστρία ή το Βέλγιο στο ίδιο χρονικό πλαίσιο, σημειώνει ο οίκος.
Αυτός ο αριθμός αναμένεται να αυξηθεί απότομα σε περίπου 35 GW έως το 2030, κάτι που, εάν η προβλεπόμενη τάση ανάπτυξης παραμείνει σε καλό δρόμο, θα οδηγήσει στην ετήσια κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας του τομέα σε ολόκληρη την ήπειρο που θα ξεπεράσει τις 150 TWh μέχρι το τέλος της δεκαετίας, σύμφωνα με την McKinsey.
Αλλά η ζήτηση νερού αναδεικνύεται ως σημαντική περιβαλλοντική ανησυχία
Ένα μεσαίου μεγέθους κέντρο δεδομένων μπορεί να απαιτεί έως και 420 εκατομμύρια λίτρα νερού ετησίως - που ισοδυναμεί με την κατανάλωση νερού περίπου χιλίων κατοικιών - για να καλύψει τις ανάγκες ψύξης του, οι οποίες ισοδυναμούν με το 20%-40% του συνολικού ενεργειακού του αποτυπώματος, επισημαίνει η Scope Rating. Απαιτούνται, όπως εξηγεί, συστήματα ψύξης που καταναλώνουν πολύ νερό για τη ρύθμιση των εσωτερικών θερμοκρασιών και τη διασφάλιση της βέλτιστης απόδοσης των διακομιστών.
Ενώ το μεγαλύτερο μέρος της ενέργειας που καταναλώνεται σήμερα από τα κέντρα δεδομένων προέρχεται από ανανεώσιμες πηγές, τα κέντρα δεδομένων αυξάνουν την κατανάλωση γλυκού νερού για να καλύψουν τη ζήτησή τους.
Αυτό αποτελεί ένα ιδιαίτερο σοβαρό πρόβλημα στην Ευρώπη, επισημαίνει ο οίκος, καθώς το νερό είναι συχνά σπάνιο σε περιοχές όπου οι πηγές ανανεώσιμης ενέργειας είναι άφθονες, όπως στην Ισπανία και σε περιοχές της Ιταλίας. Παρ' όλα αυτά, η αυξανόμενη ζήτηση για υπηρεσίες cloud, edge computing και συνδεσιμότητα χαμηλής καθυστέρησης, συνεχίζει να οδηγεί στην ανάπτυξη κέντρων δεδομένων κοντά σε πυκνοκατοικημένα αστικά κέντρα, όπου η ζήτηση νερού είναι ήδη υψηλή.
Αυτή η απαίτηση δημιουργεί μια ένταση μεταξύ των στόχων οικονομικού και ψηφιακού μετασχηματισμού και την ηγετική θέση και δέσμευση στην προστασία του περιβάλλοντος - ιδίως σε πόλεις που κινδυνεύουν από ξηρασία, όπως η Αθήνα, η Μαδρίτη και το Μιλάνο, τονίζει η Scope. ¨Όπως επισημαίνει, η Ελλάδα, η Ισπανία και η Ιταλία έχουν τον υψηλότερο κίνδυνο έλλειψης νερού στην Ευρώπη.
Σημειώνεται πως πρόσφατα και ο οίκος αξιολόγησης S&P, όπως γράψαμε στο Energymag, υπογράμμισε τη μειωμένη ελκυστικότητα της Ελλάδας ως προορισμό των data centers ακριβώς λόγω της πρόκλησης που παρουσιάζει η έλλειψη νερού, ένας παράγοντας που θα γίνει καθοριστικός στην επιχειρηματική στρατηγική τους. Όπως μάλιστα προβλέπει ο οίκος όλα τα data centers στην Ελλάδα αυτή την δεκαετία, θα είναι αντιμέτωπα με την πρόκληση της υψηλής εξάντλησης υδατικών πόρων.
Όπως σημειώνει η Scope Ratings, λαμβάνοντας υπόψη τα τεχνολογικά και οικονομικά οφέλη που μπορεί να προσφέρει η παρουσία κέντρων δεδομένων σε συνδυασμό με τις περιβαλλοντικές προκλήσεις, χώρες όπως η Γαλλία (μέσω της DGEC) και η Ολλανδία (Omgevingswet) έχουν εισαγάγει απαιτήσεις υποβολής εκθέσεων για τη χρήση ενέργειας και νερού, ενθαρρύνοντας ενεργά πιο βιώσιμες επιλογές υποδομών.
Η επέκταση της τεχνητής νοημοσύνης και της ψηφιακής οικονομίας γενικότερα θα συνεχίσει να ενθαρρύνει τη συνεχή ανάπτυξη των data centers σε όλη την Ευρώπη, προσφέροντας ισχυρές επενδυτικές ευκαιρίες για χώρες με τις καλύτερες υποδομές, ωστόσο αυτή περιορίζεται από τον αυξανόμενο έλεγχο της βιωσιμότητας του τομέα, καταλήγει ο οίκος.
