Σε μία περίοδο αυξανόμενης γεωπολιτικής αστάθειας και έντασης στο παγκόσμιο εμπόριο πρώτων υλών, η Κομισιόν υιοθετεί σχέδιο δράσης για την ενίσχυση της ασφάλειας εφοδιασμού της ΕΕ σε κρίσιμες πρώτες ύλες, προβλέποντας σειρά παρεμβάσεων που ξεκινούν από τις αρχές του 2026. Το σχέδιο RESourceEU, που ανακοινώθηκε στις αρχές Δεκέμβρη, επιδιώκει αφενός να καταστήσει την Ευρώπη πιο ανθεκτική απέναντι σε εξωτερικές οικονομικές απειλές και αφετέρου να προωθήσει επενδύσεις που θα ενισχύσουν τη μεταλλευτική βιομηχανία εντός Ευρώπης, μειώνοντας την εξάρτηση από τρίτες χώρες, όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ. Σύμφωνα με την ανακοίνωση, στις αρχές του 2026 θα δημιουργηθεί το Ευρωπαϊκό Κέντρο Κρίσιμων Πρώτων Υλών, το οποίο θα παρέχει επιχειρηματική και αγοραστική πληροφόρηση, θα κατευθύνει στρατηγικά έργα και θα τα χρηματοδοτεί.
Η στρατηγική έρχεται ως απάντηση σε πρόσφατες διεθνείς εξελίξεις, όπως οι κινεζικοί περιορισμοί στις εξαγωγές σπάνιων γαιών και οι δασμολογικές αντιπαραθέσεις μεταξύ ΗΠΑ και Κίνας, εξελίξεις που αναδεικνύουν την ευαλωτότητα της παγκόσμιας εφοδιαστικής αλυσίδας. Να σημειωθεί ότι η Κίνα εξακολουθεί να παράγει περίπου το 70% της παγκόσμιας παραγωγής σπάνιων γαιών (στοιχεία Statista, 2024), γεγονός που υπογραμμίζει την ανάγκη άμεσης ευρωπαϊκής κινητοποίησης.
Η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula Von der Leyen αναφέρθηκε στο σχέδιο RESourceEU ως «την απάντηση της Ευρώπης στην κρίση των πρώτων υλών» και είπε χαρακτηριστικά ότι το σχέδιο αφορά στην ανεξαρτησία της Ευρώπης από εφοδιαστικές αλυσίδες τρίτων χωρών, τονίζοντας ότι και «πέρα από τις πρώτες ύλες, η Ευρώπη πρέπει να έχει τον έλεγχο των κρίσιμων τεχνολογιών που θα διαμορφώσουν την οικονομία του αύριο».
Το RESourceEU, μεταξύ άλλων, προβλέπει τη χρηματοδότηση έργων εξόρυξης, ύψους 3 δισ. ευρώ μέσα στους επόμενους δώδεκα μήνες για την υποστήριξη επενδύσεων, την απλούστευση διαδικασιών αδειοδότησης και τη μείωση των επενδυτικών κινδύνων, ενώ ταυτόχρονα προωθεί την περιβαλλοντικά υπεύθυνη εξόρυξη και όπως προαναφέρθηκε τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού Κέντρου Κρίσιμων Πρώτων Υλών, το οποίο θα συντονίζει συλλογικά τη διαχείριση αποθεμάτων κρίσιμων πρώτων υλών, τη συγκέντρωση της ζήτησης και τις κοινές προμήθειες στρατηγικών υλικών, ενώ θα συμβάλει και στην εξασφάλιση μακροπρόθεσμων συμφωνιών προμήθειας πρώτων υλών. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή τονίζει ότι τέτοιες πρωτοβουλίες μπορούν να μειώσουν σημαντικά τις εξαρτήσεις της ΕΕ από τρίτες χώρες, ακόμη και κατά 50% έως το 2029.
Ήδη από το 2025 ‘τρέχουν’ πολλαπλά έργα σε 13 κράτη-μέλη της ΕΕ και έχουν ανακοινωθεί από την ΕΕ 47 στρατηγικά έργα για εξόρυξη, επεξεργασία και ανακύκλωση κρίσιμων πρώτων υλών σε όλη την ΕΕ (περιλαμβάνονται χώρες όπως Γαλλία, Ισπανία, Γερμανία, Σουηδία, Φινλανδία, Ρουμανία κ.λπ.).
Η Ελλάδα
Σε ό,τι αφορά στην Ελλάδα, στο πλαίσιο του νέου προγράμματος RESourceEU, μια επένδυση που ξεχωρίζει είναι εκείνη της Ελληνικός Χρυσός στις Σκουριές Χαλκιδικής, η οποία στα μέσα της νέας χρονιάς αναμένεται να εισέλθει σε φάση εμπορικής παραγωγής. Η πλήρης ανάπτυξη των Μεταλλείων Κασσάνδρας με τη λειτουργία του μεταλλείου Σκουριών πλην του ήδη παραγωγικού μεταλλείου Ολυμπιάδας στοχεύει συν τοις άλλοις να συμβάλλει σε αυτήν την ευρύτερη φιλοδοξία της ΕΕ να διασφαλίσει την αυτονομία των αλυσίδων εφοδιασμού σε κρίσιμα μέταλλα, όπως ο χρυσός, ο χαλκός κ.ά. μειώνοντας την ευαλωτότητα σε γεωπολιτικές ή εμπορικές αναταράξεις.
