Με το στεγαστικό ζήτημα να εξελίσσεται σε κοινωνική βόμβα η κυβέρνηση ετοιμάζει ένα σύνολο παρεμβάσεων που θα ανακοινωθούν στη ΔΕΘ ως διακριτός άξονας μέτρων.
Στην κορυφή των εξαγγελιών που θα κάνει, μάλιστα, ο πρωθυπουργός αναμένεται είναι ο πρώτος διεθνής διαγωνισμός κοινωνικής αντιπαροχής (που θα προκηρυχθεί εντός του έτους) για την κατασκευή και ενοικίαση σε χαμηλές τιμές κοινωνικών κατοικιών.
Παράλληλα η ανάγκη για συνέχιση των επενδύσεων στον κλάδο του real estate οδηγεί, όπως φαίνεται, σε πάγωμα του ΦΠΑ και το 2026 για αγορές νεόδμητων ακίνητων.
Συγκεκριμένα εξετάζεται να ισχύσουν και για το 2026 και ίσως για το 2027 ότι για αγορές νεόδμητων ακίνητων θα υπάρχει μόνο φόρος μεταβίβασης 3%. Υπενθυμίζεται ότι και ο φόρος υπεραξίας ακινήτων — φόρος 15% που επιβάλλεται στα κέρδη από την πώληση ακινήτου, υπολογιζόμενα ως η διαφορά μεταξύ τιμής πώλησης και τιμής κτήσης — έχει ανασταλεί με σχετική ρύθμιση έως την 31η Δεκεμβρίου 2026, κάτι ιδιαίτερα σημαντικό για την αγορά ακινήτων .
Παράδειγμα
Έτσι, π.χ. για διαμέρισμα αξίας 300.000 ευρώ, ο ΦΠΑ θα έφτανε τις 72.000 ευρώ. Με το 3% που προβλέπεται από το φόρος μεταβίβασης η επιπλέον φορολογική επιβάρυνση φτάνει μόλις σε 9.000 ευρώ.
Υπενθυμίζεται ότι ο φόρος μεταβίβασης ακινήτων (ΦΜΑ) 3% είναι ο βασικός φόρος που πληρώνει ο αγοραστής σε κάθε αγορά κατοικίας όταν δεν ισχύει ΦΠΑ – δηλαδή σε όλες τις παλαιές κατοικίες αλλά και στα νεόδμητα που καλύπτονται από την αναστολή.
Υπολογίζεται πάνω στην αντικειμενική αξία του ακινήτου (ή στη δηλωθείσα αξία, αν είναι μεγαλύτερη) και καταβάλλεται εφάπαξ στην εφορία πριν την υπογραφή του συμβολαίου. Για παράδειγμα, σε αγορά διαμερίσματος με αντικειμενική αξία 150.000 ευρώ, ο φόρος μεταβίβασης ανέρχεται σε 4.500 ευρώ.
Το ποσό αυτό καταβάλλεται από τον αγοραστή και αποτελεί προϋπόθεση για να περάσει το ακίνητο στο όνομά του.
Να σημειωθεί ότι τον περασμένο Φεβρουάριο είχε δοθεί εξάμηνη παράταση μέχρι και τις 3 Αυγούστου για ακίνητα που παραδόθηκαν από τις 12 Δεκεμβρίου 2019 και μετά και για τα οποία έχει συνταχθεί συμβόλαιο μεταβίβασης και έχει καταβληθεί ο Φόρος Μεταβίβασης Ακινήτου (ΦΜΑ) αντί του ΦΠΑ (24%) έως τις 2 Αυγούστου 2024.
Με την αναδρομική αυτή αναστολή οι κατασκευαστές ακινήτων που είχαν επιλέξει να εφαρμόσουν τον ΦΠΑ στην πώληση των ακινήτων τους μπορούσαν να αλλάξουν το καθεστώς φορολόγησης και να υπαχθούν στη φορολόγηση με ΦΜΑ 3%, εφόσον το επιθυμούν.
Δηλαδή η αναδρομική αναστολή έδωσε τη δυνατότητα να ισχύσει το ίδιο καθεστώς και για παλαιότερες συναλλαγές που είχαν πραγματοποιηθεί με ΦΠΑ, εφόσον πληρούν τις προϋποθέσεις της ρύθμισης.
Άνοδος στα οικοδομικά υλικά
Σε ανοδική τροχιά πάντως εξακολουθούν να κινούνται οι τιμές των οικοδομικών υλικών κάτι που τροφοδοτεί την άνοδο τιμών στις κατοικίες κτλ. Σύμφωνα με τα στοιχεία που ανακοίνωσε σήμερα η ΕΛΣΤΑΤ, ο Γενικός Δείκτης Τιμών Υλικών Κατασκευής Νέων Κτηρίων Κατοικιών παρουσίασε τον φετινό Ιούλιο αύξηση 2,9% συγκριτικά με τον αντίστοιχο περυσινό μήνα, έναντι αύξησης 5,4% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων δεικτών του έτους 2024 με το 2023. Σε μηνιαία βάση, ο Γενικός Δείκτης κατά τον μήνα Ιούλιο 2025, σε σύγκριση με τον δείκτη του Ιουνίου 2025, παρουσίασε αύξηση 0,3%. Σε επίπεδο 12μήνου, ο μέσος δείκτης της περιόδου Αυγούστου 2024- Ιουλίου 2025, κατέγραψε άνοδο 4,3%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο δείκτη του 12μηνου Αυγούστου 2023- Ιουλίου 2024, έναντι αύξησης 5,9% που σημειώθηκε κατά τη σύγκριση των αντίστοιχων προηγούμενων δωδεκάμηνων.
Νέα προγράμματα
Παράλληλα με ανακοινώσεις για βελτιώσεις των προγραμμάτων ανάσχεσης της ενεργειακής φτώχειας, όπως είναι τα διάφορα "Εξοικονομώ", η κυβέρνηση θα επιχειρήσει στη ΔΕΘ να απαλύνει τις επιπτώσεις του "πράσινου πληθωρισμού" σε νοικοκυριά και μικρομεσαίους.
Βασικές παράμετροι στη νέα δομή των προγραμμάτων είναι η έμφαση, όχι σε επιδοματικές πολιτικές, αλλά σε ομαδοποιημένες παραχωρήσεις έργου σε ιδιώτες είτε παρόχους υπηρεσιών ενεργειακών αναβαθμίσεων, είτε σε παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας ή συνολικά ενεργειακών υπηρεσιών με εφαρμογή πρακτικής outsourcing, αλλά και συνολικά οι δομικές παρεμβάσεις με στόχο την προώθηση του εξηλεκτρισμού της οικονομίας.
Αναλυτικά, σύμφωνα με όσα είπε στην τελευταία συνέντευξη τύπου ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Σταύρος Παπασταύρου, στη νέα δομή που προωθείται, οι εταιρείες π.χ. προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά, ενδεχομένως, και άλλοι πάροχοι υπηρεσιών ενεργειακών αναβαθμίσεων, θα αναλάβουν την ευθύνη για τη διαχείριση των δράσεων, ώστε να αποφεύγονται οι σημερινές παθογένειες.
Υπενθυμίζεται ότι από τα προγράμματα της περιόδου 2019-2023 μάλλον ταλαιπωρία επιφύλαξαν τους πολίτες καθώς, σύμφωνα με πληροφορίες, οι μέχρι σήμερα καταβληθείσες πληρωμές δεν υπερβαίνουν το 10% επί του συνόλου των εγκεκριμένων αιτήσεων.
Στήριξη ενεργειακά φτωχών με ενδιάμεσους
Ειδικότερα, σε ό,τι αφορά τα προγράμματα στήριξης των “ενεργειακά φτωχών”, όπως πχ τα Εξοικονομώ, όπου θα "πέσουν" 1,1 δισεκ. ή άλλες δράσεις τύπου “Αλλάζω συσκευή” όπως είπε ο υπουργός, δεδομένης της ανάγκης αλλαγής του τρόπου λειτουργίας τους η διαχείριση των δράσεων θα γίνεται από την αγορά πχ εταιρείες προμήθειας ηλεκτρικής ενέργειας ή άλλους. Ουσιαστικά, δηλαδή, η αγορά θα λαμβάνει τα σχετικά ποσά κι εν συνεχεία θα αντιλογίζονται με καταναλώσεις ενέργειας κτλ, μια κι όπως αναφέρθηκε, οι πάροχοι είναι εκείνοι που ξέρουν καλύτερα από όλους τα προφίλ των καταναλωτών. Το μοντέλο αυτό, βέβαια, αναμένεται να οριστικοποιηθεί μετά το πέρας της διαβούλευσης.
Η περίμετρος αναφοράς
Πέρα από τις αλλαγές αυτές προβλέπονται και αλλαγές στην “περίμετρο αναφοράς”. Μάλιστα., εισοδηματικά κριτήρια προστίθενται πλέον και δείκτες για κοινωνικά, γεωγραφικά (κάτοικοι νησιών, ορεινών και παραμεθόριων περιοχών), ηλικιακά ή άλλα (φοιτητές), διευρύνοντας τους δικαιούχους.
Με αυτά τα δεδομένα με βάση εκτιμήσεις της κυβέρνησης το ετήσιο εισόδημα κάτω από το οποίο θεωρείται ένα νοικοκυριό ενεργειακά ευάλωτο, το οποίο από τα 25.000 ευρώ σήμερα, αυξάνεται στα 30.000 ευρώ.
Ουσιαστικά, έτσι τα εισοδηματικά κριτήρια θα διευρυνθούν συμπεριλαμβάνοντας τους τρίτεκνους, τις μονογονεϊκές οικογένειες, την νησιωτικότητα, ή την ορεινότητα με αποτέλεσμα οι δικαιούχοι να φθάνουν ακόμη και το 1,5 εκατομμύρια πολίτες.
Όλα αυτά, πάντως, θα γίνουν από την επόμενη χρονιά, οπότε και η κυβέρνηση ευελιπσιτεί ότι θα γίνει η ενεργοποίηση των τριών νέων Ταμείων, συνολικού ύψους 8 δισ. ευρώ, όπως δήλωσε, μεταξύ άλλων, χθες ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου κατά την παρουσίασή τους.
Πρόκειται για το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, το Ταμείο Εκσυγχρονισμού και το Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων από τα οποία θα χρηματοδοτηθούν παρεμβάσεις για την περίοδο 2026-2032 σε συγκεκριμένους τομείς, από τα ευάλωτα ενεργειακά νοικοκυριά, τις ενεργειακές αναβαθμίσεις μέχρι τα μέσα μαζικής μεταφοράς, την προώθηση της ηλεκτροκίνησης, καθώς και τις διασυνδέσεις των νησιών του Αιγαίου.
Από τα τρία, απολύτως νέο είναι το Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, με συνολικό προϋπολογισμό 4,7 δισ. ευρώ για την Ελλάδα – εκ των οποίων τα 3,6 δισ. προέρχονται από την Ε.Ε. και τα υπόλοιπα από εθνικούς πόρους. Οι δράσεις του θα αφορούν την ενεργειακή αναβάθμιση των κτιρίων συνολικού ύψους 1,1 δισεκ. ευρώ, των εκσυγχρονισμό των Μέσων Μαζικής Μεταφοράς και την άμεση εισοδηματική στήριξη των ευάλωτων νοικοκυριών. Επίσης προβλέπεται κι ένα ποσό 1,1 δισεκ. για αναβαθμίσεις κατοικιών.
Στόχος του ΥΠΕΝ που έχει την ευθύνη του συγκεκριμένου Ταμείου, όπως ειπώθηκε, είναι οι δράσεις του να έχουν εγκριθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έως το τέλος του έτους ώστε η προκήρυξη των προγραμμάτων να ξεκινήσει το 2026. Πάντως αυτό δεν είναι απολύτως βέβαιο ότι θα συμβεί, καθώς κάποιες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης όπως η Τσεχία, επιδιώκουν η έναρξη υλοποίησης των δράσεων του να γίνει το 2027.
Τέλος, να σημειωθεί ότι στο Ταμείο Εκσυγχρονισμού συνολικού προϋπολογισμού 1,6 δις ευρώ εντάσσονται δράσεις για τη στήριξη των ΑΠΕ και την αναβάθμιση των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρισμού, τον εξηλεκτρισμό και τη βελτίωση της ανταγωνιστικότητας των ενεργοβόρων επιχειρήσεων με έμφαση στη βιομηχανία και τον εκσυγχρονισμό της ναυτιλίας.
