Με το στόχο για εξηλεκτρισμό της οικονομίας να είναι κεντρικός για την ΕΕ και βέβαια την Ελλάδα, αναπόδραστα, το ζήτημα της αξιοποίησης της πυρηνικής ενέργειας παραμένει στο “τραπέζι”, παρά το ότι οι αντιδράσεις είναι πολλές αλλά και ο σκεπτικισμός έντονος.
Στο φόντο αυτό, ο πρόεδρος της Ελληνικής Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας Χρήστος Χουσιάδας, μιλώντας, χθες, σε συνέδριο του Ινστιτούτου Εξωτερικών Υποθέσεων στον Δημόκριτο για το ζήτημα, τόνισε ότι, “υπάρχει δημόσια εκπεφρασμένο ενδιαφέρον, να επανεξεταστεί η χρήση πυρηνικής ενέργειας στην χώρα. Ένα αξιοσημείωτο συγκεκριμένο βήμα έγινε από την σύσταση μιας κοινοπραξίας από τον αμερικάνικο νηογνώμονα ABS, την Core Power και την εταιρεία Athlos energy για την εγκατάσταση πλωτών αντιδραστήρων. Η ανάπτυξη για την θαλάσσια χρήση αποτελεί πρόκληση” σημείωσε ο κ. Χουσιάδας.
“Δεν ξεκινάμε από το μηδέν. Υπάρχει αντιδραστήρας αλλά κι ένα σημαντικό πλαίσιο. Δεν αρκεί, αλλά είναι μια αρχή. Οι γενικές απαιτήσεις ασφάλειας δε θα είναι διαφορετικές. Απαιτείται, απλά, η οικοδόμηση του συνεργασία” τόνισε ο κ. Χουσιάδας αναφερόμενος και στα πλοία που σήμερα χρησιμοποιούν για την κίνησή τους πυρηνικούς αντιδραστήρες και συμπλήρωσε ότι:
“Στην Επιτροπή έχουμε ξεκινήσει μια προετοιμασία. Σε διεθνές επίπεδο το ζήτημα είναι αρκετά καινοφανές και το ρυθμιστικό τοπίο είναι ρευστό. Τώρα γίνονται τα πρώτα βήματα” τόνισε ο κ. Χουσιάδας.
Οι πλωτοί αντιδραστήρες
Μάλιστα κατέθεσε και κάποιες πρώτες σκέψεις για το πώς προτείνεται να αναπτυχθούν αυτές οι μονάδες που σήμερα υπάρχουν στη Ρωσία, πέρα από τα 200 πλοία, είτε παγοθραυστικά είτε πολεμικά, υποβρύχια και αεροπλανοφόρα. “Ένας πλωτός πυρηνικός σταθμός θα γίνει σε ένα καράβι το οποίο μάλλον θα κινείται το ίδιο με κλασικό τρόπο και θα φιλοξενεί ένα πυρηνικό αντιδραστήρα και με μια καλωδιακή σύνδεση. Θα προμηθεύει την ηλεκτρική ενέργεια στην ακτή. Αυτό απαιτεί ως Ελλάδα να υπογράψουμε μια διακρατική σύμβαση για να μπορέσουμε να φιλοξενήσουμε σε ελληνικά λιμάνια ένα ξένο πυρηνικό πλοίο. Αφορούν από ζητήματα αστικής ευθύνης έως την διαχείριση των αποβλήτων” Μάλιστα αντιπαρέβαλε το FSRU Αλεξανδρούπολης καθώς και η συγκεκριμένη υποδομή αποτελεί μια πλωτή ενεργειακή μονάδα.
Οι τρεις προϋποθέσεις
Παράλληλα ο κ. Χουσιάδας έθεσε τρεις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη της πυρηνικής ενέργειας στη χώρα.
Όπως είπε κομβικά θέματα είναι:
Η κατάρτιση μιας διεθνούς διακρατικής συμφωνίας
Να βρεθεί πολιτικό θάρρος. ‘Δεν το εισηγούμαι, αλλά αν το θέλουμε θα πρέπει να περιγραφεί το ΕΣΕΚ”.
Και τρίτο, όπως είπε, “ένα στιβαρό χέρι να οργανώσει τα εσωτερικά του κράτους μας και να μην εξελιχθεί σε Οδύσσεια, αλλά να εξελιχθεί”.
Τα απόβλητα
Ο κ. Χουσιάδας έθεσε και το ζήτημα των αποβλήτων. “Στην Ελλάδα δεν υπάρχει δημόσιος ή ιδιωτικός φορέας ενεργών αποβλήτων που έχει ήδη η χώρα. Η χώρα δεν διαθέτει Waste Management Organization - WMO. Αναφερόμαστε στην διαχείριση χαμηλής κατηγορίας αποβλήτων. Αυτά θα μπορούσαν να διαχειρίζονται στην Ελλάδα αν υπάρξει ένας οργανισμός διαχείρισης WMO” τόνισε ο κ. Χουσιάδας, ωστόσο συμπλήρωσε ότι “δεν θα μπορέσει να πραγματοποιηθεί στη χώρα μας η διαχείριση των χρησιμοποιημένων πυρηνικών καυσίμων. Θα πρέπει να υπάρχει σύμβαση για να πάνε αλλού”.
Συμπλήρωσε, δε, ότι αν και τα θέματα αποβλήτων, συνήθως τα διαχειρίζονται οι χρήστες, για τα High Level Waste μπορεί η διαχείρισή τους μπορεί να γίνει από τους παραγωγούς.” Στάθηκε, δε, στην περίπτωση της Φινλανδίας όπου κι εκείμ αν και έχει διαμορφωθεί πλαίσιο διαχείρισης των HLW δεν έχει ξεκινήσει ακόμη η όλη διαδικασία για την επί τόπου διαχείριση. Εξετάζονται λύσεις με κατάχωσή τους σε μεγάλα βάθη, σε αδρανή ορυχεία, τόνισε και συμπλήρωσε:
“Μια λύση είναι το θάψιμο στα βάθη της θάλασσας. αλλά εάν η χώρα είναι μακριά από ένα floating παραγωγής τότε είναι πολλαπλά τα θέματα. Καλό, πάντως, είναι να δοκιμάσουμε τη διαχείριση από παραγωγούς. Να μη φύγει από το τραπέζι” ζήτησε ο κ. Χουσιάδας.
Προσωπικό και αξιόπιστοι θεσμοί
“Μια εξίσου σημαντική παράμετρος είναι η δημιουργία εξειδικευμένου δυναμικού. Το σημερινό δυναμικό να αποκτήσει νέες δεξιότητες” τόνισε ο πρόεδρος της Επιτροπής Ατομικής Ενέργειας και σημείωσε:
“Συμπερασματικά, βλέπουμε τις προκλήσεις αλλά δεν πρέπει να τις φοβόμαστε. Έχουμε προηγούμενη εμπειρία από την μεταφορά στην εθνική νομοθεσία των οδηγιών της Euratom για την διαχείριση των αποβλήτων. Έχουμε πετύχει βήματα τα τελευταία χρόνια στην εφαρμογή πλαισίου. Ήδη, 4 μονάδες παραγωγής ραδιοϊσοτόπων λειτουργούν στη χώρα” τόνισε συμπληρώνοντας ότι:
“Απαιτείται μια διαδικασία ωρίμανσης. Από αυτή την άποψη υπάρχουν σύγχρονα εργαλεία ρυθμιστικού πειραματισμού που θα μπορούσαν να αξιοποιηθούν για την ανάπτυξη του εθνικού ρυθμιστικού πλαισίου. Λείπει η ομπρέλα, ένα κέντρο αποφάσεων που θα συντονίσει όλες τις δραστηριότητες που απαιτούνται για την ανάπτυξη του πυρηνικού προγράμματος. Ο κύριος ρόλος του είναι να φέρει όλους τους εμπλεκόμενους στο τραπέζι για να διασφαλιστεί μια ολοκληρωμένη προσέγγιση και κατανόηση επί του θέματος” τόνισε.
Εκτός “εργοστασιακών ρυθμίσεων” του κράτους η πυρηνική ενέργεια
Μιλώντας στην ίδια ημερίδα ο γενικός γραμματέας Εθνικής Ασφάλειας της Προεδρίας της Κυβέρνησης, Θάνος Ντόκος, τόνισε ότι η Ελλάδα δεν μπορεί να αποφεύγει επ’ αόριστον τη συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια. «Έχει φτάσει η ώρα να ανοίξει η συζήτηση με δομημένο και σοβαρό τρόπο» είπε και υπογράμμισε ότι η πυρηνική ενέργεια θα μπορούσε να λειτουργήσει ως “ενέργεια-γέφυρα” ανάμεσα στα ορυκτά καύσιμα και τις ΑΠΕ, ιδίως με την αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR), ενώ παράλληλα αναγνώρισε τα ζητήματα ασφάλειας και διαχείρισης αποβλήτων που πρέπει να συζητηθούν ανοιχτά.
“Πράγματι χρειάζεται να επενδύσουμε σε νέες τεχνολογίες για λόγους τεχνολογικής ανάπτυξης και ενεργειακής ασφάλειας”¨τόνισε με αιχμή τον εξηλεκτρισμό και τα νέα δεδομένα των data analytics και της Τενχητής Νοημοσύνης που απαιτεί μεγάλα φορτία ενέργειας.
“Στις χώρες του Κόλπου γίνονται πολύ μεγάλα βήματα. Τα ΗΑΕ έχουν φτιάξει και ένα πανεπιστήμιο για την Τεχνητή Νοημοσύνη. Υπάρχει ενδιαφέρον και ευκαιρίες για συνεργασία με την Ελλάδα. Δεν είναι είναι στην … εργοστασιακή ρύθμιση του κράτους να στηρίξουμε την νέα τεχνολογία και την καινοτομία” τόνισε, πάντως, ο κ. Ντόκος. Να σημειωθεί, βέβαια, ότι ο Πρωθυπουργός έχει επανειλημμένα αναφερθεί στην ανάγκη να εξεταστεί το ζήτημα της πυρηνικής ενέργειας με αιχμή τους αρθρωτούς αντιδραστήρες.
Ο κ. Ντόκος, πάντως, δεν παρέλειψε, βέβαια, στο φόντο αυτών των μεγάλων ενεργειακών και ψηφιακών προκλήσεων της εποχής, να αναγνωρίσει ότι η χρήση της πυρηνικής ενέργειας αντιμετωπίζεται φοβικά από την ελληνική κοινωνία με επίκεντρο κυρίως την ασφαλή λειτουργία των αντιδραστήρων. Ωστόσο όπως είπε η κλιματική αλλαγή απειλεί τον πλανήτη και για να φτάσουμε στις μηδενικές εκπομπές ρύπων θα χρειαστεί «ενέργεια γέφυρα» μεταξύ των ορυκτών καυσίμων και των ΑΠΕ.
Μεγάλο οικονομικό αποτύπωμα
Στην ίδια ημερίδα, ο πυρηνικός μηχανικός Διονύσης Χιώνης, εκπρόσωπος της εταιρείας Athlos Energy ανέφερε ότι η πυρηνική ενέργεια μπορεί να αποτελέσει τη λύση για την Ελλάδα στην πορεία προς την οικονομία μηδενικών εκπομπών, το λεγόμενο και “net zero economy”. «Αν θέλουμε να πετύχουμε την πράσινη μετάβαση έως το 2050, πρέπει να εξετάσουμε σοβαρά την ένταξη της πυρηνικής ενέργειας στο ενεργειακό μας μείγμα», υπογράμμισε, σημειώνοντας ότι η τεχνολογία έχει ωριμάσει και ότι το κόστος εγκατάστασης και λειτουργίας αντιδραστήρων νέας γενιάς είναι πλέον ανταγωνιστικό.
Όπως είπε, καθώς αυξάνεται το μερίδιο των ΑΠΕ, η χώρα εξακολουθεί να στηρίζεται σε πάνω από 1,2 GW ορυκτών καυσίμων για το φορτίο βάσης, κάτι που καθιστά αναγκαία μια λύση μηδενικών εκπομπών. Ένας αντιδραστήρας ισχύος 1 GW θα μπορούσε να προσφέρει άφθονη, σταθερή και φθηνή ενέργεια, να ενισχύσει τη βαριά βιομηχανία, να καλύψει ανάγκες αφαλάτωσης και να στηρίξει τη ναυτιλία με την κάλυψη των στόχων του 2050 και τα data centers, δημιουργώντας παράλληλα χιλιάδες θέσεις εργασίας.
Ειδικά, η ελληνόκτητη ναυτιλία, που αντιστοιχεί στο 20% του παγκόσμιου στόλου, εφόσον μπει στην “πυρηνική εποχή”, θα βρει λύση στο στοίχημα της απο - ανθρακοποίησης.
«Η πυρηνική πρόωση μπορεί να αποτελέσει ρεαλιστική λύση για τη μείωση των εκπομπών, είτε με πυρηνοκίνητα πλοία είτε με πλωτούς αντιδραστήρες που θα τροφοδοτούν νησιά και λιμάνια με φθηνή, καθαρή ενέργεια», ανέφερε ο κ. Χιόνης.
Ναυπηγεία και βιομηχανική παραγωγή
Παράλληλα, όπως είπε, η Ελλάδα, μέσω των ναυπηγείων της, μπορεί να συμμετάσχει στη νέα παγκόσμια αλυσίδα εφοδιασμού πυρηνικών τεχνολογιών, κατασκευάζοντας εξαρτήματα για αντιδραστήρες ή ολοκληρωμένες πλωτές μονάδες.
«Πρέπει να περάσουμε από τη φάση του χρήστη στη φάση του κατασκευαστή», σημείωσε χαρακτηριστικά.
Νερό και νησιά
Παράλληλα, όπως είπε, οι αντιδραστήρες μπορούν να αξιοποιούνται ταυτόχρονα για ηλεκτροπαραγωγή και αφαλάτωση. Ένα εργοστάσιο 900MW μπορεί να παράγει 600.000 κυβικά μέτρα πόσιμου νερού την ημέρα, καλύπτοντας τις ανάγκες 3 εκατ. κατοίκων, κάτι που βέβαια λύνει και το ζήτημα ενεργειακής κάλυψης νησιών.
Παράλληλα, όπως τόνισε, η πυρηνική ενέργεια συμβάλει στον ιδιωτικό και δημόσιο τομέα μέσω φόρων. Το 2023 άνω των 45 δις ευρώ σε φόρους και 1 εκατ. εργαζόμενοι εργάζονται άμεσα ή έμμεσα στη βιομηχανία αυτή.
“Ποια θα μπορούσαν να είναι τα οφέλη αν κάνουμε μια επένδυση του 1 GW στην περίπτωση της Ελλάδας” διερωτήθηκε ο κ. Χιώνης που συμπλήρωσε ότι “το οικονομικό αποτύπωμα ετησίως θα ανερχόταν σε έσοδα άνω των 2 δισεκ. Το κράτος θα κερδίζει πάνω από μισό δισεκ. σε φόρους και θα έχουμε 8 χιλιάδες θέσεις εργασίας άμεσα ή έμμεσα. Είναι προκαταρκτικές μελέτες” και συμπλήρωσε σε σχέση με τις επιβαρύνσεις σε χωροταξικό επίπεδο.
“Αν κατασκευάζαμε ένα αντιδραστήρα της τάξης του 1 γιβαγάτ θα έπιανε έναν ορισμένο χώρο για την τροφοδοσία 1,5 εκατ. νοικοκυριών ενώ σε φβ και αιολικά χρειαζόμαστε πολλαπλάσια έκταση για το ίδιο αποτέλεσμα. Αν θέλουμε να έχουμε μια πράσινη ηλεκτρική ενέργεια για να εξασφαλίζει το φορτίο βάσης αξιοποιώντας αποδοτικά την γεωγραφία και τα υλικά τότε η λύση είναι η πυρηνική ενέργεια”.
Σύμφωνα με τον ίδιο, η Ελλάδα δεν θα πρέπει να ξεκινήσει με τεχνολογία SMR αλλά να επενδύσει σε μεγάλο πυρηνικό αντιδραστήρα, αξιοποιώντας την ώριμη τεχνογνωσία και τη βιομηχανική υποδομή που ήδη διαθέτει.
Η κοινή γνώμη
Ο ίδιος παρουσίασε τα αποτελέσματα έρευνας κοινής γνώμης σύμφωνα με την οποία το 30% των ερωτώμενων συμφωνούν στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας έναντι μόλις του 18% σε άλλη έρευνα πριν από επτά χρόνια. Επίσης η έρευνα έδειξε ότι μειώνεται το ποσοστό των πολιτών που είναι αρνητικό στη χρήση της πυρηνικής ενέργειας από 75% πριν από επτά χρόνια σε 42,8% σήμερα, ενώ το 21,2% τως ερωτώμενων σήμερα είναι ουδέτερο δηλαδή δεν τάσσεται ούτε υπερ ούτε κατά της πυρηνικής ενέργειας.
Τέλος ο καθηγητής Στρατηγικής του Πανεπιστημίου Πειραιώς και πρόεδρος του Συμβουλίου Διεθνών Σχέσεων Αθανάσιος Πλατιάς αναφέρθηκε στη λύση των πλωτών αντιδραστήρων που έχουν μειωμένο κόστος και δίνουν περαιτέρω ευελιξία.
Εκτίναξη των τιμών
Πάντως, τα ζητήματα των τιμών με βάση όσα είπε ο Dr. Tony Williams, Head of European Consulting Operations at NAC International, Switzerland, καταγράφεται μια εκτίναξκη με δεκαπλασιασμό των τιμών την τελευταία δεκαετία.
Ενδιαφέρον έχει το τι πράττει, η Πολωνία. Όπως είπε ο Bart Sosnik, Chief Nuclear Officer της Polskie Elektrownie Jądrowe, προχωρά η κατασκευή τριών αντιδραστήρων Westinghouse AP1000, με ισχυρή κυβερνητική στήριξη και μακροπρόθεσμη στρατηγική για την απεξάρτηση από τον άνθρακα.
Η Πολωνία, όπως εξήγησε, συνδυάζει μεγάλα έργα πυρηνικής ισχύος με την ανάπτυξη μικρών αρθρωτών αντιδραστήρων (SMR), επενδύοντας στην εκπαίδευση προσωπικού και στην εγχώρια βιομηχανική βάση.
