Σε νέα ανοδική τροχιά μπαίνουν οι τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, με το ενεργειακό χρηματιστήριο να «γράφει» θεαματικές αυξήσεις τις τελευταίες ημέρες. Ποιοι είναι, όμως, οι παράγοντες που πυροδοτούν το νέο κύμα ανατιμήσεων; Οι αιτίες φαίνεται αυτή τη φορά να ποικίλουν, από την παρατεταμένη άπνοια και τη μειωμένη παραγωγή ΑΠΕ έως την περιορισμένη διαθεσιμότητα υδροηλεκτρικών και το νέο σύστημα διαπραγμάτευσης ανά 15λεπτο.
Η εγχώρια χονδρική τιμή ηλεκτρικής ενέργειας κατέγραψε αύξηση 17% στο πρώτο δεκαπενθήμερο του Οκτωβρίου, ανεβαίνοντας από τα 93 ευρώ/MWh του Σεπτεμβρίου στα 108 ευρώ/MWh κατά μέσο όρο.
Την ίδια ώρα, οι ευρωπαϊκές αγορές βρίσκονται στα ύψη με Γερμανίας να καταγράφει τις τελευταίες ημέρες τιμές 8μήνου, με μέσο όρο 156 ευρώ/MWh, και με βραδινές αιχμές που ξεπερνούν τα 500 ευρώ/MWh.
Το φαινόμενο της λεγόμενης «σκοτεινής νηνεμίας» (Dunkelflaute) —παρατεταμένη συννεφιά και έλλειψη ανέμων— έχει οδηγήσει σε πτώση της αιολικής παραγωγής κάτω από το μισό του Σεπτεμβρίου, ωθώντας σε αυξημένη παραγωγή από άνθρακα.
Οι επιπτώσεις είναι αλυσιδωτές με τις υψηλές τιμές να μεταφέρονται σε όλη την Κεντρική και ΝΑ Ευρώπη, και τα Βαλκάνια να δέχονται «κύματα» ανατιμήσεων που θυμίζουν τις κρίσεις του 2022. Βουλγαρία και τη Ρουμανία κινούνται κοντά στα 188 ευρώ, η Ουγγαρία αγγίζει τα 190 ευρώ και η Αυστρία τα 162 ευρώ/MWh.
Η Ελλάδα παραμένει μεν σε χαμηλότερα επίπεδα, με μέση τιμή γύρω στα 153,5 ευρώ/MWh, ωστόσο το «κύμα» των αυξήσεων στη ΝΑ Ευρώπη δείχνει να επεκτείνεται.
«Σκοτεινή νηνεμία» και λειψυδρία ρίχνουν πίεση στα συστήματα
Η έλλειψη ανέμων τις τελευταίες ημέρες σε μεγάλο μέρος της ηπείρου έχει περιορίσει σημαντικά την παραγωγή από αιολικά πάρκα, αναγκάζοντας τα ηλεκτρικά συστήματα να στηριχθούν σε συμβατικές, θερμικές μονάδες – δηλαδή τις πιο ακριβές.
Παράλληλα, η παρατεταμένη ξηρασία των τελευταίων ετών έχει οδηγήσει τις στάθμες των ταμιευτήρων σε χαμηλά επίπεδα, μειώνοντας την ικανότητα των υδροηλεκτρικών να συνεισφέρουν στα δίκτυα.
Το αποτέλεσμα είναι ένα ενεργειακό «μείγμα ανάγκης», στο οποίο η πράσινη παραγωγή υποχωρεί και το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής καθορίζεται από τις ακριβότερες τεχνολογίες.
Οι τιμές κορυφώνονται κυρίως μεταξύ 19:00 και 21:00, όταν αποσύρονται τα φωτοβολταϊκά και μπαίνουν στο σύστημα οι θερμικές μονάδες για να καλύψουν τη βραδινή αιχμή.
Νέο μοντέλο 15λεπτων συναλλαγών και αυξημένο volatility
Πέρα από τα μετεωρολογικά φαινόμενα, οι traders επισημαίνουν και έναν νέο παράγοντα που αυξάνει τις διακυμάνσεις.
Από την 1η Οκτωβρίου θυμίζουμε ότι έχει εφαρμοστεί το ευρωπαϊκό μοντέλο συναλλαγών ανά 15λεπτο, το οποίο αντικατέστησε τις ωριαίες συναλλαγές στις αγορές ηλεκτρισμού.
Η αλλαγή αυτή έχει στόχο να αποτυπώνει καλύτερα τη μεταβλητότητα των ΑΠΕ και να διευκολύνει την ενσωμάτωσή τους στα δίκτυα. Ωστόσο, στην πράξη έχει προκαλέσει αυξημένα «spikes» τιμών, καθώς η προβλεψιμότητα είναι μικρότερη και οι συμμετέχοντες χρειάζονται χρόνο να προσαρμοστούν στο νέο μοντέλο.
Οι επιπτώσεις στη λιανική
Στην Ελλάδα, οι τιμές παραμένουν σε πιο ελεγχόμενα επίπεδα, καθώς η συνεισφορά των ΑΠΕ στις μεσημεριανές ώρες είναι περίπου 10% υψηλότερη σε σχέση με άλλες χώρες της περιοχής.
Ωστόσο, η μέση τιμή χονδρικής του Οκτωβρίου διαμορφώνεται ήδη κατά 19% υψηλότερα από του Σεπτεμβρίου και σχεδόν 50% πάνω από του Αυγούστου, γεγονός που προκαλεί ανησυχία για τη σταθερότητα των λιανικών τιμολογίων τον Νοέμβριο.
Οι μεγάλοι πάροχοι έχουν διατηρήσει σταθερές τις τιμές για τον Οκτώβριο, αλλά όλα δείχνουν ότι οι αποφάσεις για τον επόμενο μήνα θα εξαρτηθούν από την πορεία της χονδρικής στο δεύτερο μισό του μήνα.
