Η κρίση φυσικού αερίου και ηλεκτρικής ενέργειας του 2022 και η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας μεταμόρφωσαν την ευρωπαϊκή αγορά ενέργειας, αλλά δημιούργησαν κενά αδράνειας στα δίκτυα, σημειώνει η Bank of America. Αν και οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα συνεχίσουν να μετασχηματίζουν τις αγορές ενέργειας της ΕΕ, η φθηνότερη ενέργεια μπορεί κατά καιρούς να έχει σημαντικό κόστος.
Πιο αναλυτικά, όπως σημειώνει η BofA κάνοντας μία μικρή αναδρομή, καθώς οι παγκόσμιες τιμές του φυσικού αερίου άρχισαν να ανεβαίνουν το 2021 λόγω των περιορισμένων συνθηκών προσφοράς, οι ευρωπαϊκές τιμές ενέργειας σταθεροποιήθηκαν. Στη συνέχεια, η Ρωσία εισέβαλε στην Ουκρανία, με αποτέλεσμα μια σημαντική απώλεια στην προμήθεια φυσικού αερίου στην Ευρώπη. Ο καιρός δεν βοήθησε, καθώς οι πολύ ξηρές συνθήκες οδήγησαν όχι μόνο σε χαμηλότερη υδροηλεκτρική παραγωγή αλλά και σε μια απροσδόκητη απώλεια πυρηνικής ενέργειας. Αυτός ο συνδυασμός σημαντικών απωλειών προσφοράς θερμικής και πυρηνικής ενέργειας έφερε το ευρωπαϊκό σύστημα ηλεκτρικής ενέργειας στα πρόθυρα κατάρρευσης.
Οι έκτακτες καιρικές συνθήκες και οι πολεμικές συνθήκες του 2022 οδήγησαν σε αφόρητα υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη, με αποτέλεσμα την εκτεταμένη καταστροφή της ζήτησης ενέργειας Η BofA έχει εκτιμήσει προηγουμένως ότι η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρώπη μειώθηκε κατά περίπου 4% σε μόνιμη βάση, καθώς οι τιμές εκτοξεύτηκαν σε υψηλά επίπεδα και στα 690 ευρώ/MWh στη Γερμανία και στα 710 ευρώ /MWh στη Γαλλία.
Η τεράστια αύξηση των τιμών του φυσικού αερίου και της ηλεκτρικής ενέργειας επιτάχυνε επίσης τα σχέδια για την Ευρώπη να εγκαταλείψει τα ορυκτά καύσιμα και να στραφεί στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, με αποτέλεσμα…. ένα μεγάλο blackout που άφησε πάνω από 60 εκατομμύρια ανθρώπους χωρίς ρεύμα σε όλη τη νότια Ευρώπη, τονίζει η BofA.
H ανάπτυξη των ΑΠΕ πιέζει τις τιμές ενέργειας προς τα κάτω
Τροφοδοτούμενη από την απομάκρυνση από το ρωσικό φυσικό αέριο και την πολιτική επιθυμία για οριστικό κλείσιμο της πυρηνικής ισχύος, η ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας στην Ευρώπη ήταν πραγματικά εξαιρετική, τονίζει η BofA. Η αύξηση της παραγωγικής ικανότητας αιολικής και ηλιακής ενέργειας έχει πλησιάσει τα 40 GW τα τελευταία 2 χρόνια και αναμένεται να φτάσει κατά μέσο όρο τα 60 GW τα επόμενα 6 χρόνια.
Ωστόσο, οι αγορές ενέργειας είναι περισσότερο εκτεθειμένες στην αστάθεια των καιρικών συνθηκών. Τα δίκτυα ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να διατηρούν σταθερή συχνότητα (50Hz στην Ευρώπη και 60Hz στις ΗΠΑ). Αποκλίσεις τόσο μικρές όσο 0,2 έως 0,5 Hz μπορούν να προκαλέσουν μια αλυσιδωτή αντίδραση γεγονότων που περιλαμβάνει την αποσύνδεση των γεννητριών από το δίκτυο (για την προστασία του εξοπλισμού) και την απόρριψη φορτίου από το δίκτυο για να προσπαθήσει να σταθεροποιήσει τη συχνότητα, όπως επισημαίνει η αμερικάνικη τράπεζα.
Αυτή η αλυσιδωτή αντίδραση μπορεί να συμβεί σε λίγα μόνο δευτερόλεπτα και να μετατραπεί σε μια καταιγιστική βλάβη ολόκληρου του δικτύου. Με την ηλιακή ενέργεια στην Ευρώπη να πραγματοποιεί καθημερινές διακυμάνσεις στην παραγωγή άνω των 30 GW και τη συνολική παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας να αποτελεί ένα αυξανόμενο μερίδιο της συνολικής παραγωγής, οι ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας είναι πλέον πιο εκτεθειμένες στην καιρική αστάθεια από ποτέ.
Τα assets ανανεώσιμων πηγών ενέργειας χτίζονται συνήθως με την προϋπόθεση «κανονικών» συνθηκών ήλιου ή ανέμων. Ως εκ τούτου, οι τιμές της ενέργειας παραμένουν ισχυρές όταν η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές είναι χαμηλή, αλλά μπορούν να καταρρεύσουν όταν η παραγωγή από ανανεώσιμες πηγές αυξηθεί.
Οι ΑΠΕ όμως μπορεί να αποτελούν και μία υπερβολή η οποία συχνά είναι και επιβλαβής, όπως φάνηκε στις 28 Απριλίου, όταν μειώθηκε η συχνότητα του δικτύου, προκαλώντας blackouts σε όλη την Ισπανία, την Πορτογαλία και τη Νότια Γαλλία, τονίζει η BofA.
Η πραγματικότητα είναι ότι οι επενδύσεις σε δίκτυα στα περισσότερα μέρη του κόσμου δεν έχουν καταφέρει να συμβαδίσουν με την τεράστια ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Αυτό το πρόβλημα μπορεί να αναγκάσει ορισμένες περιοχές να επιστρέψουν στην θερμική ενέργεια βραχυπρόθεσμα ή ενδεχομένως να καθυστερήσουν την απόσυρση από την πυρηνική ενέργεια, ακόμη και καθώς η ανανεώσιμη ηλεκτρική ενέργεια συνεχίζει να αυξάνεται.
Άλλες εμπειρίες υποδεικνύουν παρόμοια προβλήματα. Το Τέξας υπέστη επίσης διακοπές ρεύματος το 2021 κατά τη διάρκεια της χειμερινής καταιγίδας Uri, καθώς όλα κατέρρευσαν λόγω του ακραία κρύου καιρού, προκαλώντας πτώση συχνότητας που οδήγησε σε 5 ημέρες με blackout.
Η φθηνότερη ενέργεια μπορεί κατά καιρούς να έχει σημαντικό κόστος
Η αύξηση της δυναμικότητας παραγωγής αιολικής και ηλιακής ενέργειας στην Ευρώπη έχει πλησιάσει τα 40 GW τα τελευταία 2 χρόνια και αναμένεται να φτάσει κατά μέσο όρο τα 60 GW τα επόμενα 6 χρόνια και τώρα εκτοπίζει την παραγωγή φυσικού αερίου και άνθρακα από την αλυσίδα παραγωγής, επισημαίνει η αμερικάνικη τράπεζα. Η ανάπτυξη ήταν αξιέπαινη και η χρήση θερμικών καυσίμων στην Ευρώπη στην παραγωγή ενέργειας έχει μειωθεί κατά 22% από την αρχή του έτους σε σχέση με τα επίπεδα του 2019.
Παράλληλα όμως, όταν η υπερβολική παραγωγή ανανεώσιμων πηγών ενέργειας θέτει σε κίνδυνο την αξιοπιστία, η «φθηνή» ηλιακή και αιολική παραγωγή μπορεί ξαφνικά να φαίνεται αρκετά ακριβή, τονίζει χαρακτηριστικά. Σε αυτό το πλαίσιο, αναμένει συνεχιζόμενη υψηλή ημερήσια αστάθεια των τιμών, η οποία με τη σειρά της θα αυξήσει το κόστος παροχής ενέργειας και δυσχεραίνει τον προγραμματισμό για τις επιχειρήσεις. Τελικά θα υπάρξουν νέες τεχνολογίες και επαρκείς μπαταρίες για τη διαχείριση του χάσματος αδράνειας, αλλά αυτό πιθανότατα θα χρειαστεί χρόνο. Μέχρι τότε, τα δίκτυα ενδέχεται να χρειαστεί να καταφύγουν σε δαπανηρές δραστηριότητες που επιβάλλουν «ελάχιστα επίπεδα αδράνειας».
