Το φιλόδοξο πρόγραμμα της ΕΕ για την προώθηση της ανάπτυξης, της απασχόλησης, της συμμετοχικότητας και της ανταγωνιστικότητας, μέσω της αποτελεσματικής διασύνδεσης των δικτύων μεταφορών, ενέργειας και ψηφιακών δικτύων εντός και μεταξύ των κρατών μελών τίθεται επί τάπητος σήμερα στις Βρυξέλλες στο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ. Εκεί βρίσκονται ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας κ. Σταύρος Παπασταύρου και ο Υφυπουργός κ. Νίκος Τσάφος για να καταθέσουν την ελληνική θέση σε μια προσπάθεια να υπάρξει μια μερική συμφωνία («μερική γενική προσέγγιση») σχετικά με τον εν λόγω μηχανισμό «Συνδέοντας την Ευρώπη» για την περίοδο 2028-2034.
Σημειώνεται ότι το πακέτο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τα Δίκτυα (Grids Package), που παρουσιάστηκε την Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου, έχει έντονο «ελληνικό χρώμα». Αποτελεί, επί της ουσίας, όπως αναφέρει το ΥΠΕΝ, δικαίωση της πολιτικής της Κυβέρνησης Μητσοτάκη, ο οποίος έφερε το θέμα των δικτύων στο ευρωπαϊκό τραπέζι, αλλά και αποτέλεσμα μίας συντονισμένης στρατηγικής της πολιτικής ηγεσίας του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας, για την ανάδειξη των σημαντικών προκλήσεων που αντιμετωπίζει η ευρωπαϊκή ενεργειακή αγορά.
Η πρόταση εμπίπτει στις ευρύτερες διαπραγματεύσεις του Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου (ΠΔΠ) για την περίοδο μετά το 2027 και αποσκοπεί στην παροχή της νομικής βάσης για επενδύσεις σε διευρωπαϊκά δίκτυα υποδομών μεταφορών και ενέργειας, συμπεριλαμβανομένων των διασυνοριακών έργων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας.
Η WindEurope
Πάντως, με θετικό τρόπο τοποθετείται η WindEurope στην πρόταση για το νέο «Grids Package».
Όπως τονίζει ο ευρωπαϊκός σύνδεσμος της αιολικής ενέργειας, τα δίκτυα αποτελούν, σήμερα, το βασικότερο εμπόδιο για την ανάπτυξη νέων έργων ΑΠΕ, με εκατοντάδες γιγαβάτ ώριμων επενδύσεων να παραμένουν σε αναμονή σύνδεσης και γιαυτό τονίζει ότι η επιτυχία του θα κριθεί στην πράξη από το κατά πόσο θα αντιμετωπιστούν οι χρόνιες καθυστερήσεις και οι διαρθρωτικές αδυναμίες στην ανάπτυξη των δικτύων και στις διαδικασίες αδειοδότησης.
Στο πλαίσιο αυτό, η πρωτοβουλία της Κομισιόν για καλύτερο σχεδιασμό, ταχύτερες αδειοδοτήσεις και ενίσχυση των επενδύσεων κινείται προς τη σωστή κατεύθυνση, υπό την προϋπόθεση ότι θα εφαρμοστεί με τρόπο που θα διασφαλίζει προβλεψιμότητα, ταχύτητα και επενδυτική ασφάλεια.
Όπως επισημαίνεται σε σχετική ανακοίνωση της WindEurope τα δίκτυα αποτελούν το μεγαλύτερο εμπόδιο για την ανάπτυξη νέων έργων αιολικής ενέργειας. Η Ευρώπη χρειάζεται επενδύσεις ύψους 584 δισ. ευρώ έως το 2030 για την αναβάθμιση των υποδομών των ηλεκτρικών δικτύων της, ωστόσο διαχρονικά οι επενδύσεις στον τομέα αυτό υπολείπονται των αναγκών. Η υποεπένδυση αυτή οδηγεί σε περικοπές της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ και σε υψηλότερους λογαριασμούς ηλεκτρικού ρεύματος, υπονομεύοντας παράλληλα την ενεργειακή ασφάλεια της Ευρώπης.
Το πρόγραμμα
Αναλυτικά, με στόχο τη θωράκιση του ενεργειακού συστήματος της Ευρώπης και την απεξάρτηση από τη Ρωσία η Κομισιόν κατέθεσε πρόταση για το νέο «Grids Package» με επενδύσεις ύψους 1,2 τρισ. ευρώ έως το 2040 με αιχμή την επέκταση των δικτύων ηλεκτρικής ενέργειας, διανομής και υδρογόνου.
Το σχέδιο προβλέπει της δημιουργία οκτώ «ενεργειακών λεωφόρων«, και αναμένεται να συζητηθεί στο Συμβούλιο των Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ στις 15 Δεκεμβρίου
Στο πλαίσιο αυτό η Ελλάδα συμμετέχει σε κρίσιμα έργα διασύνδεσης και αποθήκευσης και όπως επισημαίνουν πηγές του υπουργείου Ενέργειας όχι μόνο γιατί περιλαμβάνει προτάσεις που πρώτη η ελληνική πλευρά έφερε στο τραπέζι του ευρωπαϊκού διαλόγου, αλλά και επειδή τρία από τα οκτώ διασυνοριακά ενεργειακά projects στα οποία δίνει προτεραιότητα η Κομισιόν είναι ελληνικού ενδιαφέροντος.
Οι Ενεργειακές Λεωφόροι
Συγκεκριμένα όπως αναφέρεται τα τρία από τα οκτώ διασυνοριακά ενεργειακά projects στα οποία δίνει προτεραιότητα η Κομισιόν (οι λεγόμενες οκτώ «ενεργειακές λεωφόροι» που είχε σημειώσει η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στην ομιλία της για την Κατάσταση της Ένωσης τον Σεπτέμβριο) είναι ελληνικού ενδιαφέροντος.
Πρόκειται για τον Διαβαλκανικό Αγωγό, οι υποδομές του οποίου με αντίστροφη ροή αποτελούν τη ραχοκοκαλιά του Κάθετου Διαδρόμου Φυσικού Αερίου, την ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου Great Sea Interconnector(GSI) και τέλος την ενίσχυση των ηλεκτρικών διασυνδέσεων στη Νοτιοανατολική Ευρώπη -συμπεριλαμβανομένου του «άξονα» Ουγγαρίας-Ρουμανίας-Βουλγαρίας-Ελλάδας-, ώστε να εξαλειφθούν τα επαναλαμβανόμενα επεισόδια υψηλών τιμών και ακραίων διακυμάνσεων στη γειτονιά της Ελλάδας.
Ειδικότερα, με βάση πηγές του ΥΠΕΝ η ιδέα των «Ενεργειακών Λεωφόρων» -η οποία είναι άμεσου ελληνικού ενδιαφέροντος- δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη Νοτιοανατολική Ευρώπη — τόσο στο φυσικό αέριο όσο και στην ηλεκτρική ενέργεια, υπογραμμίζοντας τη σημασία της ανάληψης πρόσθετων δράσεων σε αυτό το μέρος της Ευρώπης.
Συγκεκριμένα, οι 8 ενεργειακές λεωφόροι είναι οι εξής:
- Ιβηρική Χερσόνησος: Διασυνδέσεις ηλεκτρικής ενέργειας στα Πυρηναία για την καλύτερη ενσωμάτωση της Ιβηρικής Χερσονήσου (διάβαση 1 των Πυρηναίων και διάβαση 2 των Πυρηναίων).
- Great Sea Interconnector: Τερματισμός της απομόνωσης της ηλεκτρικής ενέργειας με τη σύνδεση της ηλεκτρικής ενέργειας μεταξύ της Κύπρου και της ηπειρωτικής Ευρώπης.
- Σύνδεσμος αρμονίας: Ενίσχυση της ηλεκτρικής διασύνδεσης των κρατών της Βαλτικής, ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και της ενεργειακής ανεξαρτησίας από τη Ρωσία.
- Διαβαλκανικός αγωγός (TBP): αντιστροφή της ροής φυσικού αερίου για την αύξηση της ανθεκτικότητας του ενεργειακού εφοδιασμού στην περιοχή των Βαλκανίων και στην ανατολική γειτονία.
- Νήσος Bornholm Energy: Μετατροπή της Βαλτικής Θάλασσας σε υπεράκτιο κόμβο διασύνδεσης.
- Νοτιοανατολική Ευρώπη: Βελτίωση της σταθερότητας των τιμών και της ενεργειακής ασφάλειας στη νοτιοανατολική Ευρώπη, μεταξύ άλλων μέσω της αποθήκευσης.
- Διάδρομος SouthH2: Νότιος διάδρομος υδρογόνου που περιλαμβάνει την Τυνησία, την Ιταλία, την Αυστρία και τη Γερμανία.
- Νοτιοδυτικός διάδρομος υδρογόνου: από Πορτογαλία προς Γερμανία
Πέραν των όσων προαναφέρθηκαν, βασικός στόχος της πρωτοβουλίας αυτής είναι να συμβάλει στον εκσυγχρονισμό και την επέκταση των ευρωπαϊκών δικτύων για τη στήριξη του γρήγορου εξηλεκτρισμού και να βοηθήσει τα νοικοκυριά και τις επιχειρήσεις να έχουν πρόσβαση σε οικονομικά προσιτή, ασφαλή και καθαρή ενέργεια.
Με γεωπολιτική σφραγίδα
Σύμφωνα με την επίσημη ατζέντα του Συμβουλίου, οι Υπουργοί θα ανταλλάξουν, επίσης, απόψεις για τη σχέση μεταξύ ενέργειας και ασφάλειας με τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ, κ. Mark Rutte.
Θα ασχοληθούν με την ευαλωτότητα των ενεργειακών υποδομών και τον καλύτερο τρόπο ενίσχυσης της αλληλεπίδρασης μεταξύ της ενεργειακής πολιτικής και της πολιτικής ασφάλειας, τόσο βραχυπρόθεσμα όσο και μακροπρόθεσμα.
Η ελληνική Πρωτοβουλία
Στο πλαίσιο του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας της ΕΕ, ο Υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κ. Παπασταύρου, πρόκειται να ενημερώσει τους ομολόγους του για τις ενεργειακές συμφωνίες που υπογράφηκαν κατά τη διάρκεια του P-TEC, της Συνόδου της Σύμπραξης για την Διατλαντική Συνεργασία στην Ενέργεια που φιλοξένησε η Ελλάδα τον Νοέμβριο, για τις συμφωνίες με την Ουκρανία, αλλά και τις έρευνες στον τομέα υδρογονανθράκων, τονίζοντας τον ενισχυμένο ρόλο της χώρας μας ως κεντρικής πύλης εισόδου μη-ρωσικού αερίου για την στήριξη της ενεργειακής ασφάλειας των χωρών της νοτιοανατολικής Ευρώπης, μέσω του Κάθετου Διαδρόμου.
Η κυπριακή Προεδρία
Επίσης, η Κύπρος θα παρουσιάσει το πρόγραμμα εργασιών της προσεχούς Προεδρίας του Συμβουλίου. Κατά τη διάρκεια του γεύματος εργασίας, οι Υπουργοί θα συζητήσουν για την ευρωπαϊκή ασφάλεια του εφοδιασμού και την ανταγωνιστικότητα σε ένα μεταβαλλόμενο παγκόσμιο ενεργειακό τοπίο, με τη συμμετοχή του εκτελεστικού διευθυντή του Διεθνούς Οργανισμού Ενέργειας (ΔΟΕ), κ. Faith Birol.
